قرارداد آتی زعفران چیست و نحوه معامله در آن به چه صورت است؟
قرارداد آتی زعفران ابزار مالی جدیدی است که به یاری فعالان بازار بورس زعفران ایران آمده است. این بازار مالی به منظور کاهش ریسک نوسانات قیمتی برای تولیدکننده و مصرف‌کننده زعفران ایجاد شده است. در این بازار شما می‌توانید با پرداخت قسمتی از پول زعفران، تمام آن را تحت مالکیت خود درآورده و از نوسانات قیمتی آن سود برده و یا به عنوان تولیدکننده زعفران از نوسانات قیمتی در امان بمانید.
تاریخچه قراردادهای آتی
قراردادهای آتی در اواسط قرن 19 یعنی حدود 150 سال پیش با اصولی مشابه با بازارهای آتی امروزی انجام می‌شد و هر دو طرف متعهد در قرارداد از این معامله سود می‌بردند. بورس کالای ایران نیز در سال 1386 تشکیل شد. نخستین قرارداد آتی زعفران نیز با سررسید 20 شهریور 1397 در بازار به طور رسمی معامله شد.
از آن پس با وجود قرارداد آتی زعفران کشاورزان می‌توانند با تحویل زعفران خود به انبار‌ها و گواهی آن، زعفران خود را در بورس عرضه کنند. مصرف‌کنندگان زعفران نیز با قیمت توافقی امروز برای آینده زعفران مورد نیاز خود را خرید می‌کنند و این به معنی بی اثر شدن نوسانات برای تولید کننده و مصرف‌کننده زعفران می‌باشد.
قرارداد آتی زعفران
این قرارداد در بورس کالای ایران به صورت دوطرفه منعقد می‌شود. در این قرارداد یک شخص متعهد می‌شود در تاریخ سررسید مقدار معینی از زعفران را با استاندارد پایه مشخص شده و با قیمتی که امروز دو طرف بر سر آن توافق می‌کنند به فروش برساند و شخص خریدار متعهد مي‌شود زعفران را در تاریخ سررسید با قیمت مشخص خریداری کند.
قیمت زعفران در این بازار تابع عوامل مختلفی است و هرچه به سررسید تحویل زعفران نزدیک‌تر شویم قیمت‌ها واقعی‌تر می‌شوند. اصلی‌ترین عامل قیمت‌گذاری در این بازار قیمت دلار است. قسمت اعظمی از زعفران تولیدی ایران صادر می‌شود و قیمت دلار تاثیر به سزایی در ارزش زعفران در این بازار دارد.
در تصویر زیر استاندارد‌های لازم جهت تحویل زعفران به انبار را مشاهده می‌کنید.
نحوه انجام معامله در بازار قرارداد آتی زعفران
برای درک بهتر از فرایند خرید و فروش در این بازار با یک مثال قضیه را مطرح میکنیم:
یک کشاورز پیش‌بینی می‌کند در آینده‌ای نزدیک قیمت زعفران افت خواهد کرد و برای حفظ زعفران و سرمایه خود از این افت قیمتی زعفران خود را در بورس کالا به قیمت امروز و تحویل آینده عرضه می‌کند. او زعفران خود را با توجه پیش‌بینی خود از افت قیمتی با قیمت امروز عرضه کرده می‌کند. او برای این کار باید در بورس یک موقعیت تعهد فروش ایجاد کند.
حال طرف دیگر قضیه مصرف‌کننده زعفران است ( کارخانه صنایع تبدیلی زعفران و یا صادرکننده و…). پیش‌بینی او از قیمت آینده زعفران افزایش قیمت است، اوهم برای جلوگیری از ضرر افزایش قیمت در آینده، زعفران مورد نیاز خود را به قیمت امروز می‌خرد. او این کار را با ایجاد موقعیت تعهد خرید در بازار آتی زعفران انجام می‌دهد.
حداقل اندازه زعفران برای ورود به فرایند تحویل 100 گرم و معادل یک قرارداد می‌باشد.
هر دو طرف معامله نگرانی‌های خود از نوسانات قیمتی را با این قرارداد برطرف کردند.
ویژگی‌های قرارداد آتی زعفران
اهرم مالی
به طور کلی اهرم مالی ضریبی از ارزش کلی قرارداد است که باید آن را بپردازید تا قدرت مالکیت کامل آن قرارداد را داشته باشد. اهرم مالی در قرارداد آتی زعفران مقدار ثابتی نیست و با توجه به ارزش روزانه قرارداد و وجه تضمین مشخص شده از بورس کالا با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
اهرم مالی = ارزش هر قرارداد / وجه تضمین اولیه
خب اینجا با طرح یک مثال قضیه را روشن‌تر میکنیم. وجه تضمین به ازای هر قرارداد زعفران پوشال 160000 تومان است و ارزش هر قرارداد امروز 700000 است حال باتقسیم این دو مقدار به عدد 4.375 می‌رسیم که اهرم این قرارداد است. و این یعنی شما با پرداخت 160000 تومان مالکیت قراردادی با ارزش 700000تومان را به دست می‌آورید و می‌توانید از منافع آن سود ببرید.
البته این مشخص است که در زمان تحویل زعفران باید تمام مبلغ را بپردازید.
پوشش ریسک برای طرفین
اصلی‌ترین هدف برای ایجاد این قراردادهای آتی کاهش ریسک نوسانات قیمتی برای تولیدکننده و مصرف کننده زعفران است و تولید کننده می‌توانند با ایجاد تعهد فروش زعفرانی که در آینده تولید خواهد کرد را به قیمت امروز بفروشد ومصرف کننده نیز زعفران مورد نیاز خود در آینده را با قیمت امروز خریداری کند.
وجه تضمین اولیه
وجه تضمین اولیه به ازای هر قرارداد 100 گرمی زعفران از سوی بورس کالا مشخص شده می‌شود و فردی که قصد معامله در این بازار را دارد باید این مبلغ را به حسابی تحت اختیار سازمان بورس واریز کند. در صورت عدم اجرای تعهدات هر شخص مبلغ ضمانت به نفع طرف مقابل برداشته می‌شود.
در طی معاملات هر روزه با اعلام قیمت تصفیه روزانه مبالغ این حساب‌ها و وجوه تضمین کاهش یا افزایش می‌یابند. وبا کاهش آن به 70 درصد وجه تضمین اولیه شخص موظف است حساب خود را شارژ کند.
قیمت تصفیه روزانه
در پایان هر روز قیمت پایانی هر قرارداد با توجه به معاملات آن روز محاسبه و اعلام می‌شود. و سود و زیان هرشخص محاسبه و بر روی حساب وی اعمال می‌شود. این مقدار با توجه به 30 %حجم معاملات انجام شده منتهی به پایان آخرین جلسه معاملاتی هر روز محاسبه می‌شود.
حداکثر نوسانات قیمتی در این بازار 5درصد نسبت به قیمت تصفیه روز قبل می‌باشد.
کارمزد معاملات
کارمزد معاملات قراردادهای آتی بسیار کم و ناچیز است. کارمزد هر معامله برای خریدار یا فروشنده 0.00068 از ارزش هر قرارداد می‌باشد.
سود حاصل از معاملات قرارداد آتی زعفران
سود حاصل از این معاملات نیز فرمول محاسباتی خاص خود را دارد. فرض کنیم شخصی به‌نام علی امروز با قیمت 8000تومن 100قرارداد زعفران را خریداری می‌کند و در چند روز آینده این تعهد خرید را با 100قرارداد تعهد فروش با قیمت 9000 تومان می‌بندد. اکنون سود حاصله او طبق فرمول زیر برابر است با 10 میلیون تومان.
اندازه قرارداد * (قیمت فروش-قیمت خرید) = سود حاصل
اندازه هر قرارداد زعفران از سوی بورس کالا 100 گرم اعلام شده است.
ساعات معاملاتی بورس کالا
زمان انجام معاملات در قراردادهای آتی زعفران بورس کالا از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 10 الی 17و روز پنج‌شنبه از ساعت 10 الی 16و در آخرین روز معاملاتی 10 الی 15.30 می‌باشد.
نمای بازار معاملاتی
برای مشاهده نمای بازار معاملات آتی زعفران و آشنایی بیشتر با آن می توانید به سایت بورس کالای ایران و نمای بازار مراجعه کنید.
بازار آتی و Futures چیست؟ نگاهی به بازار جذاب دنیای ارزها
ارزهای دیجیتال دارایی بسیار ارزشمندی هستند که قیمت آنها به طور مداوم در حال تغییر است. وجود این ویژگی در ارزهای دیجیتال به تریدر ها اجازه می‌دهد تا از انواع معاملات پیشرفته و معاملاتی که معمولاً در خرید و فروش دارایی‌های بار ارزش فیزیکی انجام می‌گیرند، برای کسب سود از بازار رمزارزها استفاده کنند. قراردادهای آتی یکی از روش‌های پیشرفته ترید ارز دیجیتال است که در بازار آتی و Futures انجام می‌گیرد. در ادامه با نوبیتکس همراه باشید تا بیشتر با این بازار و نحوه کسب سود از آن آشنا شویم.
قرارداد آتی یا future contract چیست؟ معامله‌ای پرسود برای تریدرها
قبل از اینکه به معرفی بازار آتی و futures بپردازیم بهتر است ابتدا با قراردادهای آتی آشنا شویم. قراردادهای آتی یا قراردادهای سلف، در بورس یا معماملات روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قرار دادها سه ویژگی دارند:
- سر رسید آنها در زمان مشخصی در آینده است
- فروشنده و خریدار ملزم به خرید و فروش یک دارایی با قیمت مشخص در آینده هستند
- هزینه خرید در زمان عقد قرار داد پرداخت می‌شود اما دارایی تا زمان سر رسید تحویل نمی‌شود
بنابراین می‌توان گفت در قرار دادهای آتی، خریدار و فروشنده بر روی فروش یا خرید یک دارایی با قیمت مشخص در آینده توافق می‌کنند. در زمان عقد قرار داد، خریدار موظف به پرداخت هزینه بر اساس قیمت تعیین شده است و فروشنده در زمان سر رسید باید دارایی مورد نظر را به خریدار تحویل دهد.
این نوع از قرار دادها در بورس خصوصاً بورس کالا کاربردهای زیادی دارند.
مزایای قرارداد آتی چیست؟ کاهش ریسک و کسب سود
به طور کلی قراردادهای آتی هم برای خریدار و هم فروشنده سودمند هستند و مزایای زیادی برای هر دو طرف دارند. مهمترین مزیت قراردادهای آتی مصونیت از ریسک (Hedging) است. با استفاده از قراردادهای futures می‌توان ریسک افزایش قیمت در آینده (برای خریدار) و کاهش قیمت در آینده (برای فروشنده) را تا حد زیادی پوشش داد.
کاهش ریسک و تأمین هزینه‌های جاری تولید
برای مثال فرض کنید که قیمت یک تن فولاد در حال حاضر ۲۰۰ دلار است و یک کارخانه در ۶ ماه آینده به صد تن فولاد نیاز دارد. اگر این کارخانه تشخیص دهد در آینده ممکن است قیمت فولاد افزایش پیدا کند، همین امروز سفارش صد تن فولاد را با قیمت ۲۰ هزار دلار ثبت می‌کند و هزینه آن را می‌پردازد. کارخانه تولید فولاد نیز تشخیص می‌دهد که ممکن است در آینده قیمت فولاد کاهش پیدا کند و بهتر است با قیمت امروز قراداد فروش را امضا کند. علاوه برآن می‌تواند با فروش فولاد پیش از تولید، هزینه تولید آن را دریافت کند و ۶ ماه بعد سفارش را تحویل دهد.
در این مثال، قرارداد آتی بهترین گزینه برای کاهش ریسک برای فروشنده و خریدار محسوب می شود.
کسب سود با پیش بینی افزایش قیمت
از طرف دیگر، از طریق قرار دادهای آتی می‌توان بدون قرار داد آتی چیست؟ در اختیار داشتن کالا یا نیاز به هزینه برای ذخیره آن، تنها از طریق خرید و فروش قرارداد یا سفته بازی، سود بالایی کسب کرد. برای مثال فرض کنید که قیمت یک بشکه نفت در حال حاضر ۳۵ دلار است. معامله گران با پیش بینی قیمت نفت در آینده، بدون تحویل گرفتن نفت اقدام به خرید آن می‌کنند. در صورتی که پیش بینی درست از آب دربیاید و قبل از موعد سررسید قراردادآتی، قیمت نفت برای مثال به ۵۰ دلار رسیده باشد، خریدار با فروش قرارداد به فرد دیگری ۱۵ دلار برای هر بشکه نفت سود خواهد کرد.
بازار آتی و Futures؛ خرید و فروش ارز دیجیتال بر اساس قیمت آینده
تا اینجا با قراردادهای آتی در دنیای واقعی آشنا شدیم. حالا قرار داد آتی چیست؟ نوبت آن است که وارد بازار بازار آتی و Futures در ارزهای دیجیتال شویم. قراردادی‌های آتی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال از لحاظ ماهیت تفاوتی با قراردادهای آتی دیگر ندارند. در اینجا نیز خریدار و فروشنده بر روی خرید و فروش دارایی از نوع ارز دیجیتال در آینده و با قیمت مشخص توافق می‌کنند.
با توجه به تغییر قیمت لحظه ای ارز دیجیتال، این فرصت در اختیار فروشنده و خریدار قرار می‌گیرد تا با استفاده از قرارداد آتی، در بازار Futures رمزارزها معاملات پرسودی را تجربه کند. در بازار ارزهای دیجیتال کالایی تولید نمی‌شود، به همین دلیل هدف از انقعاد قراردادهای آتی بیشتر کسب سود با پیش بینی افزایش قیمت و از نوع سفته بازی است.
تفاوت معاملات بازار آتی قرار داد آتی چیست؟ و Futures با بازار معاملات اسپات
معاملات اسپات، معاملات معمولی هستند که روزانه انجام می‌دهیم. در این نوع از معامله، خریدار و فروشنده بلافاصله بعد از تعیین قیمت در همان لحظه مقدار مشخصی از دارایی را مبادله می‌کنند. با انجام این معامله خریدار و فروشنده ملزم هستند تا در همان لحظه مبلغ قرار داد را پرداخت یا دارایی مدنظر را تحویل دهند.
در مقابل در معاملات فیوچرز یا آینده، در لحظه بستن قرارداد دارایی معامله نمی‌شود. در یک قرارداد آتی ارز دیجیتال، توافق می‌شود مقدار مشخصی از دارایی دیجیتال، در زمان تعیین شده به عنوان سررسید با قیمت توافق شده مبادله شود. معمولاً در معاملات بازار آتی، ارزهای دیجیتالی را انتخاب می‌کنند که قیمت آنها متغیر باشد. برای مثال قیمت تتر امروز قرار داد آتی چیست؟ با فردا تفاوت زیادی ندارد و همیشه در حدود ۱ دلار است. اما بیت کوین یا اتریوم فرصت‌های مناسبی برای سرمایه گذاری در بازار آتی را فراهم می‌کنند.
در ظاهر تنها تفاوت این معامله با معامله اسپات، عدم دریافت دارایی دیجیتال در لحظه عقد قرارداد است. اما در واقع حضور در بازار آتی و futures فرصت‌های بسیار بیشتری برای تریدر ها قرار داد آتی چیست؟ دارد.
مزایایی معاملات بازار آتی نسبت به بازار معاملات اسپات
ابزارهای متعدد مانند اهرم و مارجین به همراه انواع بسیار پیشرفته و متفاوتی از معاملات در بازار آتی و futuers انجام می‌گیرد که در بازار اسپات امکان پذیر نیست. برای مثال شما می‌توانید با پیش بینی قیمت ارزدیجیتال بیت کوین در آیندهT تنها بخشی از قیمت آن را امروز بپردازید و تا ده‌ها برابر از معامله خود سود کنید(اهرم). همچنین امکان خرید و فروش پیش از سر رسید، تعیین حداقل میزان سود یا حداکثر میزان زیان نیز از مزیت‌های معاملات آتی و Futures به حساب می آیند (Stop-Limite).
بازار فیوچرز بایننس، بزرگترین بازار آتی و futures رمزارز
بایننس در حال حاضر بزرگترین و مهمترین صرافی ارز دیجیتال بین المللی است. این صرافی بزرگ، بزرگترین بازار آتی و futures ارزهای دیجیتال نیز به حساب می‌آید. بازار فیوچرز بایننس این فرصت را برای تریدر ها فراهم می‌کند تا با سفارش لانگ (سفارش خرید) یا سفارش شورت (سفارش فروش) سود زیادی کسب کنند.
در بازار فیوچرز بایننس، در واقع تریدر ها در حال پیش بینی قیمت آینده بیت کوین هستند. در بایننس شما می‌توانید از سه طریق خرید و فروش بیت کوین با تتر، خرید و فروش بیت کوین با دلار و خرید و فروش انواع توکن ها یا آلت کوین‌ها با دلار کسب درآمد کنید.
روش اول و دوم تنها در ارز مبادله شده (دلار یا تتر) تفاوت دارند. اهرم تا ۱۲۵ برابر یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد بازار آتی Binance است. البته ورود به این بازار نیاز به آموزش و تجربه زیادی در تریدینگ دارد. زیرا احتمال لیکوئید شدن و از دست دادن سرمایه نیز در آن وجود دارد.
در روش سوم شما می‌توانید سفارش لانگ یا شورت انواع کوین‌ها مانند خرید ریپل با اهرم (leverage) قابل افزایش و بدون ریسک لیکوئید شدن سرمایه را تجربه کنید.
مزایای بازار آتی و futures برای قرار داد آتی چیست؟ رمزارز؛ گسترش بازار و افزایش ارزش دارایی‌های دیجیتال
به طور کلی بازار آتی و معاملات آتی یکی از مهمترین بازارهای جانبی در بازارهای مالی هستند. اینگونه بازارها با جذب سرمایه بیشتر، پیشنهادهای ویژه و سودآوری بالا باعث رشد بازارهای مالی خصوصاً بازار ارزهای دیجیتال می‌شوند. در ادامه به مهمترین مزایای بازار آتی و futures می‌پردازیم.
- قانونی بودن قراردادهای آتی: در آمریکا قرار داد آتی چیست؟ هنوز قانونی برای ارزهای دیجیتال و معامله آنها وجود ندارد اما قراردادهای آتی کاملاً قانونی هستند و حتی مؤسسات مالی نیز می‌توانند وارد آن شوند. این موضوع می‌تواند پیش زمینه‌ای برای قانونی شدن ارزهای دیجیتال در آینده باشد.
- عدم نیاز به نگه داری ارز دیجیتال: به طور کلی یکی از مزایای قراردادهای آتی و بازار فیوچرز این است که نیازی به نگهداری دارایی‌های خود ندارید. بنابراین نگرانی از این بابت برای تریدرها وجود ندارد.
- افزایش نقد شوندگی: هرچه سرمایه بیشتری وارد بازار ارز دیجیتال شود، نقدشوندگی ارزهای دیجیتال نیز بیشتر خواهد شد.
- جذابیت برای انواع سرمایه گذاران: بسیاری از سرمایه گذاران به معاملات اسپات و تریدهای معمولی علاقه‌ای ندارند. تریدرهای حرفه‌ای و سرمایه گذاران باتجربه بازار فیوچرز را ترجیح می‌دهند.
- کاهش نوسانات: بزرگ شدن بازار و استفاده از قراردادهای آتی که سررسید مشخصی دارند می‌تواند باعث کنترل نوسانات قیمتی شود. به این ترتیب امنیت سرمایه گذاری نیز بیشتر خواهد شد.
چگونه وارد بازار آتی و futures شویم؟
در حال حاضر صرافی‌های بین المللی زیادی مانند BitMEX و Bakkt در این حوزه فعالیت می‌کنند. با این حال بدون شک Binance بهترین گزینه برای شروع به بازار آتی و فیوچرز است. برای وارد شدن به بازار فیوچرز بایننس و فیوچرز است. برای وارد شدن به بازار فیوچرز باینت قیمتی شود. به این ترتیب امنیت سرمایه گذاری نیز بیشتر خواهد شد.
بازار فیوچرابتدا باید یک اکانت عادی در این صرافی بین المللی داشته باشید. بعد از انجام ثبت نام عادی، با انتخاب گزینه Derivatives (بازار مشتقات) از منو صرافی می‌توانید وارد یکی از سه بازار فیوچرز مبادله بیتکوین-دلار، بیتکوین-تتر و مبادله انواع رمز ارزها با دلار شوید.
برای ایرانی‌ها گزینه بیتکوین-تتر بهترین انتخاب به نظر می‌رسد. شما می‌توانید با خرید تتر از یک صرافی آنلاین معتبر مانند نوبیتکس وارد بازار فیوچرز Binance شوید و از راه ثبت معاملات آتی سود بالایی کسب کنید.
بازار آتی و futures؛ بازار جذابی برای گسترش ارزهای دیجیتال
در این مقاله با بازار آتی و futures و مزایای آن برای تریدرهای ارزهای دیجیتال آشنا شدیم. این بازارها به گسترش ارزهای دیجیتال و ارزشمند شدن این دارایی‌ها کمک زیادی می‌کنند. علاوه براین قراردادهای آتی و معاملات لانگ و شورت می‌توانند گزینه مناسبی برای تریدرهای حرفه‌ای و کسب سود مناسب باشند. شما می‌توانید با مراجعه به صفحه اصلی سایت نوبیتکس و تهیه تتر یا بیت کوین وارد بازارهای آتی بین المللی شوید و یک مسیر جدید درترید را تجربه کنید.
معاملات آتی چیست؟ خرید و فروش در بازار مشتقه
معاملات آتی چیست؟ خرید و فروش در بازار مشتقه چگونه است؟ قرارداد آتی یک قرارداد قانونی است که به موجب آن توافق قرار داد آتی چیست؟ می‌شود در زمان آینده یک کالا به قیمت از پیش تعیین‌شده معامله شود.
هر قرارداد آتی چهار رکن اساسی دارد:
- کالای مشخص: مثلا شما قرارداد می‌کنید که در آینده گندم دریافت کنید. فروشنده نمی‌تواند به شما جو تحویل بدهد.
- قیمت مشخص: فرض کنید قرار گذاشته‌اید که سال آینده گندم را از قرار کیلویی 100 تومان بخرید. قیمت بازار آزاد هر اندازه که باشد، فروشنده باید همان 100 تومان را از شما بگیرد. چه گندم یک ریال شده باشد چه هزار تومان.
- کیفیت مشخص: اگر شما بر سر یک استاندارد کیفی توافق کرده‌اید (متناسب با برگه آزمایشگاه استاندارد) فروشنده باید همان درجه کیفی را تامین کند.
- زمان مشخص: مهمترین رکن قرارداد آتی، یک زمان مشخص است که در آن باید کالای خود را دریافت کنید.
قرارداد آتی در پوست گردو
اگر حوصله ندارید تمام این مقاله را بخوانید تنها با خواندن این چهار بند با کلیت قرارداد آتی آشنا خواهید شد:
- قرارداد آتی یک قرارداد است که به موجب آن کالایی در زمان آینده با قیمت مشخص، در تاریخ مشخص معامله می‌شود.
- خریدار می‌تواند قرارداد خود را به شخص دیگر واگذار کند. هر قدر به زمان تحویل نزدیک شویم، قیمت قرارداد به قیمت بازار نزدیک‌تر می‌شود. همچنین پیش‌بینی عمومی از قیمت کالا در زمان سررسید بر قیمت قرارداد آتی اثر دارد.
- به کمک قرارداد آتی خرید و قرارداد آتی فروش، شما می‌توانید در این بازار به شکل دوطرفه سود کنید. اگر فکر می‌کنید قیمت بالا می‌رود، موقعیت خرید می‌گیرید. اگر گمان می‌کنید که قیمت پایین می‌آید، موقعیت فروش می‌گیرید. اگر موقعیت فروش بگیرید حتما لازم نیست کالا را تحویل دهید، بلکه می‌توانید قرارداد را به فروشنده‌ای دیگر واگذار کنید.
- در این بازار امکان استفاده از اهرم وجود دارد. یعنی با پرداخت وجه یک واحد کالا، می‌توانید بیشتر از یک واحد کالا را بخرید یا بفروشید. مثلا پول یک سکه را بدهید، اما قرارداد خرید ده سکه را بگیرید. به این ترتیب اگر قیمت سکه طلا ده درصد بالا برود، شما 100% سود می‌کنید. (چون اهرم 10 دارید.)
- شرکت‌ها از قرارداد آتی استفاده می‌کنند تا هزینه انبارداری را کاهش دهند و ریسک نوسان‌های قیمت مواد اولیه و محصول نهایی را از میان بردارند.
وظایف خریدار و فروشنده در قرارداد آتی
هر قرارداد آتی یک خریدار و یک فروشنده دارد. در مثالی که زدیم، شما خریدار گندم و یک کشاورز فروشنده گندم است.
در زمان سررسید خریدار موظف به تسویه وجه معامله است.
فروشنده نیز موظف است در این زمان کالای مورد معامله را تحویل دهد.
هیچ‌کدام از دو طرف حق ندارند نسبت به تسویه وجه یا تحویل کالا کوتاهی کنند.
درک مفهوم معاملات مشتقه
قرارداد آتی به هیچ عنوان مفهوم مدرنی نیست. ایرانیان باستان، رومی‌ها و مصری‌ها قراردادهایی داشتند، شبیه به آنچه امروز قراردادی آتی می‌نامیم.
در ژاپن قرارداد آتی برنج مرسوم بود. مزرعه‌داران برای فروختن برنج در سال‌های آتی و دریافت وجه در همان زمان قراردادهایی تنظیم می‌کردند.
در هلند، برگه‌های قرارداد آتی گل لاله به صورت اوراق بهادار معامله می‌شد. این اولین نمونه از شکل امروزی قراردادهای مشتق‌شده بود.
یک مثال ساده از قرارداد آتی
فرض کنید با هم رفته‌ایم شمال. در راه برگشت از یک کارخانه شالی‌کوبی، 100 کیلو برنج می‌خریم از قرار هر کیلو 30 هزار تومان. 3 میلیون تومان پول می‌دهیم و 5 گونی 20 کیلویی می‌گیریم. این یک معامله نقدی است.
اما به‌غیر معاملات نقدی عادی، معاملات دیگری هم قابل تصور است که به آنها معاملات مشتقه می‌گوییم.
معروف‌ترین مثال از مشتقه، خرید نسیه است. یعنی 5 گونی برنج را می‌گیریم و قول می‌دهیم که تا زمانی مشخص، پول را واریز کنیم.
اما قرارداد آتی با قرارداد نسیه تفاوت دارد. عمده تفاوت این است که کالا، در زمان تسویه وجه تحویل داده می‌شود.
معاملات آتی به عنوان یک ابزار مشتقه
اما قرارداد آتی به چه صورت است؟
تصور کنید که ما سالی 100 کیلو برنج مصرف داریم. اگر الان 200 کیلو بخریم، برای انبارکردن و نگهداری برنج‌ها دچار مشکل می‌شویم.
با برنج‌فروش قرار می‌گذاریم که سال دیگر که شمال آمدیم 100 کیلو برنج دیگر به ما بدهد، پولش را هم همان موقع بدهیم. برنج‌فروش قبول می‌کند که این کار را از قرار هر کیلو 36 هزار تومان انجام دهد.
سال دیگر ما باید 3.6 میلیون بپردازیم و 100 کیلو برنج با کیفیت مشخص تحویل بگیریم. این یک قرارداد آتی است. (البته در دید تخصصی، قرارداد آتی با پیمانی که در این مثال زدیم تفاوت دارد. برای سادگی و قابل فهم شدن موضوع، از این مثال استفاده شد.)
بعد از سه ماه متوجه می‌شویم که ما برنج لازم نداریم. از طرفی قیمت برنج به هر کیلو 40 هزار تومان رسیده است. قرارداد خود را به قیمت هر کیلو 2 هزار تومان به شخص دیگری می‌فروشیم. حالا او می‌تواند با این قرارداد به برنج‌فروش مراجعه کند، 36 هزار تومان بپردازد و برنج بگیرد. هر کیلو برنج برای او 38 تومان تمام خواهد شد. ما 200 هزار تومان سود کرده‌ایم. خریدار جدید هم در مجموع 200 هزار تومان کم‌تر برای خرید برنج پرداخت می‌کند.
اما شاید قیمت برنج در این مدت پایین بیاید. مثلا به هر کیلو بیست هزار تومان برسد. در این صورت ما ضرر کرده‌ایم. چرا که باید برنج را 16 هزار تومان گران‌تر از قیمت بازار بخریم.
وجه تضمین در قرارداد آتی
فرض کنید قیمت برنج به 20 هزار تومان رسیده و شما قرار گذاشته‌اید که برنج را 36 هزار تومان بخرید. چه کار می‌کنید؟ به احتمال زیاد سال دیگر برنامه شمال را لغو کنید و برای گرفتن برنج مراجعه نکنید. فروشنده از تصمیم شما بی‌خبر است و برنج را آماده می‌کند. اما برنج‌ها روی دستش می‌ماند.
برای این که خریدار یا فروشنده معامله را یک‌طرفه فسخ نکنند، یک مبلغ به عنوان وجه تضمین نزد یک امین می‌گذارند.
مثلا هر کدام از شما، برای خرید 100 کیلو برنج، 300 هزار تومان پیش یک شخص می‌گذارید. اگر شما برای تحویل گرفتن برنج مراجعه نکنید، 300 هزار تومان شما به عنوان جریمه به فروشنده داده می‌شود. اگر هم فروشنده برنج را تحویل ندهد، شما جریمه دریافت می‌کنید.
در این مثال، شما معادل 10 درصد قیمت کل معامله را وجه تضمین قرار داده‌اید.
طبیعی است که اگر قیمت برنج ده درصد کم شود، برای شما فرقی نمی‌کند که بروید و برنج را تحویل بگیرید، یا معامله را فسخ کنید و جریمه پرداخت کنید. در این حالت می‌شود معامله را فسخ‌شده فرض کرد. در این معامله، فروشنده به اندازه وجه تضمین شما سود کرده است.
شما از کاهش 10 درصدی قیمت چقدر ضرر کرده‌اید؟ 100%! چطور؟ کل پولی که پرداخت کرده بودید 300 هزار تومان بود، که تمام آن را از دست داده‌اید.
اهرم در معاملات آتی
فرض کنید که می‌دانید قرار است به زودی قیمت برنج بیست درصد افزایش پیدا کند. شما ده میلیون تومان پول دارید. اگر تمام این پول را برنج بخرید و پس از گران شدن به بازار عرضه کنید، 2 میلیون تومان سود می‌کنید.
اما فرض کنید که یک قرارداد آتی برنج با اهرم 10 ببندید. در این صورت با ده میلیون وجه تضمین می‌توانید معادل 100 میلیون تومان برنج بخرید. اگر برنج 20 درصد گران شود، حالا شما 20 میلیون تومان سود می‌کنید. یعنی با ده درصد افزایش قیمت، پول شما سه برابر می‌شود.
اما برعکس این ماجرا هم صادق است. اگر قیمت برنج ده درصد کاهش پیدا کند، شما ده میلیون تومان ضرر می‌کنید. یعنی کل پول خود را با یک منفی ده درصد از دست می‌دهید.
می‌بینید که بستن قرارداد آتی (یا خریدن قرارداد دیگران) همان اندازه که می‌تواند سودآور باشد، پرریسک نیز هست.
فرق معامله آتی و فوروارد در چیست؟
گاهی به معاملات فوروارد، پیمان آتی (در مقایسه با قرارداد آتی) نیز می‌گویند. اما آیا می‌دانید معامله فوروارد با فیوچر چه فرقی دارد؟
اگر در اینترنت تفاوت معاملات آتی و فوروارد را جستجو کنید، ممکن است به تفاوت‌های بربخورید که هیچ‌کدام درست نیستند.
بازار آتی چیست ؟ (آشنایی با قرارداد و معاملات آتی)
در این مقاله به معرفی و بررسی بازار آتی ، قرارداد آتی و معاملات بازار آتی می پردازیم. قراردادهای آتی یکی از انواع معاملات در بازارهای مالی است که این ابزار مشتقه بر روی سهام، کالاها اجرا می‌شود و از پیچیدگی خاصی برخوردار است.
قرارداد آتی (Future market) چیست؟
قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص (سکه طلا، زعفران) را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
تاریخچه شروع معاملات آتی
در سال 1848 میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آن را بستانند. به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد.
در این راستا، قرار داد آتی چیست؟ کشاورز از قبل می‌داند که وجه خود را دریافت می‌نماید و خریدار نیز از قیمت کالا باخبر می‌شود. این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست‌به‌دست چرخاند.
اگر دلالی احساس می‌کرد، نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می‌فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می‌کرد.
قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.
امروزه با پیشرفت این قراردادها و اضافه شدن آپشن های جدید شاهد محبوبیت این قراردادها هستیم.
مزیت‌های مهم بازار آتی وجود اهرم در معاملات (یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود معامله کنیم) و دو طرفه بودن بازار (هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌ها) هستند.
اهرم مالی بازار آتی چیست؟
چنانچه می‌دانید از اهرم در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر به دست آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه گذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم می‌تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن دهد. همچنین استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک پذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همواره به دنبال سرمایه گذاری های با اهرم بالاتر هستند.
بازار آتی این اهرم را از طریق سرمایه اولیه برای معامله گران ایجاد کرده است. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک دهم قرارداد می‌توانند بر روی کل قرارداد سرمایه‌گذاری کنند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰۰ برابری به حساب آنها منظور گردد.
در معاملات آتی مشتری با واریز مبلغی به عنوان ضمانت نزد بورس کالا اقدام به خرید و یا فروش می‌نماید، در صورت پیش‌بینی درست قیمت، سود مشتری به حسابش واریز و در صورت زیان از مبلغ ضمانت مشتری برداشت و به حساب طرف مقابل واریز می‌گردد.
دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟
در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی محصولی را خریداری می‌کنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آنها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند.
برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان تعداد سکه می‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می‌کنند. این سبب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ها در هر طرف کسب سود کنید.
وجه تضمین قرارداد آتی چیست؟
در قرارداد آتی به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده‌گذاری می‌کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که بر اساس فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می‌شود، بنابراین با کاهش قیمت‌ها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌شود و بالعکس.
اساس تعیین قیمت معاملات بازار آتی چگونه است؟
قیمت قرارداد آتی یک کالا در بورس از طریق تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار طی یک جلسه معاملاتی به طور شفاف و آزاد تعیین می‌گردد. لازم به ذکر است که انتظارات مشتریان نسبت به شرایط کسب و کار در بازار، تغییرات قیمتی، تعدیلات فصلی و … نیز علاوه بر عوامل عرضه و تقاضای بازار نقش مهمی را در تعیین قیمت ایفا می‌کنند.
همچنین عوامل دیگری مثل شرایط تولید، عرضه محصولات جانبی، وجود محصول نهایی در بازار، در دسترس بودن نیروی کار، میزان موارد مصرف کالای مورد نظر، حمل و نقل، نرخ بهره و هزینه فرصت و سرمایه مشتریان بازار نیز نقش مهمی را در تعیین قیمت‌های آتی ایفاء می‌کنند.
ویژگی کالاهای پذیرفته‌شده در بورس چیست؟
در بورس کالا اقلام مختلف کالایی نظیر فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش هستند به شرط اینکه استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب نمایند. لذا ویژگی اصلی کالاهای بورسی احراز شرایط استاندارد بورس جهت معامله می‌باشد که این شرایط شامل کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها، کارمزدها، جریمه‌ها و … است.
بازار معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان است و از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس، معاملات آتی صورت می‌گیرد و این معاملات برای همه شرکت‌کنندگان در بازار به یک مفهوم عادلانه عرضه می‌شود.
مسئولیت بورس‌ها ایجاد بازاری عادلانه، با نظم و امنیت معاملاتی است. تمام بورس‌های دنیا توسط مقام ناظر کنترل و اداره می‌شوند. معاملات در بورس‌ها در اتاق پایاپای تسویه و تضمین می‌شوند؛ اتاق پایاپای در برابر خریدار نقش فروشنده و در برابر فروشنده نقش خریدار را ایفا می‌کند.
بازار آتی طرفداران زیادی دارد و این محبوبیت و استقبال به خاطر وجود مزیت‌های آن است ازجمله:
- معافیت مالیاتی
- تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
- امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب،
- کارمزدهای بسیار پایین
- امکان خرید و فروش نامحدود در هرروز معاملاتی
- واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری
- و …
معاملات طلای سرخ در تالار نقره‌ای
نخستین قرارداد آتی در دنیا به صورت سنتی روی محصولات کشاورزی صورت پذیرفت. در بورس کالای ایران نیز مطالعات گسترده‌ای روی دارایی‌های مختلف جهت پذیرش در قراردادهای آتی انجام شده که یکی از این دارایی‌ها در حوزه محصولات کشاورزی، زعفران است. معاملات زعفران در بورس کالای ایران هم به صورت گواهی سپرده کالایی و هم در بازار فیزیکی به صورت نقد، سلف و نسیه انجام می‌شود. از دیگر مثال‌های قراردادهای آتی قرارداد آتی سکه یا سهام است.
قرارداد آتی چیست؟ + کاربردهای قراردادهای آتی
قرارداد آتی اصطلاحی است که در بسیاری از بازارهای مالی و اقتصادی سراسر جهان به وفور شنیده می‌شود و در نظام اقتصادی کشورهای مختلف، نقش‌آفرینی مهمی انجام می‌دهد. مفهوم قرارداد آتی در حقوق ایران و فضای کسب‌وکارها نیز برای برخی افراد تا حدودی آشنا است و رفته‌رفته نیز به سمت رواج بیشتر در حال حرکت است.
ما در این مطلب از مجله حقوقی وینداد قصد داریم به مفهوم قرارداد آتی، کاربردها نکات حقوقی و مزایای آن بپردازیم.
با ما همراه باشید.
- 1) نگاهی به مفهوم قرارداد آتی
- 2) کاربردهای قراردادهای آتی
- 3) مصداقی از قرارداد آتی
- 4) مزایای قراردادهای آتی
- 5) درباره قراردادهای آتی سوالی دارید؟
نگاهی به مفهوم قرارداد آتی
در قراردادهای خرید و فروش متداول و معمول دنیای حقوق، آنچه اتفاق می‌افتد این است که طرفین یک قرارداد، توافق می‌کنند که با امضای قرارداد، بها و مال مورد معامله را در همان لحظه به یکدیگر منتقل کنند و در واقع معامله را تمام کنند. اما قراردادهای آتی تفاوت بخاصی با این دسته قراردادهای رایج دارند.
اصطلاح Futures Contract ، که در فارسی به قرارداد آتی یا قرارداد آینده مشهور است، قراردادی است که مطابق آن طرفین یک معامله، توافق می‌کنند که در ازای قیمتی که هم‌اکنون مشخص می‌کنند، مقدار خاصی از یک کالا را در آینده معامله کنند.
شاید بتوان برای تقریب ذهن درباره قراردادهای آتی، تا حدی به قراردادهای پیش‌فروش و ماهیت خاص آنها نیز اشاره کرد.
وجه متمایز و خاص قرارداد آتی در این است که طرفین در لحظه امضا، انجام تعهد خرید و فروش با قیمت و شرایط ثابت و معین را به زمانی خاص در آینده موکول می‌کنند.
از منظری حقوقی، قالب قراردادهای آتی، قرارداد صلح است که مطابق آن فروشنده تحویل کالا با قیمت مورد توافق در زمان تنظیم قرارداد آتی را در آینده تضمین می‌کند.
لازم به ذکر است که در زمان تنظیم قرارداد آتی، غالبا مبلغی خاص به عنوان ضمانت انجام تعهدات طرفین (به خصوص فروشنده) در اختیار خریدار و یا شخص ثالثی (به عنوان امین) قرار می‌گیرد تا از اختلافات قراردادی آتی نیز پیشگیری شود.
کاربردهای قراردادهای آتی
قراردادهای آتی، قابلیت استفاده در زمینه‌های متعددی را دارند. برای فهم بهتر، می‌توان گفت که کاربردهای قرارداد آتی قابلیت دسته‌بندی به دو نوع را دارند:
۱) قرارداد آتی اموال غیرمادی
شاخص‌ترین مثال قرارداد آتی در اموال غیرمادی، خرید و فروش سهام در بازار بورس است. به طور کلی قرارداد سهام، یکی از متداول‌ترین مصادیق قرارداد آتی در حقوق ایران است که مطابق دستورالعمل معاملات قرارداد آتی در بورس اوراق بهادار، به رسمیت شناخته شده است.
۲) قرارداد آتی کالاهای مادی و ملموس
قراردادهای آتی می‌توانند درباره موضوعاتی با ماهیت مادی نیز تنظیم شوند. در حال حاضر، قرارداد آتی سکه و زعفران در نظام قرار داد آتی چیست؟ حقوقی ایران تا حد زیادی پذیرفته شده است و قابلیت استفاده دارد.
قراردادهای آتی در حوزه‌های کشاورزی (خرید و فروش میوه و گندم و…)، نفت خام و گاز طبیعی و… نیز می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
مصداقی از قرارداد آتی
برای فهم بهتر قرارداد آتی به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید یک کشاورز که تخصص در کشت زعفران دارد، در خرداد ماه هر سال، در حدود دویست کیلو زعفران کشت می‌کند. حال خریداری وجود دارد که مایل است در دی ماه، صد کیلو از محصول زعفران کشاورز برای ۶ ماه بعد (خرداد) را خریداری کند.
در این زمان خریدار می‌تواند با تنظیم قرارداد آتی زعفران، فارغ از نوسانات بازار زعفران و تغییرات قیمت زعفران ، قیمت هر کیلوگرم زعفران را قرار داد آتی چیست؟ یک میلیون تومان تعیین کند و مطابق قرارداد، فروشنده را متعهد کند که تا ۶ ماه بعد (خرداد ماه)، محموله زعفران را به قیمت مشخص شده در قرارداد به وی تسلیم کند
مزایای قراردادهای آتی
قراردادهای آتی مزایای اقتصادی زیادی هم برای خریدار و هم فروشنده به دنبال دارد. همانطور که بحث شد، خریدار می‌تواند با تحلیل درست بازار، به راحتی از طریق قراردادهای آتی، سود تجاری بالایی کسب کند و از نوسانات قیمت‌ها در امان باشد.
به طور مثال اگر خریدار نفت خام بتواند با تحلیل درست بازار انرژی نتیجه بگیرد که قیمت نفت در ۶ ماه آینده افزایش چشمگیری خواهد داشت، می‌تواند با تنظیم قرارداد آتی با فروشندگان نفت، سود اقتصادی قابل توجهی نصیب خود کند.
در واقع قرارداد آتی می‌تواند امکان کسب سود برای خریدار را حتی با داشتن سرمایه کم و ناکافی نیز مهیا کند.
فروشندگان نیز می‌توانند با اطمینان از حاشیه سود مشخص و معین خود، نسبت به کاهش قیمت‌ها یا افت بازار، امنیت اقتصادی بالایی کسب کنند و همواره از داشتن مشتری و نقدینگی بالا اطمینان حاصل کنند.
لازم به ذکر است که رواج قراردادهای آتی می‌تواند در نهایت به نفع جامعه نیز باشد چرا که این قراردادها، تا حد زیادی به تعادل بازار و جلوگیری از نوسانات و افزایش قیمت‌ها کمک می‌کنند.
درباره قراردادهای آتی سوالی دارید؟
در این مطلب کوشیدیم تا موضوع قراردادهای آتی در نظام حقوقی ایران را بررسی کنیم. هر چند بسیاری از نکات قرارداد آتی در این مطلب پوشش داده شد اما نباید قرار داد آتی چیست؟ از یاد برد که اصولا تنظیم قرارداد حقوقی، موضوعی تخصصی است و به همین دلیل تنظیم قرارداد آتی نیز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.
به همین خاطر پیشنهاد میکنیم اگر درباره مفاهیم مطرح شده در این مطلب نیاز به مشاوره حقوقی دارید یا نیاز به تنظیم قرارداد آتی در حوزه‌های مختلف دارید، از دانش و تجربه تیم حقوقی وینداد بهره‌مند شوید.
دیدگاه شما