قراردادهای آتی چیست و چه مشخصات و ویژگیهایی دارد؟
قرارداد یعنی بستن یک پیمان بین دو فرد یا دو سازمان، که بر اساس آن متعهد میشوند کارهایی را انجام بدهند (یا ندهند). در هر قراردادی، راههایی تعبیه شده برای این که زمان اجرای کار، شیوه اجرا و همچنین راههای برونرفت از پیمان ممکن باشند. در نوع خاصی از قرارداد یعنی قرارداد اتی، که بیشتر در حوزه مالی و اقتصادی بسته میشود، معامله نوشته شده و در آینده اجرا میشود، نه بلافاصله بعد از اجرایی شدن متن خود قرارداد. در این مطلب این نوع قرارداد را با هم بررسی می کنیم. قراردادی که نسبت به دیگر مدلها، سن کمتری دارد و حدود پنجاه سال است که وارد بازارهای مالی شده، اما همه قابلیت های مختلف مثل خرید و فروش یا مبادله را در اختیار طرفین میگذارد. اگر در بازارهای مالی فعال هستید، ارز دیجیتال میخرید و می فروشید و یا علاقه دارید وارد بورس شوید، دانستن درمورد این شکل قرارداد برایتان خیلی مفید خواهد بود.
میتوانید با مراجعه به بخش مشاوره سرمایه گذاری در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.
تعریف و انواع قرارداد آتی
همانطور که گفتیم، در معاملات اتی ( future contract ) خود مال رد و بدل نمیشود (حداقل بلافاصله) بلکه «اسناد» آن هستند که رد و بدل میشوند. این نوع قرارداد، نوعی از ابزارهای مشتقه نیز محسوب می شود. ابزار مشتقه یعنی فرایند یا وسیله ای که به خودی خود ارزش ندارد و به وسیله یک کالا یا فرایند دیگر ارزشمند میشود. مثلا اوراق بهاداری که در بورسها (در همه کشورها) معامله می شوند، به تنهایی هیچ ارزشی ندارند و وقتی برای خرید و فروش سهام یک شرکت استفاده شوند ارزش پیدا می کنند. در متن هر قرارداد اتی هم، خود دارایی ها (از هر جنسی که باشند) بین افراد یا سازمانها معامله نمی شوند، بلکه اسنادی بالقوه بیارزش تبادل می شوند که در آینده (آتی) ارزشمند خواهند بود. اسناد مورد نظر در قرارداد اتی قیمت، ارزش و میزان معامله را در زمان حال مشخص میکنند. مثلا شما به عنوان یک فروشنده سهام، تصمیم میگیرید سهام خودتان را از یک شرکت نفت و گاز به دیگران بفروشید اما نه امروز. بنابراین در قراردادتان میزان ارزش سهام را مشخص و تعیین میکنید که همین ارزش را در شش ماه آینده از خریدار دریافت کنید. اما چند نوع قرارداد اتی داریم؟
- قرارداد در مورد کالاهای فیزیکی: در این نوع قرارداد، کالاهای مورد مبادله فیزیکی هستند. مثلا طلا، فلزات ارزشمند، زعفران و حتی نفت. در کشور ما، قرارداد کالاهای فیزیکی از نوع اتی با معامله سکه تمام بهار ِ آزادی شروع شده و امروزه برای کالاهایی مثل زیره، پسته و زعفران هم انجام میشود.
- قرارداد سهام و شاخص: برخلاف قرارداد کالاهای فیزیکی، موارد مورد معامله در این نوع ماهیت قابل لمس ندارند. سهام، ارز (دیجیتال و غیردیجیتال)، اوراق قرضه و. از جمله این موارد هستند که این روزها قرارداد اتی بیتکوین و اتریوم را زیاد میبینیم و میشنویم. در قرارداد سهام و شاخص بازیگران بزرگی مثل بورس رسمی کشورها، شرکتهای نفت و گاز، خودروسازان و حتی سیاستمداران دخیل هستند و شاخصهای بازار را جابجا قرار داد آتی چیست؟ می کنند.
بیشتر بخوانیم: آشنایی با سرمایه گذاری در بازار بورس جهانی
فواید و ویژگیهای قرارداد آتی
حال که معنای قرارداد اتی و شیوه بستن آن را متوجه شدید، احتمالا این سوال برای شما پیش آمده که اصلا چرا باید فرد یا شرکتی قرارداد خودش را به شکل اتی ببندد؟ مگر نقد و آنی گرفتن پول چه مشکلی دارد؟ آیا بهتر نیست بدون تغییر قیمت داراییها، قیمتشان را فورا دریافت کنیم؟ در این بخش می خواهیم بعضی از ویژگیها و فواید این شکل قرارداد را با هم بشناسیم:
- صراحت و استاندارد بودن مفاد: هر قراردادی که از نوع اتی نوشته شود، دارای استانداردها و چهارچوبهایی است که در متن به صورت دقیق نوشته میشوند و بعدا قابل تغییر نیستند. بر اساس این چهارچوبها، هیچکدام از طرفین نمیتوانند مبلغ ارزش قرارداد را کمتر یا بیشتر کنند. شاید این موضوع باعث شود که سودِ قرارداد در یک محدوده مشخص باقی بماند، اما نوعی از اطمینان را هم به دو طرف میدهد که بر اساس آن، ارزش معامله پایین نخواهد آمد.
- قیمت دقیق و شفاف: در زیرساختهای بورس و ارز دیجیتال، قیمت همیشه مشخص است و نمیتوان یک سهام یا ارز را به قیمت متفاوتی معامله کرد. سامانههای الکترونیکی بورس داخلی و خارجی و صرافیهای آنلاین، هم به فروشنده و هم به خریدار یک قیمت مشخص و ثابت می دهند و همین موضوع رانت و دستکاری در مبادلات را کاهش میدهد.
- نقدشوندگی نسبتا بالا: در قراردادهای اتی، خود قرارداد میتواند نقد شود (بدون وجود اصل کالا یا سهام). این یعنی به عنوان دارنده قراداد، میتوانید آن را بفروشید یا بخرید.
- کاهش ریسک: در قراردادهای اتی ارزش دارایی شما پایین نمیآید و راهکارهایی برای حفظ ارزش دیده شده است.
- هزینه پایین: در بازار اتی، شما به نسبت قرار داد آتی چیست؟ قرارداد نقدی هزینه کمتری خواهید پرداخت.
مشخصات اصلی قرارداد های آتی
در قراردادهای اتی مورد معامله با عنوان «دارایی پایه» شناخته میشوند و البته می تواند چیزهای مختلفی باشد: نفت، گندم و جو، گاز، مواد غذایی، سهام و ارز و. اما در چنین قراردادهایی باید موارد خاصی رعایت شوند تا تمام سودمندیهایی که در بالا گفتیم را بتوان به صورت کامل تضمین کرد. ویژگیهای قراردادهایی از این نوع را بخوانید:
- اندازه قرارداد: این اندازه، یعنی حداقل میزانی که در آن میتوان مورد معامله قرار داد. افراد یا سازمان هایی که بازار اتی را کنترل می کنند، در تعیین این اندازه هم سهیم هستند و هر مورد معامله ای، باید مضرب صحیحی از اندازه حداقل قرارداد باشد. مثلا اگر اندازه قرارداد یک سکه طلا باشد، قراردادهای آتی با حجم 5 یا 10 سکه رد و بدل میشوند، یا اگر اندازه قرارداد یک صدم بیتکوین باشد، شما میتوانید 10 قرارداد آتی به ارزش یک دهم بیتکوین تهیه کنید.
- تاریخ سررسید: در بورس، قرارداد اتی تعیین کننده دوره معاملاتی، ساعت و تاریخ قرار داد آتی چیست؟ سررسید نیز هست. مثلا در کالاهای خوراکی باارزش مثل زعفران و پسته، تاریخ سررسید از قبل مشخص می شود و باید طبق همان معامله شود. اما ارزهای دیجیتال میتوانند به درخواست طرفین قرارداد در تاریخهای متفاوتی معامله شوند (که این تاریخ در قرارداد ثبت خواهد شد).
- وجه تضمین: اگر قصد ورود به بازار اتی را دارید، باید یک مبلغ را به عنوان حداقل تضمین بپردازید. این قراردادها ماهیتی تعهدی دارند و طرفین در واقع باید عهد ببندند که در موقع لازم، تعهد خودشان را اجرا خواهند کرد. وجه تضمین اولیه، به نوعی ضمانت اجرای تعهد شما در قرارداد خواهد بود.
- نوسان قیمت روزانه: در بازارهایی مثل بازار بورس ، یک حداقل و حداکثر برای قیمت سفارش مشخص می شود. اغلب جداقل این میزان صفر و حداکثر آن 50% است. اما ارزهای دیجیتال هنوز نوسان قیمت روزانه ندارند (حداقل به صورت دقیق و ثبتشده ندارند).
- حداکثر حجم سفارش : در هر قرارداد، حداکثر حجم سفارش مشخص می شود تا طرفین نتوانند بیشتر از آن به معامله ارزش وارد کنند.
- مهلت گواهی آمادگی تحویل : در هر قرارداد اتی، زمان و شرایط تحویل مال یا کالا باید مشخص شود و بدون این مورد، قرارداد ارزش ندارد. در قرارداد از نوع کالای فیزیکی این مهلت خیلی مهم است چون پای یک کالای خاص در میان است که درست در روز سررسید باید به دست گیرنده برسد.
- کارمزد و جریمه: کارمزدها تضمینکننده ایمنی یک معامله هستند و در هر قرارداد، مقداری به عنوان جریمه عدم اجرای تعهد طرفین مشخص میشود تا در صورت اجرا نشدن، پرداخت شود.
بیشتر بدانیم: نکات طلایی سرمایه گذاری در بورس
قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی
همانطور که گفتیم، کالاهای فیزیکی یکی از مواردی هستند که با قراردادهای اتی به صورت توافقی رد و بدل می شوند. زمان سررسید تحویل کالا، مکانیزم وجه تضمین و تعهدات دیگر از جمله مواردی هستند که در قرارداد کالای فیزیکی نوشته می شوند. در ایران بسیاری از کالاهای خوراکی ارزش بالایی دارند، و در تجارت و صادرات نقش بازی میکنند، کالاهایی مانند زعفران و پسته. هنگام مبادله کالای فیزیکی، استانداردهایی برای آن تعیین می شود (مثلا درمورد پسته حداکثر میزان پوکی، وزن و مغز از این استانداردها هستند) تا سرمایهگذاران مختلفی بتوانند وارد بازار خرید و فروش شوند. ویژگی های مثبت قراردادهای اتی کالای فیزیکی عبارتاند از:
- ایجاد زمینه برای عقد قرارداد مدتدار و در پی آن تجارت فعال با مشتریان خارجی
- ارزآوری به کشور در قالب خرید و فروش کالاهای ارزشمند ایرانی
- ایجاد قیمت منصفانه در قالب قرارداد، و ارتقا جایگاه کشورمان در بازار جهانی به عنوان یک بازیگر قیمتگذار
- از بین رفتن تدریجی نابرابری اطلاعاتی
- تقویت جایگاه تولیدکنندگان و کشاورزان در بازار
- معافیت مالیاتی و هزینه پایین معاملات
همچنین بخوانیم: همه چیز درباره افزایش سرمایه وحق تقدم سهام
قرارداد آتی سهام و شاخص
در بعضی از مدلهای قرارداد، کالایی برای رد و بدل شدن در میان نیست. سهم، اوراق بهادار، ارز و ارز دیجیتال از جمله مهم ترین و تاثیرگذارترین وجوه مورد مبادله در این نوع قرارداد هستند. بورس رسمی کشورها، صعنت فلزات و طلا، صنعت استخراج، نفت و سوختهای مختلف و خودرو از جمله بازیگران بسیار تاثیرگذار در این حوزه هستند. البته که گاهی کارمزدهای این نوع قرارداد، بعضی از افراد را از شرکت در آنها پشیمان می کند. بهتر است پیش از وارد شدن به سهام و بازار ارز دیجیتال، خیلی خوب درموردشان تحقیق کنید و ریسک های این بازارها را بشناسید. مزایای قرارداد اتی سهام و شاخص عبارتاند از:
- مدیریت ریسک در پورتفورهای متنوع و تک سهم
- شناسایی سود از طریق پیشبینی نوسانات شاخص ها
- امکان تحلیل رویکرد بازیگران و سرمایهگذاران نسبت به شاخصها
- افزایش جریان اطلاعات مالی
- رونق بازار سرمایه در کشور
- کاهش ضرر به شکل خرید در زمان ضرر و فروش در هنگام سود
سخن پایانی
در این مطلب به قرارداد آتی و انواع آن اشاره کرده و ویژگیها و مزایای آن را بیان کردیم. حال اگر در حوزه بورس و سرمایه گذاری به ابهام و یا سوالی برخوردید، بهتر است که با متخصصان و مشاوران آن در اپلیکیش و یا وبسایت کارمنتو در ارتباط باشید.
معاملات آتی شاخص سهام چیست؟
در جهان پررقابت روز گذشته تنوعبخشی به ابزارهای مالی با هدف جذب حداکثری سرمایهگذاران خرد و کلان به دادوستد سهام و مشارکت در بورس یکی از مهمترین مشغلههای ذهنی اقتصاددانان و مدیرانی است که دل در گرو حمایت از بخش تولید کالا و خدمات در کشور دارند و رونقبخشی به بازار سرمایه را به عنوان گامی مهم در پرتوانسازی بخش تولید و اشتغالزایی در صدر برنامه کاری خود قرار دادهاند. قراردادهای آتی شاخص سهام یکی از ابزارهای مالی جدید است که به سبب محاسن عدیده همانند ریسکپذیری کمتر و سودآوری بیشتر، در بازارهای مالی جهان بسیار مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفته و علیرغم نوظهور بودن در بورسهای مطرح جهان، توانسته است حجم عمدهای از نقدینگی را معطوف خود کند. قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق میکند در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین میکنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد. قرارداد آتی شاخص سهام، نوعی دیگر از انواع مختلف قراردادهای آتی است با این تفاوت که مبنای محاسبه آن نوسانات خود شاخص یک سهام خاص است. به بیان دیگر، این ابزار، قراردادی است برای خرید طیف معینی از سهام با قیمت معین و در تاریخ معین. مانند دیگر ابزارهای مالی، قراردادهای آتی هم میتوانند مبنایی برای تشکیل سبد سهام قرار گیرند.
تعریف ساده
قرارداد آتی سبد سهام عبارت است از قراردادی که فروشنده تعهد میکند در سررسید تعیین شده، سبد پایه را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین میشود بفروشد و در مقابل خریدار متعهد میشود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند. قراردادهای آتی شاخص در عمل بسیار متنوع هستند و میتوان برای هر شاخص بازار، قرارداد آتی و یا سبد آتی شاخص تشکیل داد. بهعنوان نمونه قرارداد آتی شاخص طلا، بر اساس نوسانات سهام زیرمجموعه شاخص طلا تنظیم میشود و قیمت آن تابعی از قیمت شاخص طلا در بازه زمانی معین ارزیابی خواهد شد. نکته اینجاست که در قراردادهای آتی شاخص، امکان معامله انفرادی سهام تشکیلدهنده شاخص وجود ندارد بلکه خریدار کلیت شاخص را بهعنوان موضوع معامله در قرارداد مورد دادوستد قرار میدهد که به نوبه خود بر سهولت معاملات آتی به نحو مقتضی میافزاید. روز گذشته ه بورسهای بزرگ در جهان بهطور فعال امکان معامله قراردادهای آتی شاخص را فراهم آوردهاند و سرمایهگذاران نیز اقبال خوبی به این ابزار مالی کمریسک و پربازده نشان میدهند. در جدول زیر فهرستی از فعالترین بورسها در زمینه خرید و فروش قراردادهای آتی سهام نشان داده شده است:در ادامه به بررسی سیر تحول قراردادهای آتی سهام در قرار داد آتی چیست؟ کشورهای مختلف میپردازیم.
هندوستان
بورس بمبئی با نام اختصاری BSE در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ اولین پلتفرم قراردادهای آتی شاخص سهام را برای دادوستد به بازار عرضه کرد . گفتنی است بورس بمبئی با ۱۳۵ سال قدمت، قدیمیترین بورس در قاره آسیاست و با ۴۹۰۰ شرکت پذیرفته شده در تابلوی اصلی، بزرگترین بورس جهان از نظر شمار شرکتهای پذیرفته شده نیز به حساب میآید. به گزارش سنا، ارزش سهام عرضه شده در این بورس به بیش از ۲۸/۱ تریلیون دلار آمریکا بالغ میشود. علیرغم چنین آمار درخشانی، بورس بمبئی نتوانسته است در رتبهبندی ۱۰ بورس برتر جهان از حیث میزان جذب سرمایه (داخلی و خارجی) قرار گیرد. مطالعات آماری عملکرد بورس بمبئی نشان میدهد که سهام مشتق و اختیار معامله سهام در قیاس با قراردادهای آتی، پربازدهتر بوده و حجم بیشتری از معاملات و سودآوری را به خود اختصاص دادهاند که علت آن میتواند ساختار پیچیده قراردادهای آتی و مقررات انعطافناپذیر برای معامله آنها در قیاس با دیگر ابزارهای مالی باشد. دلیل نوسانات بازار در بازه زمانی اشاره شده به عقیده کارشناسان بازار سرمایه، تصمیمگیریهای هیجانی و زودهنگام سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی بوده است بهطوری که سرمایهگذاری در ابزار مالی سادهتر و زودبازده، بر قراردادهای مالی پیچیده با سررسید معین ترجیح داده میشود.
ایالات متحده
قراردادهای آتی شاخص برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ و در شاخص S&P ۵۰۰ ایالات متحده عرضه شد. روز گذشته S&P ۵۰۰ نقدپذیرترین قرارداد آتی در بورسهای جهان بهشمار قرار داد آتی چیست؟ میآید و بعضا از سوی سرمایهگذاران با نام اختصاری Spoo از آن یاد میشود. در واقع موفقیت این ابزار مالی باعث فراگیر شدن آن در دیگر بورسهای آمریکا و همچنین بورسهای بزرگ دیگر در اقصینقاط جهان شده است. بورس کالای شیکاگو با نام اختصاری CME در سال ۱۹۹۷ قرارداد آتی شاخص E-mini S&P را با هدف جذب سرمایههای خرد به بازار معرفی کرد. گروه بورس بازرگانی و کالای شیکاگو بزرگترین بازار آتی و اختیار معامله جهان به شمار میرود. این شرکت بازارهای آتی و اختیار معامله بزرگی را در شیکاگو و نیویورک مدیریت میکند و همچنین امکاناتی در لندن فراهم کرده است و از پلتفرم آنلاین بهره میبرد. قراردادهای مشتقه قابل معامله در این بورس قراردادهای آتی و اختیار معاملهای هستند که دارایی پایه آنها شاخصهای سهام، نرخهای بهره، نرخ ارز، انرژی، محصولات کشاورزی، فلزات کمیاب و گرانبها، آبوهوا و املاک و مستغلات است. تنها در اولین سال عرضه این ابزار جدید ۸۸۵ هزار و ۸۱۹ قرارداد آتی شاخص، دادوستد شد و میزان استقبال سرمایهگذاران از قراردادهای آتی به قدری زیاد بود که تا سال ۲۰۱۶ تعداد قراردادهای آتی معامله شده در بورس کالای شیکاگو به رکورد ۵۰۰ میلیون دست یافت. قرارداد آتی S&P به قدری در بازارهای مالی اعتبار کسب کرده است که سرمایهگذاران پیش از شروع معاملات در تالار بورس، نخست به نرخ نوسانات قرارداد یاد شده به عنوان راهنمای جهت گیری قیمتها در طول روز و یا حتی در قرار داد آتی چیست؟ بعضی موارد به عنوان دماسنج اوضاع اقتصادی کشور توجه میکنند. یکی از نوآوریهای بورس شیکاگو برای تسهیل معامله قراردادهای آتی شاخص، فراهم آوردن امکان تسویه قرارداد بطور نقدی در بازههای زمانی سهماهه به سررسید مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر بوده است.
ژاپن
قراردادهای آتی شاخص سهام برای اولین بار در ژوئن ۱۹۸۷ و تحت دو نماد در بازار سرمایه ژاپن عرضه شدند. در ژاپن نیز قراردادهای آتی شاخص سهام سررسیدهای چهارماهه از قرار مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر دارند و ارزش شاخص هر سهام نیز بر اساس ین (پول ملی ژاپن) محاسبه میشود. در ابتدای عرضه قراردادهای آتی، سرمایهگذاران ژاپنی استقبال سردی از این ابزار مشتقه مالی جدید از خود نشان دادند که علت اصلی آن پیچیدگی محتوایی و عدم آشنایی خریداران با ویژگیهای قراردادهای آتی بوده است اما به تدریج و از سال ۱۹۸۵ به این سو، اقبال سرمایهگذاران بیشتر شد و در گذر زمان، قراردادهای آتی جایگاه خوبی را در بازار سرمایه ژاپن برای خود ایجاد کرد. وزارت اقتصاد ژاپن به عنوان نهاد ناظر بر بازار سرمایه این کشور، نقشی کلیدی را در هموار ساختن معرفی ابزار مشتقه جدید به ویژه قراردادهای آتی شاخص سهام داشته و این مهم، با هدایت و راهبری این وزارتخانه و در سه مرحله به شرح زیر جامه عمل پوشیده است. لازم به ذکر است، کمیته فقهی سازمان بورس سابق بر این، با موضوع قرارداهای آتی مبتنی بر شاخص مخالفت کرده بود و از آنجا که شاخص، عددی است که روند بازار در یک مقطع زمانی معین را نشان میدهد، لذا نمیتوانست به عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی قرار گیرد.
قرارداد آتی چیست؟
در بازار بورس کالای ایران انواع قراردادهای معاملاتی رایج است؛ قرارداد نقدی که در آن مبلغ و کالا در زمان حال تحویل داده میشود، قرارداد سلف که مبلغ قرارداد نقدا در زمان حال پرداخت میشود اما تحویل کالا در زمان آینده صورت میپذیرد. قرارداد نسیه که عکس حالت سلف است یعنی کالا در زمان حال تحویل داده میشود اما مبلغ قرارداد در زمان آینده پرداخت میشود، قرارداد آتی که عکس حالت قرارداد نقد است و کالا و مبلغ هردو در زمان آینده مبادله میشود، یعنی در زمان حال تنها قرارداد امضا میشود و شرایط معامله مشخص میشود.
قرارداد آتی از جمله ابزارهای استاندارد و قابل اطمینان موجود در بازارسرمایه بهشمار میرود. این قرارداد طبق عقد صلح است و به این صورت است که فروشنده قرارداد توافق میکند در سررسید معین مقدار معینی از کالای مشخصی را در ازای قیمتی که در زمان حال تعیین میشود به خریدار تحویل دهد. تفاوت این نوع قرارداد با قراردادهای اختیار معامله اجبار در عمل کردن به قرارداد است.
برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام معامله در تاریخ سررسید، طرفین باید مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای و تسویه وجوه بورس قرار دهند همچنین متعهد میشوند که متناسب با تغییرات قیمت آتی وجه تضمینی را تعدیل قرار داد آتی چیست؟ کنند. در صورت امتناع و توافق طرفین باید وجهی تحت عنوان جریمه پرداخت کنند که با توجه به شرایط متفاوت خواهد بود. یکی از راههای امتناع از انجام قرارداد آن است که با انعقاد قراردادی دیگر شخص ثالث را جایگزین خود قرار دهیم. به عبارت دیگر تسویه قرارداد در معاملات آتی یعنی اتخاذ یک موقعیت معاملاتی مخالف یا معادل معامله آتی توسط معاملهگر. نکته حائز اهمیت در بحث آتی آن است که تنها متغیر در این قرارداد قیمت است، یعنی قبل از عقد قرارداد، طرفین درباره کلیه شرایط به توافق رسیدهاند. یکی از موضوعات مهم و قابل بررسی قبل از امضای قرارداد،
علاوه بر کمیت کالا توافق برکیفیت آن است. توجه داشته باشید که میزان سود و زیان در این نوع قراردادها نامحدود است و تنها افراد حرفهای قادر به سود کردن در این نوع معاملات هستند. برای آنکه توضیحات بالا چهره قابل درکتری بهخود بگیرد در ادامه یک مثال میزنیم: فرض کنید شما وارد یک قرارداد آتی سکه شدهاید و متعهد میشوید در تاریخ 94/7/30، 10عدد سکه به مبلغ هرکدام 926هزارتومان خریداری کنید. پیش روی شما دو راه است: اول آنکه تا تاریخ مذکور صبر کنید به قرارداد عمل کنید و با پرداخت وجه قرارداد سکهها را تحویل بگیرید. راه دوم آن است که یک موقعیت فروش اتخاذ کنید. در هر دو حالت شما باید وجه تضمین را نزد اتاق پایاپای قرار دهید.
در حالت دوم فرض کنید در 94/6/20 خریداری حاضر است هر سکه را به مبلغ 930هزارتومان از ما خریداری کند و ما در مقابل قرارداد خرید سکه به روی 926هزارتومان قرارداد فروش سکه به روی 930هزارتومان را اتخاذ میکنیم. در این قرارداد به ازای هر سکه 40هزارتومان به صورت ناخالص و بدون هزینههای کارمزد سود کردهایم، علاوه بر آنکه وجه تضمین آزاد میشود.
هرچه زودتر به سود برسیم بازده ما افزایش مییابد. در صورت بستن موقعیت دیگر تعهدی نخواهیم داشت. قراردادهای آتی در بازار کالای ایران رایج است و فواید بسیار دارد. با استفاده از تحلیل شرایط جهانی کالا و اقتصاد کشور میتوان یک کالا را از منظر بنیادی انتخاب و با استفاده از تحلیل تکنیکال و نمودارها موقعیت مناسب ورود و خروج به بازار و اتخاذ موقعیت را اختیار کرد.
قرارداد آتی بیتکوین (Bitcoin Futures) چیست؟
قرارداد آتی بیتکوین همانند مفهوم قرارداد آتی در مبادلات سنتی و بازار سهام، به معنی قراردادی برای خرید یا فروش مقدار معینی بیتکوین در آینده ، با تاریخ و مبلغ مشخص است. این قراردادها هم با هدف سود در آینده و هم با هدف ایمن کردن ارز در مقابل نوسانات بازار، بسته می شوند. قراردادهای آتی با بهکار گیری مکانیزم قانونی باعث ایجاد رغبت عمومی به بازار ارزهای دیجیتال میشوند.
قرارداد آتی (Future) چیست؟
قرارداد آتی قراردادی برای خرید یا فروش یک دارایی در آینده با تاریخ و مبلغ مشخص است. طرفین به محض ورود به قرارداد باید در قیمت توافق شده و بدون توجه به قیمت کنونی بازار در زمان اجرای قرارداد دست به خرید و فروش بزنند.
هدف این قرارداد تنها حداکثر کردن سود نیست بلکه این ابزاری مدیریتی است که در بازارهای مالی برای مقابله با خطر تغییر قیمت داراییهایی که به شیوهی معمول خرید و فروش میشوند، استفاده میشود.
قراردادهای آتی در سبدهای سهام نیز برای متعادل کردن نوسانات قیمت در سرمایهگذاریهایی که در آن نوسانهای اساسی دارد، استفاده میشوند.
این قراردادها میتوانند در بورسهای آتی که به عنوان واسطه عمل میکنند مذاکره و تبادل شوند.
قراردادهای آتی چگونه کار میکنند؟
میتوانید در قراردادهای آتی دو رویکرد کوتاه و بلند داشته باشید:
اگر موقعیت بلند (خریدار) را اتخاذ کنید، توافق میکنید که یک دارایی را در زمان و قیمت مشخص در آینده بخرید. اگر موقعیت کوتاه (فروشنده) داشته باشید توافق میکنید که یک دارایی را در آینده با زمان و قیمت مشخص بفروشید.
بهترین راه درک این مسئله آوردن مثال یک شرکت هواپیمایی است که میخواهد با ورود به یک قرارداد آتی با افزایش قیمت سوخت مقابله کند.
فرض کنیم که هر گالن سوخت جت ۲ دلار است. یک شرکت هواپیمایی میداند قیمت سوخت افزایش مییابد و یک قرارداد آتی سه ماهه برای خرید ۱۰۰۰ گالن با قیمت کنونی میبندد. بنابراین قرارداد ۲۰۰۰ دلار ارزش دارد.
اگر طی سه ماه که قرارداد به پایان میرسد قیمت هر گالن به ۳ دلار برسد، شرکت هواپیمایی ۱۰۰۰ دلار صرفهجویی کرده است.
عرضهکننده هم برای تضمین بازار سوخت خود حتی وقتی قیمتها بالاست مشتاقانه وارد قرارداد آتی میشود. اگر هم قیمت سوخت سقوط کند این قرارداد متضمن ضرر نکردن آنهاست.
در این مورد هردو طرف خود را در مقابل نوسان قیمت سوخت ایمن میکنند.
سرمایهگذارانی هم وجود دارند که با قراردادهای آتی قصد سود در آینده را دارند و از آن به عنوان مکانیزم محافظتی استفاده نمیکنند.
آنان وقتی قیمتها پایین باشد طرف خریدار هستند و با افزایش قیمت، قراردادشان باارزش میشود و میتواند قرارداد را پیش از سررسید با قیمت بالاتری بفروشد.
قرارداد آتی بیتکوین چیست؟
قراردادهای آتی تنها برای داراییهای فیزیکی نیستند بلکه میتوانند داراییهای مالی را هم پوشش دهند.
با وجود قراردادهای آتی بیتکوین، قراردادی بر قیمت کنونی بیتکوین بسته میشود و خریدار میتواند پیشبینی کند که در آینده قیمت BTC به کجا خواهد رسید.
علاوه بر این باعث میشود که خریداران بدون اینکه بیتکوین بخرند قیمت بیتکوین را در آینده محسابه کنند.
این کار دو نتیجهی عمده دارد:
اول اینکه در حالی که خود بیتکوین قانونمند نیست، قرارداد آتی بیتکوین میتواند در صرافیهای قانونی تبادل شود. این برای کسانی که نگران خطرات مربوط به قانونمند نبودن این صنعت هستند خبر خوبی است.
دوم اینکه در مناطقی که معاملهی BTC ممنوع است قراردادهای آتی بیتکوین به سرمایهگذاران امکان محسابهی قیمت بیتکوین را میدهند.
این قراردادها چطور کار میکنند؟
قرارداد آتی بیتکوین بر همان اصولی استوار است که قرادادهای آتی سنتی قرار دارند.
دلالان با پیشبینی افزایش یا کاهش قیمت BTC در یک طرف قرارداد آتی قرار میگیرند.
به عنوان مثال، اگر فردی یک بیتکوین به قیمت فرضی ۱۸۰۰۰ دلار داشته باشد و پیشبینی کند که قیمت آن در آینده کاهش مییابد، میتواند BTC خود را به صورت قرارداد آتی با قیمت کنونی ۱۸۰۰۰ دلار بفروشد.
نزدیک به تاریخ سررسید قرارداد، قیمت بیتکوین و قیمت قرارداد آتی آن پایین میاید. حالا سرمایهگذار تصمیم میگیرد که قرارداد را دوباره بخرد. اگر قرارداد در ۱۶۰۰۰ دلار معامله شود، سرمایهگذار ۲۰۰۰ دلار سود کرده است و با فروش آن در قیمت بالا و خرید در قیمت پایینتر سود کرده است.
این یک مثال ساده از روش کار قرارداد آتی بیتکوین است و شرایط مشخص هر قرارداد آتی میتواند بسته به صرافی، پیچیدهتر باشد که شامل محدودیتهای قیمتی حداقلی و حداکثری باشد.
تاثیر قراردادهای آتی بیتکوین بر قیمت بیتکوین چیست؟
قراردادهای آتی در کوتاه مدت که سهام کلی در بازار ارز دیجیتال ثابت میشود، قیمتها را بالا میبرد.
یک روز پس از اینکه قرارداد آتی بیتکوین در صرافی شیکاگو شروع به کار کرد، قیمت آن ۱۰ درصد افزایش یافت و به ۱۶.۹۳۶ دلار رسید.
قرارداد آتی بیتکوین (Bitcoin Futures) چیست؟
در زمان اجرای قراردادهای آتی بیتکوین در یکی از بزرگترین صرافیهای جهان، CME، قیمت بیتکوین مرز ۲۰۰۰۰ دلار را هم شکست.
قرارداد آتی بیتکوین (Bitcoin Futures) چیست؟
پیشبینی دراز مدت قیمت کمی سخت است اما احتمال دارد قیمت آن رو به رشد باشد.
آیا این یعنی احتمال رشد قیمت بیشتر است؟
دلایل زیادی برای وجود این مورد مطرح است.
- با تنظیم شدن قراردادهای آتی بیتکوین در صرافیهای عمومی، به افرادی که پیشتر در مورد قانونمند نبودن بیتکوین نگران بودند اطمینان خاطر میدهد.
- سرمایهگذاران دولتی و موسسهای به احتمال زیاد قراردادهای آتی بیتکوین را به عنوان یک گزینهی موجود به مشتریانشان ارائه میکنند.
- نقدینگی بیشتری به بازار وارد میکند و خرید و فروش و تبادل ارز دیجیتال را آسانتر میکند.
- بازار BTC را به روی سرمایهگذاران بیشتری باز میکند، به ویژه کشورهایی که خرید و فروش بیتکوین در آنها ممنوع است.
چون قراردادهای آتی برای تعادل بخشیدن به نوسانات بازار تنظیم شدهاند، میتوانند از نوسان قیمت بیتکوین هم بکاهند.
اهمیت قراردادهای آتی برای کل صنعت بلاکچین چیست؟
نتایج احتمالی زیادی وجود دارند.
اول اینکه BTC به عنوانی نماد ارز دیجیتال شناخته میشود. بنابرین اگر قیمت بیتکوین در کوتاهمدت دچار افزایش شدید شود، فازغ از اینکه به دلیل قراردادهای آتی بوده باشد یا خیر، توجه مردم را جلب خواهد کرد.
با جلب توجه مردم به سمت صنعت ارز دیجیتال، بهکارگیری سکههای دیگر هم افزایش مییابد و باعث رشد قیمت میشود.
برعکس این حالت هم ممکن است؛ شاید سرمایهگذاران بخواهند سکههای دیگرشان را برای خرید بیتکوین جهت ورود به طوفان رشد قیمت بیتکوین بفروشند. وجود زیاد سکه هم میتواند باعث کاهش قیمت ارز دیجیتال بشود.
سناریوی محتملتر این است که بعضی از سکهها مانند اتریوم، لایتکوین، ریپل و … پا جای پای بیتکوین بگذارند و با ورود سرمایهی کافی از جانب سرمایهگذاران، با قراردادهای آتی معامله شوند.
کجا میتوانید قراردادهای آتی بیتکوین را معامله کنید؟
دو بازار جداگانه برای معامله قراردادهای آتی بیتکوین وجود دارد.
گزینهی اول استفاده از صرافیهای ارز دیجیتال از جمله BitMEX و OkCoin است. صرافیهای ارز دیجیتال این امکان را مدتی است که ارائه میکنند و معاملهی قراردادهای آتی بیتکوین هم عمدتاً قانونمند نیست.
گزینهی دوم هم صرافیهای عمومی است. این یک پدیدهی جدید است و بخشی از دلایل افزایش قیمت در ماه دسامبر است.
اجرای آن از ۱۰ دسامبر شروع شد. صرافی Mercantile شیکاگو هم در ۱۷ دسامبر شروع به معاملهی قرارداد آتی بیتکوین کرد. شرکتهای Brokerage مانند TD Ameritrade و JP Morgan هم علاقهی قرار داد آتی چیست؟ خود را به این قراردادهای آتی ابراز کردهاند.
صندوق ETF قراردادهای آتی بیت کوین چیست؟
در چند روز گذشته خبر موافقت کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) با عرضه سهام اولین صندوق قابل معامله (ETF) قراردادهای آتی بیت کوین در بورس نیویورک (NYSE) نقل محافل مختلف ارز دیجیتال بود. بازار ارزهای دیجیتال به استقبال این خبر رفت و قیمت بیت کوین طی هفته گذشته رشد قابل توجهی از خود نشان داد و هماکنون در آستانه گذر از بالاترین قیمت تاریخی خود قرار دارد. در ادامه این مطلب ابتدا توضیحی مختصری خواهیم داد که بیت کوین چیست و سپس با صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله قراردادهای آتی بیت کوین بیشتر آشنا میشویم.
بیت قرار داد آتی چیست؟ کوین چیست؟
به گزارش سایت میهن بلاکچین، ایده بیت کوین در ابتدا توسط فرد یا افرادی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در سال ۲۰۰۸ مطرح شد. او در مقالهای، اصول ایجاد یک سیستم پول الکترونیکی فرد به فرد را شرح داد و چندی بعد نمونه عملی آن را ایجاد کرد. در این سیستم ساده در عین حال پیچیده که برگرفته از اصول علم رمزنگاری، شبکه، برنامه نویسی و اقتصاد است، هدف غایی ایجاد سیستم پولی غیرمتمرکز و بی نیاز از اعتماد افراد به دولتها و بانکهای مرکزی است. ناکاموتو در پیغام ابتدایی خود در شبکه بیت کوین، با اشاره به جلد روزنامه تایمز که خبر از کمک دوباره دولت به بانکها برای جلوگیری از ورشکستگی میداد، شمشیر را آشکارا علیه نهادهای سنتی مالی کشید. ایده اولیه بیت کوین آشکارا متاثر از ایدههای جوامع سایفر پانک (Cypherpunk) است که به آزادی بشر از کنترل دولتی اعتقاد داشتند.
با وجود موارد اشاره شده، طی دوازده سالی که از پیدایش این پدیده میگذرد، بیت کوین دستخوش تغییرات فراوانی شده است. گاهی تلقی عمومی از آن ابزاری برای پرداخت بوده است، برههای آن را ابزاری برای ذخیره ارزش و طلای دیجیتال دانستهاند. زمانی وسیلهای برای سفتهبازی و کسب سود بوده و زمانی هم نیز بزرگترین کلاهبرداری مالی بشر و بیارزش خوانده شده است. با این وجود نمیتوان کتمان کرد که ارزش بازار بیت کوین به قدری بزرگ شده است که نتوان آن را نادیده گرفت. درنمودار زیر، ارزش بازار بیت کوین را در گذر زمان مشاهده میکنید. مارکت کپ ۱.۱۷ تریلیون دلار فعلی بیت کوین، حدود یک دهم ارزش بازار طلا در سطح جهان است و فاصله اندکی با ارزش بازار نقره دارد.
صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) چیست؟
این نوع از صندوقها، صندوقهایی هستند که ارزش خود را از یک یا گروهی از داراییها میگیرند که بر روی آن سرمایهگذاری میکنند. سرمایهگذاران میتوانند با خرید سهام این صندوقها خود را به شکل غیرمستقیم در معرض داراییهای آن صندوق قرار دهند. این نوع سرمایهگذاری غیرمستقیم مزایای زیادی به همراه دارد؛ اما شاید مهمترین آنها، همان ویژگی درگیری غیرمستقیم با دارایی مبنا باشد. دیگر لازم نیست سرمایهگذار خود را درگیر سبدگردانی و مدیریت پورتفولیو کند. برای مثال با انتخاب صندوقی که شاخص بورس را دنبال میکند، سرمایهگذار وظیفه تعدیل و تغییر سبد را به مدیریت صندوق میگذارد و تنها با خرید سهمی از آن، سعی در بهره بردن از رشد یا کاهش قیمت (در صورت فراهم بودن امکان فروش استقراضی) دارایی مبنا (در این مثال شاخص بورس) دارد.
قرارداد آتی چیست؟
قرارداد آتی نوعی قرارداد منعقد شده بین دو طرف برای خرید یا فروش یک دارایی خاص در زمانی معین (تاریخ سررسید) به ازای مبلغی مشخص است. توجه داشته باشید که خود این قراردادها قابل خرید یا فروش هستند. در واقع در بازار قراردادهای آتی، با توجه به ذهنیتی که معاملهگران نسبت به آینده قیمتی دارایی دارند، قراردادهای مختلف با ارزشهای متفاوتی به فروش میرسند. با نزدیک شدن هر چه بیشتر به موعد سررسید، قیمت قرارداد آتی به قیمت بازار نزدیکتر میشود.
صندوق سرمایهگذاری قابل معامله قرارداد آتی بیت کوین چیست؟
صندوق سرمایهگذاری قابل معامله قراردادهای آتی (Futures-based) بیت کوین صندوقی است که قیمت قراردادهای آتی بیت کوین در بازار آتی یا فیوچرز را دنبال میکند. با کسب مجوز اولین نمونه از چنین صندوقهایی برای عرضه سهام در بازار بورس نیویورک، امکان سرمایهگذاری قانونی بسیاری از نهادهای مالی به شکل غیرمستقیم در بیت کوین باز خواهد شد. همچنین معاملهگرانی که نمیخواهند درگیر خطرات و ریسکهای نگهداری از بیت کوین شوند و یا دانش کافی برای نگهداری امن از آن را ندارند، میتوانند بدین روش در این بازار مشارکت کنند.
همچنین به کمک ابزارهای مالی همچون اهرم و فروش استقراضی (Short)، سوداگرانی که نسبت به آینده قیمتی بیت کوین خوشبین نیستند و اعتقاد دارند طی بازه زمانی مشخص قیمت آن افت خواهد کرد، میتوانند با شورت کردن سهام این صندوق، بدین شکل از این ماجرا کسب سود نمایند. کارگزاریها و نهادهای مالی همچنین اقدام به ارائه اهرم برای معمالهگران خطرپذیرتر مینمایند. در این روش، معاملهگر با استقراضی اعتبار از کارگزار خود،اقدام به باز کردن موقعیت معاملاتی با چند برابر سرمایه خود میکند. در صورت موفقیتآمیز بودن روند قیمت ارز دیجیتال یا دارایی موردنظر با جهت موقعیت او، سود حاصل او چند برابر خواهد شد. اما از طرفی در صورت تغییر قیمت دارایی در خلاف جریان، به محض رسیدن میزان زیان تحقق نیافته وی با مقدار اصل سرمایه او، کارگزار اقدام به بستن معامله او و ضبط سرمایه میکند. به این اقدام در ادبیات مالی، کال مارجین (Call Margin) شدن میگویند.
بنا به خبر منتشر شده در خبرنامه دانشجویان ایران سابقه تلاشها برای اخذ مجوز صندوق ETF بیت کوین از کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا به چندین سال قبل باز میگردد. در زمان تصدی جی کلیتون (Jay Clayton) بر مسند ریاست این کمیسیون در سال ۲۰۱۷، حداقل ده صندوق مختلف برای اخذ مجوز چنین صندوقی تلاشهایی انجام دادند. اما SEC با اعلام اینکه بازار رمزارزها مصون از دستکاری در قیمت نیست و به منظور حفاظت از منافع سرمایهگذاران با چنین درخواستهایی مخالفت کرد. از آن زمان تا کنون، سیمای بازار رمزارزها تغییر داشته است. در آن برهه، بازار اسپات و صرافیهای خارج از نظارت این نهاد سهم گستردهای در تعیین قیمت بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال داشتند. اما حالا، بازار قراردادهای آتی و اختیار بیت کوین در بورس کالای شیکاگو (CME) یکی از پیشرانهای اصلی جهتدهی به قیمت این ارز در سطح جهان است و در واقع این بازار است که قیمت بیت کوین را در بازار اسپات و صرافیها جابجا میکند. شاید به همین دلیل، این بار نهاد تحت تصدی گری گنسلر (ریاست فعلی SEC) با درخواست شرکت پرو شیرز (ProShares) موافقت کرده است و سهام این صندوق در روز سهشنبه ۲۷ مهر ماه در بازار بورس نیویورک عرضه خواهد شد.
این سهم با نماد BITO بر روی تابلو خواهد رفت.
با به پایان رسیدن این انتظار دیرین سرمایهگذاران، بازار بیت کوین نیز به این خبر واکنش مساعدی نشان داد و قیمت این ارز دیجیتال در بازارها به ۶۲۶۰۰ دلار رسید که فاصله اندکی با بیشترین قیمت تاریخی این ارز (۶۴ هزار دلار) دارد. همچنین کاهش فشار فروش را در صرافیها شاهد هستیم.
اما این پایان نبرد دولتها و نهادهای سنتی مالی با بیت کوین نخواهد بود. به تازگی خبری از جانب وزارت خزانهداری آمریکا در خصوص نقش احتمالی رمزارزها در دور زدن تحریمهای مالی این وزارتخانه منتشر شد، همچنین پیش از آن، اداره مالیات آمریکا صرافیها را برای گنجاندن ماژولهایی برای محاسبه مالیات بر عایدی تحت فشار گذاشته بود. به نظر می رسد در صورت ادامه حیات ارزهای دیجیتال، دولتها همچنان سعی در به دست گرفتن کنترل جریان و مالکیت آن داشته باشند.
تایید مجوز اولین صندوق قابل معامله قرارداد آتی بیت کوین در بورس آمریکا خبری خوب برای عموم علاقهمندان به دنیای ارزهای دیجیتال است. هر چند برخی نگرانیهایی از تبعات چنین نهادی بر روی بازار بیت کوین دارند، لیکن تاثیری که این صندوق در همهگیری بیش از پیش این رمزارز در دنیای امور مالی سنتی خواهد داشت، بر کسی پوشیده نیست. حال باید دید که با چنین تحول تاریخی، چه بر سر این پادشاه دنیای ارزهای دیجیتال خواهد آمد.
دیدگاه شما