مثالی در خصوص بازار آتی

مثالی در خصوص بازار آتی

بازار آتی چیست ؟

از مواردی که ذهن بسیاری از سرمایه گذاران و تازه واردان به بازار بورس را به خود مشغول می کند، بازار آتی است. سرمایه گذاران معمولا با نکات و قوانین بازار آتی آشنا نیستند. لذا می بایست تمامی این نکات را بیاموزند تا در بازار آتی ضرر نکنند و بتواند با رعایت قوانین این بازار کسب سود کنند. سررسید قرارداد، اندازه قرارداد، کالای مورد معامله، جریمه عدم ایفای تعهدات یکی از طرفین، ریسک ها و فرصت ها از جمله این مشخصه ها محسوب می شوند .

مقدمه ای در خصوص بازار آتی

بورس به دو نوع اوراق بهادار و بورس کالا تقسیم بندی می گردد. در ادامه می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که بازار آتی چیست؟

جالب است که بدانید، واژه «آتی» به معنای آینده است. بنابراین شما باید قیمت کالا را در آینده پیش بینی و بر اساس آن در زمان حال معامله کنید. اما چگونه؟ با ما همراه باشید تا به تمامی ابهامات و سوالات پاسخ دهیم .

قرارداد آتی چیست؟

برای آنکه بتوان به طور شفاف تری بازار آتی را برای علاقه مندان و سهامداران بازار بورس و سرمایه توضیح دهیم؛ می توان این گونه گفت که بازار آتی یکی از زیر مجموعه های بورس کالا به حساب می آید که معمولا کالاهایی مثل سکه، طلا، زعفران و زیره در آن معامله می شود. قرارداد آتی قراردادی است که طرفین ، کالای مشخصی را برای زمانی مشخص در آینده، با قیمتی مشخص معامله می‏کنند. در این قراردادها خریدار متعهد به دریافت کالا و فروشنده متعهد به تحویل کالا در زمان سررسید می شود .

زمان تحویل، اندازه و میزان کالا، کیفیت کالا و تمام جزییات توسط بورس کالا از پیش برای خریداران و فروشندگان مشخص می شود. خریداران و فروشندگان قراردادهای آتی می توانند با پرداخت مبلغ کمی از ارزش معامله نسبت به خرید یا فروش قطعی آن کالا در آینده اقدام کنند و همین امر ابزاری برای کاهش ریسک به حساب می آید .

با رسیدن زمان تحویل، خریدار کالا را از فروشنده تحویل می گیرد و باقیمانده وجه از حساب خریدار به حساب فروشنده منتقل می شود. اما حتما از خود سوال خواهید کرد که چنین قراردادهایی چه منفعتی دارد و اصولا چرا کالایی را که قصد خرید آن را داریم، باید در یک زمان دیگری خریداری نماییم؟ سوالات متعددی در این زمینه است. ضمن اینکه این نوع از قرارداد ویژگی ها و قوانین خاص خودش را دارد که یک سرمایه گذار حتما می بایست تمامی قوانین رایج در بازار آتی را بداند و سپس وارد چنین معامله ای گردد تا در این بازار پرمنفعت با عدم شناخت کافی متضرر نشود .

این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولیدکنندگانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است. کشاورزی که می خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه ای که می خواهد برای برنامه ریزی و بودجه بندی، مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند، می توانند از قرارداد آتی آن کالا برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند .

نکات و قوانین رایج در بورس آتی

برای انجام دادن هر معامله ای در بازار آتی قبل از هر چیز می بایست نکات و قوانین رایج در آن را به صورت کامل آموخت تا با بهره مندی از این نکات و قوانین راه خود را در بازار بورس و سرمایه هموار ساخت. تا قبل از این فهمیدیم که قراردادی را قرارداد آتی می گویند که در طی آن فروشنده متعهد و ملتزم می گردد که در سررسیدی معین، مقداری معین از کالای مشخص را به قیمتی مشخص شده به فروش رساند و در مقابل آن خریدار نیز متعهد می گردد که همان کالای مذکور را با همان مشخصات توافق شده در سررسید معین خریداری نماید . بنابراین هر دو طرف قرارداد می بایست به تعهدات خویش متعهد باشند و مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند. البته این مبلغ طبق تغییرات قیمت ممکن است تغییراتی را در خود ببیند ولی آنچه مهم است این مسئله است که دو طرف قرارداد بایستی هر یک مبلغی مشخص را در این اتاق بگذارند تا هر دو خیالشان در انجام معامله راحت و آسوده گردد .

طبق این تعریف چند نکته را در مورد بازار آتی آموختیم. در ادامه توضیحات اجمالی دیگری در خصوص کالای مورد معامله در بازار آتی خواهیم داد. این نکته نیز در بازار آتی بسیار حائز اهمیت است که می بایست در زمان سررسید قرارداد هر دو طرف نسبت به تعهدات خود مقید باشند. حال این سوال پیش می آید اگر یکی از طرفین نسبت به تعهدات خویش وفادار نباشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این سوال نیز بایستی به صورت شفاف توضیح داده شود تا در بازار آتی تقریبا به تمامی سوالات و ابهامات پاسخ داده شود و ذهن سرمایه داران در این باب کاملا باز گردد و با دیدی باز وارد معامله گردند. نکته مهمی که هست، بازار آتی برای افراد کم ریست زیاد مناسب نمی باشد .

نماد معاملاتی در بازار آتی به چه صورت است؟

تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعیین می‌شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین شده، امکان انجام معاملات آتی وجود دارد. هر سررسید با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند . به عنوان مثال نماد معاملاتی SAFME98 نشان دهنده قرارداد آتی زعفران نگین تحویل مهر 98 است .

چه کالا هایی در بازار آتی معامله می شود؟

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند. اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم است.به عبارتی با اخذ یک موقعیت در زعفران ، 100 گرم و در زیره 100 کیلوگرم معامله کرد. بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد

شاخص های بازار آتی

ویژگی های کلی قرارداد آتی به این قرار است :

1. سررسید قرارداد

تاریخ سررسید قرارداد در بازار آتی به صورت استاندارد و توسط بورس کالا تعیین می گردد .

2. اندازه قرارداد

میزان حداقل خرید و فروش است که توسط بورس کالا قبل از بازگشایی سررسید معاملاتی اطلاع رسانی می شود. میزان خرید و فروش می بایست ضرایبی صحیح از اندازه قرارداد باشد .

3. کالای مورد معامله

از ابتدای معاملات آتی تا سال 1397 عمده معاملات بازار آتی مختص سکه بود ولی پس از تعلیق معاملات آتی سکه در سال 97،در حال حاضر معاملات زعفران و زیره سبز در حال انجام است .

اگر یکی از دو طرف قرارداد به تعهدات خویش وفادار نباشد، ملزم به پرداخت جریمه خواهد شد. این جریمه معمولا معادل یک درصد ارزش کل قرارداد طبق قیمت تسویه همان روز معامله در قرارداد آتی است .

آموزش بازار آتی

در مقاله ی آموزش بازار آتی قصد داریم شما را با انواع معاملات در این بازار آشنا کنیم. با توجه به روند رشد و توسعه بازارهای مالی در جهان و پیچیده شدن فرآیندهای معاملاتی، قراردادهای ویژه ای تحت عنوان معاملات و قراردادهای آتی (futures) در جهان به وجود آمد؛ نکته ی حائز اهمیت این است که مثالی در خصوص بازار آتی معاملات آتی در گذشته نیز وجود داشته است و امروزه فقط به شکل مدرن، استاندارد و کاربردی تر در آمده است.

به چه قراردادهایی، آتی گفته می شود؟

افرادی که قصد انجام معامله در این بازار را دارند، باید شناخت و آشنایی کافی با آموزش بازار آتی کالا داشته باشند. اما در پاسخ به این سوال بایستی گفت که قرارداد آتی، پیمانی است که کاملا قانونی بوده و این قرارداد و تعهد بین خریدار و فروشنده بر مبنای یک قیمت معین در زمان حال انعقاد می‌شود اما تحویل کالا به آینده (در سررسید مقرر) موکول می‌شود.

به عبارت دیگر قرارداد آتی کالا، قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می شود در سررسید تعیین شده ( تاریخی که در قرارداد ذکر می شود)، مقدار و یا تعداد معینی از کالای ذکر شده در قرارداد را به قیمتی که در زمان حال و هم اکنون تعیین می کنند، بفروشد و در مقابل نیز، طرف دیگر قرارداد که همان خریدار است، متعهد می شود که آن کالا را با مشخصات استاندارد شده که در متن قرارداد ذکر شده است، خریداری کند. در مقاله آموزش بازار آتی یاد می گیرید که استفاده و کاربرد قراردادهای آتی چگونه است.

پس می توان نتیجه گرفت که به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و در زمان حال و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده (سررسید در نظر گرفته شده در قرارداد) صورت بگیرد، قرارداد آتی گفته می شود.

تذکر: تسلط بر آموزش بازار آتی کالا به شما نشان می دهد که کالای تحویلی که در قرارداد آتی کالا ذکر شده است، باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان دقیق تحویل و محل تحویل آن نیز به طور شفاف در قرارداد ذکر شده باشد.

به طور مثال یک کشاورز به عنوان فروشنده گندم، در تاریخ اول مهر ماه 1400 متعهد می شود که 5000 کیلوگرم از گندم خود با مشخصات معین (کیفیت آن باید در قرارداد ذکر شود) را به قیمت 25 میلیون تومان در تاریخ اول دی ماه 1400 (سه ماه بعد)، تحویل خریدار بدهد؛ خریدار نیز در قرارداد متعهد می شود که این 5000 کیلوگرم گندم با مشخصات ذکر شده را به قیمت 25 میلیون تومان در تاریخ اول دی ماه 1400 از کشاورز خریداری کند؛ این مثال، نمونه ای ساده از قرارداد آتی است.

علت به وجود آمدن چنین قراردادهایی، این است که خریداران و فروشندگان کالا، به دنبال کاهش ریسک های معاملاتی خود هستند و صاحبان مشاغل و کسب و کارها همیشه از ریسک های پیش بینی نشده که ممکن است به کسب و کارشان آسیب وارد کند، دوری می کنند. معامله گران بازار آتی کالا چه به عنوان خریدار و چه به عنوان فروشنده باید بر آموزش بازار آتی آگاهی داشته باشند.

به عنوان مثال صاحب یک کارگاه تولیدی تمایل ندارد مواد اولیه مورد استفاده کارگاه خود را هر دفعه به قیمت جدید بخرد؛ یا به عبارت دیگر هنگامیکه یک صادر کننده زعفران (به عنوان خریدار) با تولید کننده زعفران (به عنوان فروشنده)، قرارداد آتی زعفران انعقاد می کند، هر دو طرف این معامله به دنبال کاهش ریسک های موجود در بازار کار خود هستند که این امر اهمیت یادگیری آموزش بازار آتی را دو چندان می کند.

از یک طرف خریدار، با انعقاد قرارداد آتی، نگرانی های خود مبنی بر عدم تامین مواد اولیه با قیمت مناسب در تاریخ معین را رفع می کند و از طرف دیگر، فروشنده نیز با انعقاد قرارداد آتی، فروش محصول خود را در تاریخ سررسید تضمین می کند و نگرانی از بابت عدم فروش محصول خود در بازار ندارد؛ به این صورت است که قرارداد آتی برای هر دو طرف معامله، دارای مزایای مناسبی است اما خریداران و فروشندگان بدون شناخت کافی بر روی آموزش بازار آتی نمی توانند عملکرد خوبی در این بازار داشته باشند.

در ادامه مقاله ی آموزش بازار آتی کالا باید به ابهامات این نوع قرارداد ها اشاره کنیم؛ ابهامی که پیش می آید این است که اگر هر یک از طرفین معامله ( خریدار یا فروشنده)، به تعهدات ذکر شده در متن قرارداد عمل نکند، چه اتفاقی می افتد؟

این سوال برای بسیاری از افرادی که به تازگی با بازار آتی آشنا شده اند، پیش می آید. برای رفع این ابهام، آموزش بازار آتی می تواند گره گشا باشد. باید خاطر نشان کرد که در بازار معاملات آتی به‌منظور اطمینان از انجام تعهدات طرفین (خریدار یا فروشنده)، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد مذکور را را تحت عنوان «وجه تضمین لازم» نزد کارگزار و در حساب در اختیار قرار می‌دهند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود.

به این نکته توجه کنید که وجه تضمین لازم در حقیقت به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش اول «وجه تضمین اولیه» است و بخش دوم «وجه تضمین اضافی» که این بخش بر مبنای اختیار و میزان ریسک موجود در بازار، متناسب با نوسانات قیمت نقدی دارایی پایه تعیین شده و به وجه تضمین اولیه اضافه می‌شود؛ بنابراین مبلغ وجه تضمین لازم، متغیر و از طریق بورس کالا تعیین و حداقل دو روز معاملاتی قبل به طرفین معامله اعلام می شود.

توجه کنید که بازار قراردادهای آتی یکی از زیر مجموعه های بازار مشتقه است و خود بازار مشتقه نیز یکی از بازار های زیرمجموعه بورس کالا ایران است. پس می توان گفت که تمامی قوانین و دستورالعمل های بورس کالا در آن اجرا خواهد شد؛ بنابراین آموزش بازار آتی زیر مجموعه ای از قوانین و دستورالعمل های بورس کالا است.

جذابیت های بازار آتی برای فعالان:

بازار آتی یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری برای افراد ریسک‌پذیر محسوب می‌شود؛ پس لازم است که علاقه مندان معامله در بازار آتی در ابتدا ریسک های این بازار را در نظر بگیرند و با آموزش بازار آتی نیز آشنا باشند و شخصیت معاملاتی و استراتژی خاص خود را مشخص کنند.

بازار آتی که یکی از زیر مجموعه های بورس کالا است، دارای ریسک هایی نیز هست که افراد فعال در این بازار بایستی با این ریسک ها آشنا باشند؛ باید اشاره کرد که این بازار نکات مثبت و مزیت های فراوان نیز دارد که باعث افزایش علاقه فعالان به این بازار شده و جذابیت هایی را برای این افراد به همراه داشته است.

متقاضیان خرید و فروش در بازار آتی می توانند با آموزش بازار آتی، مزیت های این بازار را درک کنند. بازار آتی به دلیل داشتن 2 مزیت نسبت به سایر بازار های مالی ایران، از جذابیت بیشتری برای فعالان این حوزه برخوردار است. این دو عامل عبارت اند از: وجود اهرم در معاملات و دو طرفه بودن بازار

1) وجود اهرم در معاملات:

استفاده از اهرم به این معناست که فعالان بازار آتی می توانند با چند برابر موجودی پول خود، اقدام به معامله کنند. فلسفه وجودی چنین گزینه ای در معاملات بازار آتی این است که فعالان بازار، با پذیرفتن ریسک ناشی از این اقدام و با وارد کردن سرمایه خود و البته تسلط بر روی آموزش بازار آتی، بتوانند چند برابر سرمایه ای را که وارد این بازار کرده اند را به سود تبدیل کنند.

اما وجود اهرم در معاملات همانطور که ممکن است باعث سودهای بزرگ و چند برابری شود؛ ممکن است که باعث وارد شدن ضرر و زیان های بسیار سنگین و جبران ناپذیر به سرمایه معامله گران شود. معمولا افراد حرفه ای و باهوش که تخصص و تسلط لازم را بر روی بازارهای دارای اهرم دارند، از این گزینه ها استفاده می کنند.

به عنوان مثال؛ اگر شما قصد استفاده از اهرم در بازار آتی را داشته باشید، قادر خواهید بود که با در اختیار داشتن 15 کیلو گرم زعفران و استفاده از اهرم 2، بر روی 30 کیلو گرم زعفران سرمایه گذاری کنید؛ به گونه ای که یا سود 2 برابری به همراه دارد و یا اینکه زیان 2 برابری را برای شما به همراه خواهد داشت.

تذکر: متقاضیان فعالیت در بازار آتی باید توجه داشته باشند که اهرم مالی تابع وجه تضمین اولیه در هر قرارداد است و میزان اهرم مالی نیز به‌مرور زمان تغییر کند.

2) دو طرفه بودن بازار:

یکی دیگر از بازارهای زیر مجموعه بورس کالا، بازار کالای فیزیکی است؛ معامله گران بازار فیزیکی (نقدی) هنگامیکه یک کالا ( پسته، زعفران و. ) را در این بازار خریداری می کنند، فقط زمانی می توانند در این معامله سود کنند که قیمت این کالای خریداری شده ( پسته، زعفران و. ) بالا برود؛ ولی زمانی که قیمت ها رو به کاهش است یا اصطلاحا بازار نزولی است، این معامله گران نمی توانند سودی را شناسایی کنند.

اما بازار آتی تفاوت هایی با بازار نقدی دارد به این صورت که فعالان بازار آتی هم به هنگام نزول قیمت ها و هم به هنگام صعود قیمت ها می توانند سود شناسایی کنند. یعنی اینکه وقتی قیمت کالای مورد نظر در حال بالا رفتن است، فعالان می توانند در قیمت پایین تر خرید خود را انجام بدهند و پس از صعود قیمت ها، کالای خود را در قیمت های بالاتر بفروشند.

در طرف مقابل نیز اگر سرمایه گذاران تحلیل می کنند که قیمت کالای مورد نظر در حال کاهش است، در قیمت های بالاتر اقدام به پیش فروش کالا می کنند و پس از کاهش قیمت ها اقدام به خرید همان مقدار کالا می کنند و از اختلاف بین قیمت خرید و فروش، سود خود را شناسایی می کنند.

ممکن است نوع کالاهای قابل معامله در بازار آتی برای شما ابهام داشته باشد، در ادامه آموزش بازار آتی به این محصولات اشاره خواهیم کرد.

چه محصولات و کالاهایی در بازار آتی معامله می شوند؟

در حال حاضر، چند نوع کالا شامل: پسته، زعفران نگین، زعفران رشته ای درجه یک پوشال معمولی، نقره، زیره سبز و صندوق طلا در بازار آتی بورس کالا معامله می شوند؛

با رشد و پیشرفت بازار سرمایه در ایران به خصوص در سالیان اخیر، مطمئنا زمینه ها و پیش نیازهای لازم برای رشد و توسعه بازار آتی نیز فراهم شده است و کالاهای گوناگون و متنوع تری می تواند در این بازار عرضه شود.

نحوه ورود به بازار آتی

اولین مرحله برای شروع فعالیت در بازار آتی، همانند بورس اوراق بهادار، دریافت کد معاملات آتی مثالی در خصوص بازار آتی است که برای این کار متقاضیان بایستی به یکی از کارگزاری های مجاز که معاملات مربوط به بازار آتی را انجام می دهند، مراجعه کنند؛ توجه داشته باشید که کد معاملات آتی و مدارک مورد نیاز برای افتتاح حساب آتی کمی متفاوت از کد بورسی است و صدور آن نیز نیازمند تایید افراد توسط بورس کالا است.

تابلو معاملات بازار آتی بورس کالای ایران

پس از مطالعه آموزش بازار آتی برای آشنا شدن با این بازار و برای اطلاع از قیمت، حجم و جزییات معاملات انجام شده در بازار آتی به آدرس cdn.ime.co.ir مراجعه کنید.

معرفی بازار آتی و کاربرد های آن

بازار آتی چیست و در آن چه محصولاتی مورد معامله قرار می گیرد؟ در این مقاله قصد داریم تا به معرفی بازار آتی به صورت کامل بپردازیم و تمامی مواردی که باید یک سرمایه گذار در خصوص با آن بدانید را تحت عنوان معرفی بازار آتی بهش توضیح بدیم. در ادامه این مقاله همراه با کد بورسی بمون تا به صورت کامل بهت توضیح بدم که بازار آتی چی هستش و چه کاربرد هایی داره. پس با ما همراه باشید.

معرفی بازار آتی

در ابتدای امر باید گفت که بازار بورس قسمت های گوناگونی دارد که طبق احتیاج اقشار گوناگون جامعه به وجود آمده است. بازار آتی کالا یکی از قسمت های بورس کالا به حساب می آید که در این مقاله بنا داریم جزئیات بیشتری را در خصوص آن بررسی و در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. می توان گفت که بازار آتی یک مرکز مالی به منظور انجام قرارداد های آتی استاندارد محسوب می شود که دارای توافق‌ نامه‌ ای قانونی با حد و همین طور مرز معین می باشد و حین امضای قرارداد جهت خرید یا فروش یک کالای اقتصادی در آینده با قیمت توافق شده، به وجود آمده است.

جالب است بدانید که کالای تحویلی در قرارداد آتی بایستی دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشند و زمان و مکان تحویل آن نیز تعیین شده باشد. تنها متغیر در معاملات آینده در بازار آتی قیمت به حساب می آید که در مرحله معامله محاسبه خواهد شد. در حقیقت معاملات آتی یعنی پوشاندن ریسک سرمایه‌ گذاری و این ابزار در بورس کالا کاربرد های فراوانی خواهد داشت. استفاده از معاملات آینده، می‌ تواند تحت عنوان رویکردی به منظور جذب نقدینگی به شمار رود و با قرار گرفتن معامله‌ گران و بازار سازان به علاوه معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌ های سرگردان تکمیل خواهد شد.

قرارداد آتی چیست؟

در این بخش باید این طور شروع کرد که قرارداد آتی، قراردادی می باشد که در آن خریدار و فروشنده توافق خواهند کرد تا مقدار مشخصی از کالای تعیین شده ای را با کیفیت و قیمت معلوم، در زمان و مکان مشخص مورد معامله قرار دهد. به بیانی دیگر، قرارداد آتی قراردادی است که در زمان حال ما اقدام به خرید کالایی می کنیم؛ ولی تصمیم نداریم که همین امروز آن کالا را تحویل بگیریم و در حقیقت قصد داریم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را پرداخت نماییم؛ پس به قراردادی که در آن کالایی را امروز و باقیمت معینی می خریم، ولی تحویل و پرداخت وجه آن در آینده انجام خواهد شد، قرارداد آتی گفته می شود. در این قرارداد طرفین معامله متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ معینی در آینده خواهند بود و برای تضمین انجام تعهد، می بایست خریدار و فروشنده هر یک مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند تا انجام این فرآیند تضمین گردد.

شایان ذکر است که قرارداد آتی قراردادی دو طرفه به حساب می آید و قادر خواهیم بود بدون در اختیار داشتن کالا، همین امروز کالا با مشخصات معین را به فروش برسانیم و در آینده آن را با قیمتی که امروز بر سر آن اتفاق نظر داریم، تحویل دهیم و پول آن را اخذ نماییم. این نوع معامله به منظور استفاده افرادی که قصد دارند ریسک خود را کاهش دهند، مانند کشاورزان و تولید کنندگان مواد غذایی بسیار مناسب خواهد بود. کشاورز قصد دارید اطمینان یابد که در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت دور بماند و کارخانه هم در راستای امر برنامه‌ ریزی و بودجه‌ بندی خود احتیاج خواهد داشت تا مقدار و قیمت خرید های آینده خود را به صورت دقیق برنامه ریزی و تعیین نماید؛ بنابراین با این مثال اهمیت کنترل نوسان و میزان ریسک در معاملات آتی تا حدودی نمایان خواهد شد.

چرا بازار آتی یکی از محبوب ترین بازار ها در میان معامله گران بورس در سراسر جهان است؟

بازار آتی به علت این‌ که خریدار و فروشنده کالا را منتفع می کند و فرصت کسب سود را برای نوسان‌ گیران نیز مهیا می سازد، در دنیا طرفداران بسیاری برای خود دارد. در واقع به بیانی دیگر فعالان این بازار به ۳ گروه تقسیم بندی می شوند :

1. خریداران کالا : افرادی که به کالایی مانند زعفران، پسته و … در آینده احتیاج خواهند داشت، امروز در بازار آتی با قیمت تعیین شده آن را پیش‌ خرید می کنند.
2. فروشندگان کالا : افرادی که بنا دارند در آینده کالای خود مانند زعفران، پسته و … را بفروشند، امروز قادر خواهند بود به قیمت تعیین شده برای ماه دلخواه در آینده آن را پیش‌ فروش نمایند.
3. نوسان‎گیرها : کسانی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا مانند زعفران، پسته و … را ندارند، بلکه قصد دارند با پیش‌ بینی درست روند قیمت کالا، از اختلاف قیمت خرید و فروش آن کسب سود کنند.

در انتهای این بخش باید گفت که بازار آتی به رونق اقتصادی کمک بسیاری را خواهد داشت؛ بخاطر این که از یک‌ طرف تولید کنندگان و مصرف‌ کنندگان قادرند ریسک خود را تا حد زیادی کم کنند و از طرف دیگر، اقرادی که تمایل دارند سود های زیادی با ریسک بالا بدست آورند قادر خواهند بود با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود برسند.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

جالب است بدانید که استقبال چشمگیر از این بازار به علت قابلیت ها و منافع بسیار زیادی می باشد که قادر است سود زیادی را نصیب فعالان این بازار کند. از این منافع می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد :

• امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• معافیت مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود می باشد
• کارمزد های بسیار کم
• امکان برداشت یک‌ روزه موجودی از حساب
• واریز روزانه سود و زیان به‌ حساب مشتری و …

در ادامه به‌ همه منافع و ریسک‌ های این بازار خواهیم پرداخت، ولی در ابتدا به معرفی ۲ مزیت حائز اهمیت قراردادهای آتی اشاره خواهیم داشت که ماهیت این بازار را تشکیل می دهند :

1. وجود اهرم در معاملات : یعنی قادر هستیم با چندین برابر پول خود در بازار آتی کالا معامله نماییم.
2. دو طرفه بودن بازار : یعنی هم از بالا رفتن قیمت می‌ توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ ها.

به منظور روشن شدن این دو مزیت به توضیحات زیر با دقت، توجه فرمایید :

اهرم مالی بازار آتی چیست و چرا این اهرم برای اهالی بورس جذاب است؟

در نظر داشته باشید که از اهرم مالی بازار آتی در زمان هایی استفاده می گردد که قصد داریم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ ای به شدت عظیم تر کسب کنیم. اشخاص با هوش مالی بالا همیشه به دنبال یافتن فرصت‌ های سرمایه‌ گذاری با قابلیت اهرمی نشسته اند. اهرم قادر است با تغییر در واحد زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن را اعطا نماید؛ ولی این نکته را هیچ گاه از یاد نبرید که استفاده اشتباه از وضعیت‌ های اهرمی می تواند به شکست‌ های سنگین مالی منتهی گردد، بنابراین کسانی با درجه ریسک‌ پذیری بالاتر و هوش و دانش بالا همیشه به دنبال سرمایه‌ گذاری‌ های با اهرم بالاتر خواهند بود. برای نمونه، با اهرم مالی بازار آتی می توانید با در اختیار داشتن مبلغ ۱۰ کیلو گرم زیره سبز، بر روی ۱۰۰ کیلوگرم زیره سبز سرمایه‌ گذاری کنید و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به‌ حساب شما واریز خواهد شد.

معرفی بازار آتی – دو طرفه بودن بازار آتی

در بازار نقدی افراد وقتی زعفران، پسته و … را خریداری می‌ کنند، این انتظار را دارند که قیمت زیاد شود تا آن‌ ها با فروش در قیمت های بالا کسب سود نمایند؛ این بدین معناست که معامله‌ گران تنها وقتی قادر هستند از بازار کسب سود نمایند که قیمت‌ ها افزایش پیدا کند، اما زمانی که قیمت کالا های عنوان شده در مسیر کم شدن است در واقع نمی توانند انتظار سودی داشته باشند؛ بلکه تنها قادرند در صورت دارا بودن کالاها با فروش آن از ضرر یا افزایش آن ممانعت به عمل آورند.

بسیار جالب است بدانید که برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی کالا، افراد قادر خواهند بود هم در راستای افزایش قیمت و هم در راستای کم شدن قیمت کسب سود نمایند؛ در واقع یعنی زمانی که قیمت زیاد می شود افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را می فروشند و از طرف دیگر زمانی که سرمایه‌ گذاران پیش‌ بینی دارند که قیمت‌ ها کاهش می یابد، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌ فروش کالا می کنند و بعد از کاهش قیمت‌ ها اقدام به خرید همان مقدار مورد نظر خواهند کرد و از اختلاف بین فروش و خرید کسب درآمد خواهند کرد. این موضوع باعث شده است که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما عزیزان قادر باشید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ ها در هر طرف درآمد به دست آورید.

معرفی بازار آتی – موارد مورد معامله بازار آتی

ابزار های مشتقه مانند بازار آتی ابزاری محسوب می شوند که قیمت و ارزش آن‌ ها از یک نوع دارایی که به اصطلاح به آن “دارایی پایه” گفته می شود، مشتق خواهد شد. اغلب در بورس‌ های کالایی جهان، دارایی‌ های گوناگونی مانند محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده‌ های نفتی و دیگر محصولات در قالب دارایی پایه قرارداد های آتی مطرح می شوند. امروزه در بورس کالای ایران محصول زیره سبز، زعفران و پسته تحت عنوان قرارداد آتی مورد معامله قرار می گیرد و این در حالی است که در آینده با به وجود آمدن شرایط مطلوب محصولات دیگر نیز قادر خواهند بود در بازار آتی مورد خرید و فروش قرار بگیرند. در شرایطی که دارایی مد نظر در قرارداد، کالا باشد، احتیاج خواهد بود تا شرایط قابل‌ قبول کالا به وسیله بورس مشخص گردد. علت این موضوع این است که کالاهای گوناگون با شرایط کمی و کیفی متفاوتی امکان دارد در بازار موجود باشد.

پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید :

نتیجه گیری

در این مقاله کاربردی و ساده از وب سایت کد بورسی به زبان ساده با تعریف بازار آتی و قرارداد آتی و مزایای آن آشنا شدیم. فهمیدیم که وجود اهرم در معاملات و دوطرفه بودن بازار به ما کمک شایانی خواهد کرد تا سود بسیار زیادی از سرمایه‌ گذاری خود کسب نماییم. همین طور بازار آتی هم به منظور استفاده افرادی مورد استفاده است که بنا دارند ریسک خود را کم کنند و هم برای نوسان‌ گیران که بنا دارند از تغییرات قیمت کسب درآمد را در دستور کار داشته باشند. امیدوارم که از مطالب عنوان شده نهایت استفاده رو برده باشید.

بازار آتی کالا چیست؟

بازار بورس بخش‌های مختلفی دارد که بر اساس نیاز اقشار مختلف ایجاد شده است. بازار آتی کالا یکی از بخش‌های بورس کالا است که در مقاله “بورس کالا چیست؟” به آن پرداختیم. در این مقاله قصد داریم جزئیات بیشتری از بازار آتی کالا بیان کنیم.

بازار آتی چیست؟

بازار آتی یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد است که شامل توافق‌نامه‌ای قانونی با حدومرز مشخص است و هنگام امضای قرارداد برای خرید یا فروش یک کالای اقتصادی در آینده باقیمت توافق شده، ایجاد شده است.

کالای تحویلی در قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت بوده و زمان و مکان تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آینده در بازار آتی قیمت است که در مرحله معامله برآورد می‌شود. درواقع منظور از معاملات آتی، پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد. استفاده از معاملات آینده، می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معامله‌گران و بازارسازان در کنار معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی، قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار معینی از کالای مشخصی را باکیفیت و قیمت معلوم، در زمان و مکان مشخص معامله نمایند.

به بیان ساده، منظور از قرارداد آتی این است که در زمان حال ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم؛ اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم و درواقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم؛ بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و باقیمت مشخصی خریداری ‌کنیم، اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند. در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده هرکدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

جالب است بدانید که قرارداد آتی قراردادی دوطرفه است و می‌توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را باقیمتی که اکنون توافق کردیم، تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای کسانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند، مثل کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی بسیار مناسب است. کشاورز می‌خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند؛ پس با این مثال اهمیت کنترل نوسان و میزان ریسک در معاملات آتی تا حدودی مشخص می‌شود.

نکته: معاملات ۲ طرفه در سهام نیز به‌زودی فعال می‌شود. نحوه انجام این معاملات، در مقاله “فروش تعهدی چیست؟ به همراه مثال کاربردی (قسمت اول)” بیان شده است.

چرا بازار آتی یکی از پرطرفدارین بازارها در بین معامله گران بورس های دنیاست؟

بازار آتی به دلیل این‌که منافع خریدار و فروشنده کالا را تأمین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند، در جهان طرفداران زیادی دارد. به عبارتی فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱. خریداران کالا: اشخاصی که به کالایی (مثلاً زعفران، زیره، پسته و …) در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی باقیمت معین پیش‌خرید می‌کنند.

۲. فروشندگان کالا: اشخاصی که قصد دارند در آینده کالای خود (زعفران، زیره، پسته و …) را بفروش برسانند، امروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش‌فروش کنند.

۳. نوسان‎گیرها: اشخاصی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (زعفران، زیره، پسته و …) را ندارند، بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا، سود سرشاری به دست آورند.

بازار آتی به رونق اقتصادی کمک شایانی می‌کند؛ زیرا از یک‌سو تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌توانند ریسک خود را کاهش دهند و از سوی دیگر، کسانی که تمایل دارند سودهای کلان با ریسک بالا کسب نمایند می‌توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود دست یابند.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

استقبال چشمگیر از این بازار به دلیل ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی است که می‌تواند سود کلانی را نصیب فعالان این بازار کند. از این منافع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معافیت مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
• امکان برداشت یک‌روزه موجودی از حساب
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتری
• و …

در ادامه به‌تمامی منافع و ریسک‌های این بازار می‌پردازیم. ابتدا به معرفی دو مزیت مهم قراردادهای آتی اشاره می‌کنیم که ماهیت این بازار را شکل می‌دهند:

۱. وجود اهرم در معاملات: یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود در بازار آتی کالا معامله کنیم.

۲. دوطرفه بودن بازار: یعنی هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ها.

برای روشن شدن این دو مزیت به توضیحات ارائه‌شده، دقت فرمایید:

اهرم مالی بازار آتی چیست و چرا این اهرم برای بورس بازان جذاب است؟

از اهرم مالی بازار آتی در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با واردکردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر به دست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری با قابلیت اهرمی هستند. اهرم می‌‎تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد؛ اما فراموش نکنید که استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک‌پذیری بالاتر و هوش و دانش بالا همواره به دنبال سرمایه‌گذاری‌های با اهرم بالاتر هستند.

به‌عنوان‌مثال، با اهرم مالی بازار آتی قادر هستید با در اختیار داشتن مبلغ ده کیلوگرم زیره سبز، بر روی ۱۰۰ کیلوگرم زیره سبز سرمایه‌گذاری کنید و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به‌حساب شما منظور گردد.

دوطرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی (زیره، زعفران، پسته و …) را خریداری می‌کنند، این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن‌ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند؛ یعنی معامله‌گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی مثالی در خصوص بازار آتی زمانی که قیمت کالاهای ذکرشده در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند؛ بلکه فقط می‌توانند در صورت دارا بودن کالاها با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی کالا، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند؛ یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان مقدار مدنظر می‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می‌کنند.

این امر موجب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ها در هر طرف کسب سود کنید.

محصولات مورد معامله در بازار آتی چیست؟

ابزارهای مشتقه (ازجمله قراردادهای آتی) ابزاری هستند که قیمت و ارزش آن‌ها از یک نوع دارایی که اصطلاحاً به آن “دارایی پایه” می‌گویند، مشتق می‌شود. معمولاً در بورس‌های کالایی دنیا، دارایی‌های مختلفی ازجمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده‌های نفتی و سایر محصولات به‌عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می‌گردند.

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصول زیره سبز، زعفران و پسته در قالب قرارداد آتی معامله می‌شود. این در حالی است که در آینده با ایجاد شرایط مطلوب محصولات دیگر نیز می‌توانند در بازار آتی معامله شوند. درصورتی‌که دارایی موردنظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل‌قبول کالا توسط بورس تعیین شود. دلیل این امر آن است که کالاهای مختلف با شرایط کمی و کیفی متفاوت ممکن است در بازار موجود باشد.

نتیجه گیری

در این مطلب به زبان ساده با تعریف بازار آتی و قرارداد آتی و مزایای آن آشنا شدیم. دانستیم که وجود اهرم در معاملات و دوطرفه بودن بازار به ما کمک می‌کند تا سود قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاری خود دریافت کنیم. همچنین بازار آتی هم برای کسانی مورداستفاده است که قصد دارند ریسک خود را کاهش دهند و هم برای نوسان‌گیران که قصد دارند از تغییرات قیمت سود کسب نمایند. به‌منظور آشنایی بیشتر راجع به قراردادهای آتی محصولات زیره سبز، زعفران و پسته از محتواهای “معاملات گواهی سپرده زیره سبز” ، “قرارداد آتی زعفران بورس کالای ایران” و “معاملات پسته در بورس کالا” در بلاگ بآشگاه استفاده نمایید.

وضعیت کنتانگو (contango) در بازار آتی

قراردادهای آتی قراردادهایی هستند که به خودی خود ارزش ندارند و ارزش خود را از یک دارایی پایه در بازار نقد کسب می‌کنند. قیمت آتی و نقد کالایی خاص، همواره با هم اختلاف دارند و در برهه‌هایی از زمان این اختلاف ممکن است کم یا زیاد شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی دو مفهوم مرتبط با این اختلاف قیمت، یعنی وضعیت کنتانگو در بازار آتی (contango) و وضعیت بک واردیشن (backwardation) بپردازیم.

این ویدئو را حتما ببینید!

منظور از وضعیت کنتانگو در بازار آتی چیست؟

قیمت دارایی پایه‌ای که قراردادهای آتی روی آن تعریف شده‌اند، همواره در حال تغییر است. یکی از دلایل عمده این تغییرات می‌تواند وضعیت عرضه و تقاضا باشد. سرمایه‌گذاران با توجه به قیمت نقدی کالا، در مورد روند قیمت کالا گمانه‌زنی‌هایی دارند. حال اگر قیمت آتی کالایی خاص، بیشتر از قیمت نقد پیش‌بینی شده توسط سرمایه گذاران باشد، وضعیتی پیش می‌آید که به آن کنتانگو (contango) می‌گویند. نام دیگر کنتانگو ، فورواردیشن (forwardation) است.

مفهوم بک واردیشن (Backwardation) چیست؟

چنانچه عکس پدیده کنتانتگو را در بازار شاهد باشیم، یعنی قیمت نقد مربوط به کالایی خاص بیشتر از قیمت آتی مربوط به همان کالا باشد، وضعیت بک واردیشن (backwardation) اتفاق می‌افتد. طبق تجربه‌ای که در بازارهای جهانی وجود دارد، بک واردیشن پدیده‌ای نادر و حاصل یک بحران (جنگ، آب و هوا، تقاضای غیرمعمول) است.

به طور مثال چنانچه تولید و عرضه نفت پالایشگاه آرامکو عربستان به دلیل بحران منطقه‌ای (با فرض نبود ذخایر عظیم نفتی در آرامکو) کاهش یابد، ممکن است قیمت هر بشکه نفت به صورت مقطعی بالا رود. در چنین شرایطی قیمت نقدی نفت احتمالا بیشتر از قیمت آتی خواهد بود. به دلیل این که سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان قیمت نقدی را متورم می‌بینند، پیش‌بینی می‌کنند قیمت نقد و آتی به سمت همدیگر همگرا شوند؛ بنابراین در بازار نقد، فروش استقراضی و در بازار آتی موقعیت تعهدی خرید را اخذ می‌کنند.

مثالی در مورد کنتانگو و بک واردیشن

فرض کنید تاجری با باغدار پسته قرارداد می بندد که یک تن پسته را با قیمت هر کیلو ۱۸۳هزار تومان با سرسید سه ماه آینده از وی بخرد؛ قیمت نقدی پسته در بازار ۱۸۵هزار تومان است.

سناریو اول

پس از انعقاد قرارداد، واسطه‌گری پیشنهاد فروش قرارداد آتی را به قیمت هر کیلو ۱۹۰هزار تومان به تاجر می‌دهد، یعنی تاجر قرارداد آتی را به واسطه‌گر بفروشد. در حال حاضر قیمت پیشنهادی واسطه‌گر بیشتر از قیمت آتی توافق‌شده مابین تاجر و باغدار پسته است. این مثالی از وضعیت کنتانگو در بازار آتی است.

سناریو دوم

تاجر پیشنهادی را از واسطه‌گری مبنی بر فروش روی قیمت ۱۸۴۰۰۰تومان دریافت می‌کند و تاجر بنا به پیش‌بینی که از آینده دارد این پیشنهاد را می‌پذیرد. در چنین حالتی، قیمت قرارداد آتی و نقدی نشان‌دهنده وضعیت بک واردیشن است.

نمودار فوق با فرض تغییر جزئی قیمت آتی طی چند ماه طراحی شده است.

جدول زیر مثالی در مورد بک واردیشن زیره هند است که در سال ۲۰۱۹ اتفاق افتاد.

سخن آخر

همانطور که گفته شد احتمال وقوع بک واردیشن پایین است. حتی در صورت وقوع، کسب سود از این فرصت، مستلزم رصد چند ماهه بازار است. وضعیت کنتانگو در بازار آتی بیشتر دیده می‌شود. یعنی قیمت آتی بیشتر از قیمت نقدی مربوط به کالایی خاص است، بنابراین سرمایه‌گذاران باید اقدام به اخذ موقعیت تعهدی مناسب، با توجه به شرایط بازار کنند.