معاملات سلف چیست؟

بررسی اجمالی بیع سلف و احکام مربوط به آن از منظر فقه

سلف که آن را سلم نیز گویند عبارت است از اینکه چیزى را بعنوان کلى در ذمه فروشنده نقدا خریدارى کند که فروشنده آن را بعد ازمدتى تحویل دهد برعکس معامله نسیه که جنس در آن نقد و بهاى آن بعد از مدتى معین پرداخت مى شود، که در این معامله خریدار را(مسلم) با کسره لام و بها را (مسلم) با فتحه لام و فروشنده را (مسلم الیه) و کالا را (مسلم فیه) مى گویند، و این معامله احتیاج دارد بهایجاب و قبول و در این معامله هر یک از فروشنده و خریدار صلاحیت دارند که طرف ایجاب و قبول قرار گیرند، اگر فروشنده خواستطرف ایجاب واقع شود ایجاب را به لفظ بیع و امثال آن تعبیر مى کند و مى گوید: یک وزنه گندم چنین و چنانى را به تو فروختم به مبلغفلان که آن را بعد از گذشت فلان مدت تحویل دهم، مشترى در پاسخ مى گوید: قبول کردم و یا مى گوید: (خریدم)، و اگر مشترى طرفایجاب واقع شود ایجاب خود را به لفظ سلم یا سلف تعبیر نموده و مى گوید: (تو را سلم و یا سلف کردم صد تومان را در برابر یک وزنهگندم چنین و چنانى که بعد از گذشت فلان مدت تحویل دهى) در پاسخ او مسلم الیه که همان فروشنده است مى گوید: (قبول کردم)، وسلف کردن هر چیزى که غیر طلا و نقره باشد به هر مبلغى که آن نیز غیر طلا و نقره باشد جائز است به این معنا که هم کالا از غیر آن دوجنس باشد و هم بهاء به شرطى که جنس آن دو مختلف باشد و یا اگر کالا و بها هر دو از یک جنسند مکیل و موزون نباشند همچنانکهسلف کردن یکى از دو جنس طلا و نقره را در غیر آن دو جنس و نیز سلف کردن یکى از آن دو در یکى از آن دو مطلقا جائز نیست، چهبه طلا باشد و چه به نقره، و چیزى که صفاتش قابل ضبط نیست و به خاطر همان صفات است که رغبت مشترى به آن و همچنین بهاى آنکم و زیاد مى شود و جز از راه مشاهده آن صفات تشخیص داده نمى شود، نظیر جواهر و لوء لوء و مزرعه و زمین و نظائر آن ممکناست، به این معنا که صفات خوب و بد آن که قیمت کالا بخاطر اختلاف آن مختلف مى شود به مقدارى که طرفین بدانند چه خریدند وچه فروختند نه به مقدارى که آن را عزیز الوجود کند ممکن است، مانند میوه باغ و بستان و حبوبات چون گندم و جو و برنج و امثال آن بلکه حتى شمردنیها چون تخم مرغ و گردو و بادام و امثال آن و نیز مانند انواع حیوان و جامه و نوشیدنیها و داروها چه مفردات آن و چهترکیباتش که سلف کردن آن ها جائز است. در این نوشتار هدف ان است که به اجمال ضمن معرفی بیع سلف احکام فقهی آن به اجمالبیان شود.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

دانشجوی کارشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لنجان

دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسلامی واحد میمه

مراجع و منابع این مقاله :

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :

• -امامی، دکتر سید حسن، حقوق مدنی ج 1 ص .453 .
• - جواهر الکلام، ج25 ص268. .
• -واع القهیه ص 188، کتاب بیع الانتصار. ق- شرایع ص .
• - شهید اول - الدروس الشرعیه ص 366 از سلسله .
• شهید ثانی، الروضه البهیه، ج 3 - صفحه 424 .
• صفایی، دکتر سیدحسین دوره مقدماتی حقوق مدنی ج 2 ص .
• - کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها ج 2 ص 28 .
• - فهیمی، دکتر عزیزاله، مقاله فساد بیع و آثار آن. .
• - فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم _ ص .
• - لنگرودی، دکتر جعفری دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت .
• -لنگرودی، جعفری ترمینولوژی حقوقی ص /316 .
• - نوری طبرسی، میرزاحسین، مستدرک الوسایل، ج 13 ص 405 .

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

شناسه ملی سند علمی:

تاریخ نمایه سازی: 30 شهریور 1394

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

خلیلی چرمهینی، اکبر و جعفری چرمهینی، ابراهیم،1393،بررسی اجمالی بیع سلف و احکام مربوط به آن از منظر فقه،اولین همایش ملی وکالت،اخلاق،فقه و حقوق،میبد،https://civilica.com/doc/379916

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1393، خلیلی چرمهینی، اکبر؛ ابراهیم جعفری چرمهینی )
برای بار دوم به بعد: ( 1393، خلیلی چرمهینی؛ جعفری چرمهینی )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

علم سنجی و رتبه بندی مقاله

در بخش علم سنجی پایگاه سیویلیکا می توانید رتبه بندی علمی مراکز دانشگاهی و پژوهشی کشور را بر اساس آمار مقالات نمایه شده مشاهده نمایید.

مقالات پیشنهادی مرتبط

ارائه ی روشی جهت تعیین نقاط حادثه خیز جاده ای با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی و فرآیندهای تصمیم گیری چند معیاره

شبیه سازی بیلان آبی حوضه آبریز با استفاده از مدل WetSpaدر محیطGIS (مطالعه موردی: حوضهآبریز مرک، استان کرمانشاه)

مقالات فوق بر اساس داده کاوی مقالات مطالعه شده توسط پژوهشگران محاسبه شده است.

معاملات سلف چیست؟

در لیست زیر تمام سوالات حقوقی پرسیده شده در دادراه و پاسخ وکیل یا وکلا به هر پرسش حقوقی در حوزه " معامله سلف , خسارت , فورس ماژور در قرارداد , فورس ماژور " قابل مشاهده است. شما می توانید با کلیک بر روی گزینه مشاهده، مشاوره حقوقی وکلای عضو دادراه را در قالب پرسش و پاسخ حقوقی در حوزه " معامله سلف , خسارت , فورس ماژور در قرارداد , فورس ماژور " مشاهده کنید.

درخواست خسارت

با سلام
اگر در یک قرارداد همکاری بین پیمانکار و کار فرما هیچ بندی در مورد زمان پایان پروژه و خسارات قید نشده باشد ،آیا کارفرما میتواند درخواست خسارت کند؟؟.

چگونگی شکایت

من فرم اعلام خسارت رو امضا جمع کردم از محل خدمتم و علت سانحه رژه بوده ولی الان فرم رو عوض کردن میگن راه رفتن.

درخواست مطالبات

سلام بنده زمینی در شهرستان خریداری کردم که در ابتدا متوجه شدیم مشکل قانونی داره و فقط 15 میلیون بیعانه داده بودم الان بعد از گذشت چهار ماه برای برگشت دادن پول بنده امروز فردا میکند و بابت هر روز دیر کرد مبلغ 100 هزار تومن خسارت تعین کردیم میخواستم بدونم اگه شکایت کنم بغیر از پول بنده مبلغ خسارت و ه.

فروش آپارتمان

سلام پس از فروش آپارتمان و دریافت ثمن معامله به دلیل اینکه خسارت پرداخت در تحویل را کم گذاشته ایم خریدار پول را پرداخت و ملک را تحویل نمیگیرد علاوه بر خسارت تحویل آیا میشود معامله را فسخ کرد؟.

دخل و تصرف در اموال توقیفی

با سلام دو عدد دستگاه بابت 40 میلیون طلب وزرات کاری توقیف کرده بودم .کارفرما دستگاه توقیف شده بنده رو جابجا کرد و فروخت پرونده کیفری تشکیل دادم و محوم شده کارفرما.حالا میخام بدونم بابت 2 سالی که منو عقب انداخت چه لایحه ای باید بدم که علاوه بر 40 میلیون طلبم پول خسارت یا ضرر زیان این 2 سال رو بگیرم.

تقاضای خسارت تادیه

در چه شرایطی میتوان تقاضای خسارت تادیه کرد ؟ کارشناس رسمی دادگستری به اشتباه ساختمان دیگری را کارشناسی کرده و الان‌ حکم‌ دادگاه باطل شده.

فسخ قرارداد

مغازه ای کرایه کردم و قرارداد بنگاه دارم بعد از مدتی صاحب ملک بهم گفت بخاطر تعمیرات ده روز اسباب ببر جایی که تعمیرات انجام بدیم فقط 10 روز تمام میشه برگرد ،، الان شده 4 ماه که هنوز تعمیرات بنایی تمام نشده درصورتی که صنف مغازه ام کادویی و دکوری هست شب عید هرسال کلی فروش میکردم ولی امسال مغازه ام بخاط.

درخواست عسر و حرج

سلام من پراید با سانتافه 5 عید امسال تصادف کردم مقصر من شناخته شدم و معاملات سلف چیست؟ طبق گفته کارشناس 17میلیون به سانتافه خسارت وارد شده که 7میلیون بیمه من پرداخت کرد و 10میلیون رو این اقا میگه نصف پیش یعنی 5م و مابقی ماهی1میگم ندارم این ماشین دار و ندارمه که باهاش دارم نون در میارم میگه نه باید بدی شورا حل اختلاف .

خسارت تاخیر طولانی مدت در تعمیرگاه

با عرض سلام و خسته نباشید
آیا قانونی در مورد خسارت تاخیر طولانی مدت در تعمیرگاه صافکاری و نقاشی وجود دارد. اگه هست کدام ماده؟.

اجراییه

محکوم علیه طبق اجراییه ملزم به تحویل واحد فول امکانات گردیده باتوجه به گذشت 8ماه بدلیل وجود نواقص و عملیات ساختمانی قابل سکونت و بهره برداری نبوده و محکوم علیه حاضر به پاسخگویی نمیباشد. بدلیل ایام تلف شده آیا میشود تقاضای خسارت نمود؟.

چگونه از پیمانکاری که روبروی منزلم ساخت و ساز میکند برای سوختن لوازم برقی شکایت کنم

حدود چهار ماه پیش پیمانکار داخل کوچه ما از تیر برق کوچه برق غیر مجاز گرفته بود از بخت بد من از کسی که اهل فن باشد برای اینکار استفاده نکرده بود و سیم نول ما را از سرتیر برق قطع کرده بود درنتیجه باعث دوفاز شدن سیستم برق منزل ما شده و دوتا اسپیلت و یخچال ساید من سوخته و علیرغم تنظیم گزارش توسط مامورین.

جبران خسارت

سلام من در حین بازی فوتبال در پاسگاه محل خدمتم با توپ اینه بغل تویوتای پاسگاه رو شکستم ایا از لحاظ حقوقی ضامنم چرا؟؟.

مطالبه خسارات دادرسی

با سلام ببخشید مطالبه خسارات دادرسی طبق ماده 515 آیین دادرسی مدنی شامل چه هزینه های است؟ (از ابطال مبایعه نامه معاملات فضولی).

تعزیرات حکومتی

سلام. بنده از . . به علت کلاهبرداری در تعزیرات حکومتی شکایت کردم و بعد مدتی پیامک آمد که پرونده ای در شعبه چهل و نه تعزیرات حکومتی برای رسیدگی تشکیل شده است و بعد از آن پیامک دیگری آمد که دادنامه فرعی یک برای پرونده شما فلان شماره است. سوال این دادنامه یعنی چه ؟ و آیا رای برای پرونده صادر شده و.

هزینه خسارت

باسلام و خسته نلاشید ببخشید من الان نزدیکه 6ماهه مغازه خیاطی داشتم که همسرم بهم گفت که مغازتو تحویل بده میخوام بریم سر خونه زندگیمون چون من فعلا عقد کرده هستم بعد چند ماه شکایت کرده که میخوام طلاق بدم حالا من از کارم بیکار شدم ایا اگر من تو دادگاه بگم که کارم را از دست دادم به خاطر همسرم بهم خسارت ت.

خسارت از خسارت

خسارت تاخیر در اجرای کار

با سلام
احتراما باطلاع می رساند در قرارداد فی مابین با کابینت ساز متاسفانه درخصوص مقدار خسارت بابت تاخیر چیزی قید نشد
کابینت ساز تمامی پول از من دریافت کرده بود متاسفانه کار بصورت ناقص رها کرد .آیا علاوه بر خسارت در اتمام کار و همچنین فعالیت های باقی مانده میتوانم شکایت کنم با اینکه در .

برخورد عابر پیاده با خودروی پارک شده در پیاده رو و شکسته شدن بخش کمی از قاب چراغ جلو

امروز صبح ناخواسته در پیاده رو با خودروی نیسانی برخورد داشته ام و قاب دور چراغ جلو با یک برخورد ناچیز باسنم شکسته شد .
حال راننده از من طلب خسارت میکند من باید به او خسارت دهم یا حق با من است؟ لازم به ذکر است خودرو به عرض پیاده رو پارک کرده بود و من مجبور عبور از سواره رو را داشته ام.

دادخواست خسارت

باسلام و خسته نباشید
من مطلقه بودم و متاسفانه 3 ماه به ازدواج موقت آقایی که همکارم بود درآمدم و بخاطر مسائلی نخواستم تمدید کنم و ایشون مدام تهدید میکردن که کاری میکنن تا باعث اخراج من گردد اول تهدید بود که من شکایت کردم تا به پرونده رسیدگی شود تهدیداتشون عملی شد و برای من کلی حاشیه سازی کردن ک.

شکایت بخاطر خسارت جوشکاری

شوهر دوستم برام جوشکاری کرده جوشکاریش خوب نبوده من هم شکایت کردم کارشناس اومد دید و جوشکاریش تایید نکرد رای به نفع من شده الان میخوام خسارت که به من وارد کرده ازش بگیرم میگن باید قرارداد بین خودتون مینوشتید من به خاطر همسر دوستم بود ننوشتم باید چکارکنم.

خسارت گرفتن از قاتل

سلام وقت بخیر
مدتی میشه که پدرم رو در محل کارش که پرورش ماهی هست کشتن و از روزی که به قتل رسیده پرورش ماهیمون دچار ضرر شده تا کامل شدنه معاملات سلف چیست؟ معاملات سلف چیست؟ دوره پرورش یعنی مجبور شدیم ماهی ها رو زودتر از موعد بفروشیم که خیلی ضرر کردیم و البته بیشتر ماهی ها تلف شدن میزان تلفات چندین تن میباشد، تجهیزات رو مجبور شدیم.

وکالت دارم خسارت به حساب من میاد

من ماشینم به نامم نیست میخوام خسارت بگیرم میشه وکالت از صاحب سند گرفت که بیمه خسارت به حساب من واریز کنه.

شکایت از صاحب خانه

سلام خسته نباشید بنده در خانه ای مستاجر هستم روز اولی که اومدم تو این خانه دیده بودم یه چیزی مثل گل روی سقف این خانه هست منم فکر کردم که گل هست نگو موریانه بوده بعد از مدت 4ماه برای جابجایی وسایلام دیدم که موریانه تمامی سرویس چوبم رو همراه با تمام لباسام و فرشم رو خورره اند یعنی همشون سوراخ های ریزو.

خسارت بیمه برخورد کامیون با منزل

سلام
امروز کامیون در هنگامی کار کمپرس کرده بود برای خالی نمودن بار برخورد کرد با سقف ساختمان و ساختمان ترک خورد و خراب شد
سوال اینجاست که ماشین بیمه دارد ایا بیمه خسارت را می معاملات سلف چیست؟ دهد.

برگشت محصول

بنام خدا با سلام طرف قرارداد ما به موجب قرارداد محصول کلم از ما تحویل گرفته آیا بعد از فروش در میدان تره بار و گذشت چندین روز تحویل میتواند ادعا کند که محصول خراب بوده و ادعای خسارت کند.

خسارت سهوی

سلام در تاریخ 97/11/27موقع پیاده کردن یکی از مسافرام از مینی بوس پای مسافر داخل یه گودال به عمق 5سانتیمتر میره و پیچ میخوره در اون تاریخ پزشک قانونی 2درصد بیمه براشون دیه میبره و یه کوپن بیمه میگیرن ولی الان بعد از گذشت چند ماه دوباره اعتراض کرده و گفته اون 2درصد کم هستش برای من البته اینم بگم که هن.

خسارت ساخت و ساز

گرفتن معاملات سلف چیست؟ معاملات سلف چیست؟ خسارت از فروشنده

با سلام. احتراما بنده در 98/02 ملکی را خریده ام و از کل پول مبلغ 118 میلیون تومان آن در قولنامه قید گردید که پس از زدن سند در تاریخ 98/05/30 به نام خریدار پرداخت گردد. که الان 2 ماه گذشته هنوز سند آماده نیست و فروشنده ادعای پرداخت 50 میلیون پول می کند که ما هم نداریم پرداخت کنیم چون به امید دریافت و.

خرید سلفی یا پیش‌خرید

سلام‌وخسته‌نباشید
اگه کسی‌ که مغازه‌ داره‌ و برنج‌ رو‌ از‌ کشاورز‌ پیش‌ خرید‌ کرده (خرید‌ سلفی)
قانونیه‌ که قبل از تحویل‌ برنج‌ اون رو به‌ کسی دیگری بفروشد‌ و قولش رو‌ به اون‌ بده.

پرداخت خسارت

سلام خسته نباشید
بنده‌ در معامله سلفی 700 کیلو برنج به کسی بدهکارم‌ این بدهکاری بخاطر این بود که بدلیل‌ کم‌آبی و خشکسالی‌ محصول برنج خشک شد (قوه قاهره)
اگه من‌قضیه رو ببرم تو بحث‌ فورس‌ ماژور ‌پول طرف رو باید به نرخ روز بدم یا روز عقد قرارداد.

دادراه چیست؟

دادراه یک درگاه و پلتفرم ارتباطی است و به عنوان یک واسطه مردم را معاملات سلف چیست؟ به وکلا، حقوقدانان و کارشناسان وصل می‌کند. دادراه خود به مردم خدماتی به جز برقراری ارتباط بین آن‌ها با وکلا، حقوقدانان، کارشناسان و مشاوران ارائه نمی‌دهد. همچنین دادراه امکان ثبت پرسش‌های مردم، ثبت درخواست آن‌ها برای استفاده از خدمات وکلا، حقوقدانان، کارشناسان و مشاوران و ثبت درخواست گرفتن وکیل یا مشاور را فراهم می‌آورد و این سوالات و درخواست‌ها را در معرض دید وکلا، حقوقدانان، کارشناسان و مشاوران قرار می‌دهد تا به صلاحدید خود به این درخواست‌ها و سوالات پاسخ دهند.

معرفی دادراه

• صفحه اول
• درباره دادراه
• دادراه چگونه کار می کند
• مشاوره حقوقی آنلاین – چند نکته
• سوال حقوقی و چگونگی طرح سوال حقوقی
• مشاوره حقوقی رایگان و سوال و جواب درباره آن

قوانین، مقررات و شرایط استفاده

• شرایط عضویت در دادراه و استفاده از دادراه
• تعرفه عضویت وکلا، مشاوران و موسسات حقوقی
• مقررات حاکم بر روابط کاربر با وکیل/مشاور/موسسه
• شرایط استفاده کاربر از مشاوره تلفنی دادراه

تماس با دادراه

تهران، خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی، کوچه 34، پلاک 4

ایمیل شکایات: [email protected]

© تمام حقوق این وبسایت برای مالک آن محفوظ می باشد. حق چاپ و نشر مطالب این وبسایت به صورت الکترونیکی یا غیر الکترونیکی محفوظ می باشد.

ورود / ثبت‌نام

خطایی رخ داده است. لطفا دوباره امتحان کنید

اگر تاکنون عضو دادراه نشده‌اید، ثبت‌نام کنید.

کاربر گرامی؛ در حال حاضر ارسال کد از طریق پیامک با اختلال سراسری مواجه است. در صورتی که هم اکنون پیامک به دست شما نرسید، لطفا در زمانی دیگر مجددا تلاش نمایید.

معاملات سلف چیست؟

اگر در برابر پولی که به زرگر داده می‌شود، به جای طلا، حواله طلا گرفته شود و بعداً با تحویل همان حواله به او، مبلغ طلا، به قیمت روز پس گرفته شود، حکمش چیست؟

سلام؛ اگر انسان به جای خرید طلا، پول را بدهد و فقط حواله طلا را دریافت نماید، و بعد از چند ماه حواله را به طلا فروش تحویل دهد و به نسبت بالا رفتن قیمت طلا، پول بیشتری از طلا فروش بگیرد، آیا شرعی است؟ اگر مشروع نیست، آیا می‌توان آن‌را تحت عنوان عقدی دیگر مثل مضاربه، مشارکت و . تصحیح کرد؟ همچنین اگر در فواصل مختلف که قیمت طلا تغییر می‌کند فرد اقدام به افزایش مبلغ و به تبع آن فروشنده اقدام به افزایش مقدار طلا در حواله کند که البته با قیمت روز باشد، نیز این کار شرعی است؟

چنین قراردادی که جهت توجیه ربای در قرض انجام می‌شود، صحیح نیست.

البته، اگر خرید و فروش، واقعی و جدّی باشد؛ به گونه‌ای که خریدار، در هر زمانی اختیار داشته باشد که طلای خریده شده را از زرگر بگیرد، اشکال ندارد، به شرطی که انجام معامله دوم(فروش دوباره طلا به فروشنده اول) در ضمن معامله اول، شرط نشده باشد. بر این اساس و با توضیحی که گذشت، افزایش مبلغ و میزان طلا در میانه این قرار، اشکالی نخواهد داشت.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

چنین معامله‌ای صحیح نیست و مشروعیت ندارد، مگر این‌که معامله‌ای صورت نگیرد و پول به صورت ودیعه باشد و معامله در زمان تحویل صورت گیرد.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

چنانچه داد و ستد، صوری و حیله ربا باشد جایز نیست. در صورتی که خرید و فروش، واقعی و جدّی باشد به شرطی اشکال ندارد که انجام معامله دوم در ضمن معامله اول، شرط نشده باشد. افزایش مبلغ و میزان طلا در میانه این قرار، اشکالی ندارد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

روشن است که معامله حواله تنها بدون وجود طلا تحت هیچ عقد شرعی قابل تصحیح نیست و نیز فروش طلا بنحو سلف قبل از رسیدن زمان تحویل صحیح نیست و اما اگر مراد سلف موازی باشد دادن حواله سلف اول برای تحویل آن بعد از رسیدن زمان تحویل مانعی ندارد.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

معامله مذکور صورت شرعی ندارد و جائز نیست.

[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

بورس کالا چیست؟ آشنایی با انواع معاملات بورس کالا

در کشور ما بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس انرژی و بورس کالا به عنوان چهار بازار مالی رسمی شناخته می‌شوند. بورس کالا یکی از انواع بازارهای مالی است که در کشورهای مختلف به محل خرید و فروش برخی از کالاها معروف است. در این مقاله قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم که بورس کالا چیست و چه کالاهایی در آن خرید و فروش می‌شود. تا پایان ما را همراهی کنید.

بورس کالا چیست؟

بورس کالا به عنوان بازار مالی شناخته می‌شود که در آن بستری برای معامله برخی از کالاها فراهم می‌شود. کالاهایی که در این بازار قابل معامله هستند، عمدتا از نوع محصولات خام و فرآوری نشده است. به عبارت دیگر مواد اولیه‌ای هستند که برای تولید محصولات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله این کالاها می‌توان به محصولاتی مانند زعفران، فلزات، برنج، گندم، سیمان و … اشاره کرد.

دلیل راه‌اندازی بورس کالا چیست؟

شاید این سؤال برای شما به وجود بیاید که دلیل راه‌اندازی بورس کالا چیست؟ چرا باید بازاری برای خرید و فروش برخی از کالاها ایجاد شود در حالی که بسیاری از کالاهای دیگر بدون نیاز به این بازار داد و ستد می‌شوند. واقعیت این است که در سازوکار بازارهای سنتی نوعی عدم شفافیت حاکم است که باعث می‌شود کالاها با قیمت واقعی معامله نشوند. همین مسئله مانع از کشف قیمت واقعی محصولات می‌شود.

اجازه دهید با یک مثال بحث را پی بگیریم. در سال‌های اخیر خرید و فروش سیمان در کشور ما به بورس کالا محدود شد. تا قبل از این تصمیم، این محصول در بازار آزاد تبادل می‌شد. به همین دلیل نوعی فضای دلالی در بازار سیمان شکل گرفته بود که باعث می‌شد یک کیسه سیمان تا 2 یا 3 برابر قیمت واقعی به دست مصرف کننده برسد. عرضه سیمان در بورس کالا باعث شد که کشق قیمت این محصول در فاصله زمانی کوتاهی صورت بگیرد. در نتیجه این شفافیت، دست دلالان و سودجویان قطع شد و سیمان با قیمت درست به دست مصرف کننده واقعی رسید.

اگر بخواهیم اهداف راه‌اندازی بورس کالا معاملات سلف چیست؟ را به صورت موردی بررسی کنیم، موارد زیر را می‌توان به عنوان اصلی‌ترین دلایل برشمرد:

• ایجاد فضای شفاف در خرید و فروش کالاها
• کمک به کشف قیمت کالاها بر اساس عرضه و تقاضا
• امکان نظارت بر بازار کالاهای مختلف
• امکان رهگیری کالاها در بازار
• ایجاد امکان دسترسی برابر به عموم متقاضیان

چه کسانی در بازار بورس کالا فعالیت می‌کنند؟

یکی دیگر از سؤالات مهمی که باید در بحث بورس کالا چیست، پاسخ دهیم این است که چه کسانی در این بازار فعالیت می‌کنند. اصلی‌ترین فعالان بازار بورس کالا، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان عمده کالا هستند. تولیدکنندگان محصولات خود را در بازار به صورت عمده عرضه می‌کنند. مصرف‌کنندگان نیز بنا به نیاز سفارش خود را در بازار ثبت کرده و کالاها را در زمان و مکان معین دریافت می‌نمایند.

در کنار این افراد گروه دیگری نیز هستند که صرفا با هدف کسب سود در بازار بورس کالا فعالیت می‌کنند. این دسته از افراد خرید و فروش کالاها را به جهت استفاده برای تولید محصولات دیگر انجام نمی‌دهند. بلکه سعی می‌کنند از نوسانات قیمتی که در ارزش کالاها ایجاد می‌شود، به دنبال کسب سود هستند.

انواع معاملات بورس کالا

در ادامه بحث بورس کالا چیست، باید به موضوع مهمی بپردازیم. معاملات در بازار بورس کالا به شکل‌های گوناگونی قابل انجام هستند. به طور کلی 6 روش ثبت معامله در بازار بورس کالا وجود دارد که عبارت‌اند از:

1. قرارداد نقدی

در این قرارداد، خریدار تمام هزینه معامله به همراه کارمزد کارگزاری را نقدا می‌پردازد. فروشنده نیز موظف است حداکثر ظرف سه روز کالای خریداری شده را به او تحویل دهد.

2. قرارداد سلف

در این قرارداد همه مبلغ خرید کالا توسط خریدار پرداخت می‌شود. به موجب قرارداد، فروشنده متعهد می‌شود که کالای مورد نظر را در زمان معینی به خریدار تحویل دهد.

3. قرارداد نسیه

در این قرارداد کالا به خریدار تحویل داده می‌شود. سپس به موجب قرارداد، خریدار متعهد می‌شود که در زمان مشخصی، مبلغ قرارداد را به فروشنده بپردازد.

4. قرارداد آتی

در این قرارداد ابتدا وجه تضمینی از سوی خریدار و فروشنده بدون رد و بدل شدن کالا پرداخت می‌شود. به موجب قرارداد فروشنده و خریدار متعهد می‌شوند که میزان مشخصی کالا را در زمان معین و قیمت مشخص، مبادله کنند.

5. قرارداد سلف استاندارد

در این قرارداد مقدار معین از یک کالا مبتنی بر متن یک قرارداد در مهل معینی باید به خریدار تحویل داده شود و تسویه حساب نیز مبتنی بر متن قرارداد صورت می‌گیرد.

6. قرارداد اختیار معامله

همان‌طور که از اسم این قرارداد مشخص است، در آن اختیار خرید یا فروش مقدار معینی از کالا به یک خریدار یا فروشنده اعطا می‌شود.

کلام پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که بورسی کالا چیست و چه نوع معاملاتی در آن انجام می‌شود. بورس کالا یکی از بازارهای در خدمت تولید کشور است. فعالیت در این بازار ریسک کمتری را برای کسب‌وکارهای مختلف به دنبال دارد. علاوه بر آن دسترسی فعالان اقتصادی به کالاهای مختلف در سطح کشور نیز افزایش پیدا می‌کند. شما تجربه فعالیت در بازار بورس کالا را داشته‌اید؟ نظر شما درباره این بازار چیست؟

آشنايي با عقـود اسلامي در معاملات بانکي

انواع عقود اسلامي
در سيستم بانک داري فعلي، عمده موارد مصرف منابع بانک‎ها اعطاي اعتبارات، وام‎هاي توليدي و صنفي به اشخاص حقيقي و حقوقي، تنزيل اسناد تجاري و مشارکت در سرمايه مؤسسات توليدي و خدماتي مي‎باشد. به علاوه با گسترش شيوه هاي عملياتي در روش‎هاي بانک‎داري امکان بهره‎گيري از ظرفيت هاي قراردادهايي که از نظر شرعي فاقد اشکال مي‎باشد، فراهم شده است. هم‎چنين اعطاي تسهيلات مختلف به جز قرض‎الحسنه و خريد دين از محل منابع سپرده‎هاي سرمايه‎گذاري مدت دار انجام مي شود، ولي اعطاي تسهيلات قرض‎الحسنه و خريد دين از محل منابع بانک صورت مي‎پذيرد که به روش اعطاي تسهيلات بر اساس عقود اسلامي تکيه دارد. با تصويب قانون عمليات بانکي بدون ربا، بانک‎ها موظف شدند که تسهيلات اعطايي خود را در قالب عقودي که ذيلاً به تعريف آن‎ها خواهيم پرداخت، ارئه دهند.

تســـــــهيلات قـــرض الحسنه
قرض الحسنه عقدي است که به موجب آن يکي از طرفين يعني بانک، به‎عنوان قرض دهنده مبلغ معيني را طبق ضوابط مقرر به طرف ديگر شامل افراد حقيقي يا حقوقي واگذار مي‎کند. موارد مجاز اعطاي تسهيلات قرض‎الحسنه بدين شرح است:
الف) شرکت‎هاي تعاوني و توليدي و خدماتي غير‎بازرگاني و معدني، که فعاليت آن‎ها در جهت فراهم آوردن وسايل کار و ابزار يا ساير امکانات ضروري ايجاد کار براي اعضا باشد در شرايطي که اعضا خود امکانات لازم را نداشته باشند.
ب) افرادي که به طور مستقيم به امور کشاورزي و دامپروري اشتغال دارند بويژه افرادي‎که به علت بروز عوامل نامساعد طبيعي نظير سيل، زلزله، يخبندان، گرما، آفات طبيعي و ساير موارد اضطراري مشابه دچار ضرر و زيان شده باشند، مورد نظر قرار گرفته‎اند. به‎علاوه با هدف کمک به کارگاه‎ها و واحدهاي توليدي و نيز جلوگيري از توقف واحدهاي توليدي فعلي، راه اندازي کارگاه‎ها و واحدهاي توليدي راکد، ايجاد و توسعه کارگاه‎ها و واحدهاي توليدي کوچک در شهرهاي کوچک و روستاها، فعاليتي صورت گرفته است.
ج) رفع احتياجات افراد در اين موارد: هزينه‎هاي ازدواج، تهيه جهيزيه، درمان بيماري، تعميرات مسکن، کمک هزينه تحصيلي، کمک به ايجاد مسکن در روستاها.

مضاربه
مضاربه عقدي است که به‎موجب آن، بر اساس يک قرارداد بين بانک و شخص حقيقي يا حقوقي، سرمايه و کار لازم براي اقدام به يک امر تجاري مانند خريد و فروش کالا، فراهم مي‎شود. در اين قرارداد، بانک عهده‎دار تأمين سرمايه نقدي مي‎شود با قيد اين که طرف ديگر که عامل لقب دارد، با آن تجارت کند. سپس سود حاصل از انجام معامله مورد نظر، در پايان کار بين بانک و عامل تقسيم خواهد شد. طبق ماده 9 قانون عمليات بانکي بدون ربا، مضاربه براي توسعه فعاليت‎هاي بازرگاني پيش‎بيني شده و به همين جهت طبق تبصره همان ماده بانک‎ها در امر واردات مجاز به مضاربه با بخش خصوصي نيستند.معاملات سلف چیست؟

فروش اقساطي
ناظر به واگذاري عين به بهاي معلوم است، به گونه که تمام يا قسمتي از بهاي مزبور به اقساط مساوي يا غيرمساوي در سررسيدهاي معيني دريافت شود. در شرايط فعلي فروش اقساطي به فروش اقساطي براي تأمين سرمايه در گردش واحدهاي توليدي، فروش اقساطي وسايل توليد دستگاه‎ها و تأسيسات و فروش اقساطي مسکن تقسيم شده است.

مشارکت مدني
از امتزاج سهم الشرکه نقدي يا جنسي شريک با سهم الشرکه نقدي يا جنسي بانک به نحو مشاع براي انجام کار معيني در زمينه‎هاي توليدي بازرگاني و خدماتي به مدت محدود و به قصد انتفاع تشکيل مي‎شود. به‎علاوه از تسهيلات مشارکت مدني براي گسترش امور توليدي بازرگاني و خدماتي استفاده مي‎شود به همين دليل مشارکت مدني شامل کليه بخش‎هاي اقتصادي است.

مشارکت حقوقي
اين قالب حقوقي ناظر به ارائه قسمتي از سرمايه شرکت‎هاي سهامي جديد يا خريد قسمتي از سهام شرکت‎هاي سهامي موجود است. در صورتي‎که شرکت‎ها سهامي در حال تأسيس باشند بانک‎ها با خريد تا 49 درصد سهام اين گونه شرکت‎ها مي‎توانند تسهيلات در اختيار آن‎ها قرار دهند. هم‎چنين در صورتي‎که شرکت‎هاي سهامي موجود براي امر توسعه و تکميل يا تبديل مطالبات بانک بر سرمايه برنامه داشته باشد، بانک از طريق خريد 49 درصد سرمايه جديد تسهيلاتي در اختيار شرکت‎هاي سهامي قرار مي‎دهد. تسهيلات مشارکت حقوقي از جمله ابزارهايي است که در نظام جديد بانکي سرمايه گذاري‎هاي بلند‎مدت واحدهاي اقتصادي را که در امر توليد، بازرگاني و خدمات اشتغال دارند شامل مي‎شود.

تسهيــلات اجاره به شرط تمليک
چنان‎که در نوشتار مستقلي تحت عنوان ليزينگ بيان شده، يکي از روش‎هاي بسيار قابل استفاده توسط آن دسته از مشتريان بانک‎ها که در فعاليت هاي توليدي و خدماتي اشتغال دارند و يا متقاضي دريافت تسهيلات بانکي بابت مسکن مي باشند، اجاره به شرط تمليک است که جايگزين موارد عديده‎اي از وام‎ها و اعتبارات ربوي معمول در گذشته شده است.
ماهيت آن، قرارداد اجاره‎اي است به شرط آن‎که مستأجر در پايان مدت اجاره عين مورد اجاره را تمليک کند. اين قرارداد از عقود خاصي است که بدون واگذاري و تمليک عين مورد اجاره تا پايان دوره اجاره اداره امور اموال و کالاها را هم‎چنان در اختيار بانک باقي مي گذارد. در اين قرارداد مبلغ کل مال‎الاجاره، تعداد و ميزان هر قسط مال‎الاجاره و نيز مدت قرارداد تعيين شده است. کالاهايي که عمر مفيد آن‎ها کمتر از دو سال است نمي‎توانند موضوع قرارداد باشند و معمولاً بانک‎ها قبل از انعقاد قرارداد مکلفند بيش از 20 درصد قيمت تمام شده اموال مورد اجاره را به‎عنوان قسمتي از اجاره دريافت کنند.

تســهيلات بانکي جعـــــاله
در اعطاي تسهيلات يکي از رايج عقد اسلامي در بانك‎ها و مؤسسات اعتباري و در عين حال يکي از قراردادهاي مهم و مورد استفاده در بانک‎هاي جمهوري اسلامي، پرداخت در قالب عقد جعاله مي‎باشد كه البته مورد استقبال نيز قرار گرفته است. از منظر حقوقي جعاله به قراردادي اطلاق گفته مي شود که به‎موجب آن بانک در مقابل انجام عمل معين، ملزم به اداي مبلغي اجرت معلوم مي شود و طرفي که عمل يا کار را انجام مي‎دهد، عامل يا پيمانکار ناميده مي‎شود.
از بررسي مقررات مربوط به جعاله در قانون مدني و قانون عمليات بانكي بدون ربا و آيين‎نامه ها و دستورالعمل‎هاي مربوطه چنين بر مي‎آيد كه جعاله مي‎تواند كاربرد وسيع و فراواني در زمينه ارائه تسهيلات و خدمات بانكي داشته باشد. بر اين اساس، بانک‎ها مي‎توانند از جعاله جهت ايجاد تسهيلات لازم براي گسترش امور توليدي، بازرگاني و خدماتي با تنظيم قرارداد به‎عنوان عامل، استفاده کنند.

تسهيلات از طريق بيـع ســــلف
اين معامله در عمليات بانکي پيش خريد نقدي محصولات توليدي (صنعتي، کشاورزي و معدني) به قيمت معين براي تأمين سرمايه در گردش واحدهاي توليدي است. هنگامي که توليد‎کننده در جريان توليد کالا و يا فرآورده‎ها دچار کمبود منابع مالي در تأمين قسمتي از سرمايه در گردش مورد نياز خود شود، مي تواند از طريق پيش‎فروش قسمتي از توليد، مشکل مالي خود را برطرف نمايد. بنابراين تسهيلات سلف صرفاً براي سرمايه در گردش واحدهاي توليدي است و شامل خريد کالا‎هاي موجود نمي‎شود.

تسهيلات از طريق مزارعــــــه
مزارعه عقدي است که به‎موجب آن يکي از طرفين زميني را براي مدت معين به طرف ديگر مي‎دهد که آن‎را زراعت کند و حاصل را تقسيم کنند. طبق آيين‎نامه‎هاي موجود بانک‎ها زماني مي‎توانند تسهيلا ت مزارعه را در اختيار کشاورزان قرار دهند که اراضي مزروعي در مالکيت يا تصرف آن‎ها باشد و در اين‎صورت علاوه بر اراضي مزروعي مي‎توانند وسايل توليد و حمل و نقل را نيز طبق قرارداد تأمين کنند.

تسهيلات اعطايي از طريق مساقات
مساقات عقدي است شبيه مزارعه و تسهيلا ت کوتاه‎مدتي است براي تأمين نيازهاي مالي در بخش کشاورزي. مساقات معامله‎اي است که بين صاحب درخت و امثال آن با عامل در مقابل حصه مشاع معيني از ثمره واقع مي‎شود و ثمره اعم است از ميوه، برگ گل و غيره. براي اعطاي تسهيلات مساقات بانک ها مي‎توانند به‎عنوان مالک باغ‎ها و درختان، ثمره را که نسبت به عين آن مالکيت پيدا کرده‎اند و ساير عوامل لازم را نظير آب، کود، سم و وسايل حمل و نقل را در اختيار عاملان زراعي قرار دهند.

خريــــد دين
از جمله ابزارهايي که بانک ها به وسيله آن مي‎توانند تسهيلات در اختيار مشتريان خود قرار دهند، خريد دين است و به‎موجب آن شخص ثالثي، دين مدت‌دار بدهکار را به کمتر از مبلغ اسمي آن به‎صورت نقدي از داين خريداري مي‌کند. مبلغ اسمي رقمي است که در متن اسناد و اوراق تجاري ذکر گرديده و حاکي از ميزان دين مي‌باشد.
اسناد و اوراق تجاري به آن دسته از اسناد و اوراق بهادار اطلاق مي‌گردد که مفاد آن حاکي از طلب حقيقي متقاضي مي‌باشد. بنابراين تسهيلات خريد دين، تسهيلاتي است که در آن بانک (شخص ثالث) با اعطاي تسهيلات، نسبت به خريد اسناد و اوراق تجاري صادره از سوي اشخاص حقيقي و حقوقي (بدهکار) از ذينفع اين اوراق (داين) به قيمتي کمتر از مبلغ اسمي آنها اقدام و در سررسيد اسناد وجه آنها را از بدهکار وصول مي‌نمايد.

سـرمايه‎گذاري مستقيــــــم
در اين موارد بانک براي اجراي طرح هاي توليدي، عمراني و انتفاعي اقدام به سرمايه‎گذاري مستقيم مي‎کند. اين سرمايه‎گذاري‎ها با توجه به اولويت هاي برنامه توسعه اقتصادي صورت مي‎گيرد و پس از رسيدن به مرحله بهره‎برداري بانک ها با هماهنگي شوراي عالي بانک ها مي‎توانند سهام شرکت سرمايه گذاري را به فروش برسانند و زماني که نسبت سهام بانک ها در اين شرکت ها به 49 درصد يا کمتر کاهش يافت ادامه عمليات تابع مشارکت حقوقي خواهد شد.
در پايان اين گفتار بايد اذعان داشت، در پياده سازي اهداف نظام بانکداري بدون ربا در عمل افراط و تفريط‎هايي به ويژه در مواردي مانند محاسبه جريمه هاي ناشي از تأخير پرداخت هاي اقساطي صورت پذيرفته و حتي به مرز بهره مرکب رسيده، که دفاع از اين سيستم را دچار خدشه مي‎کند. ليکن آن‎چه مسلم است اين‎که قوانين بانك داري اسلامي ضمن اين‎که به تأييد شوراي نگهبان رسيده، دادگاه‎ها نيز همواره با نگاهي منصفانه از دادن حکم به محکوميت پرداخت بهره مرکّب، خودداري نموده اند.
به‎علاوه به لحاظ حصول شرايط فوق است که در مورخه 20/2/94 طي مصوبه‎اي قانون رفع موانع توليد رقابت‎پذير و ارتقاي نظام مالي کشور از مجلس شوراي اسلامي مقرر مي‎دارد: کليه بانک‎ها و مؤسسات مالي و يا اعتباري دولتي و خصوصي مکلفند با درخواست معاملات سلف چیست؟ بنگاه‎هاي توليدي که به دليل شرايط کشور طي سال‎هاي 1389 تا 1392 دچار مشکل و داراي بدهي سررسيد گذشته گرديده اند و تاکنون براي تسهيلات اخذ شده معوق از تمهيدات استمهال و يا امهال استفاده نکرده اند با تأييد هيأت مديره براي يک بار و با دوره تنفس شش ماهه و بازپرداخت سه ساله اقدام به تسويه حساب تسهيلات معوق نمايند. جريمه‎هاي تسهيلات فوق به صورت جداگانه محاسبه و در انتهاي دوره بازپرداخت و در صورت انجام تعهدات به موقع بنگاه توليدي، مشمول بخشودگي مي گردد. بنگاه‎هايي که حداکثر يک سال پس از تصويب اين قانون تعيين تکليف نمايند مشمول اين ماده مي‎باشند.
بنابراين از آن‎چه که در نظام جاري بانكي كشور اجرا مي‌شود، ‌نمي‎توان به اين نتيجه دست يافت که اين شيوه، دقيقاً همان چيزي است كه بانكداري اسلامي در نظر دارد. از جمله آن‎ها سرريز شدن سپرده‎ها در سفته بازي و خريد و فروش ارز و نتيجتاً دامن زدن به تورم، و نيز تبديل بانک‎ها به بنگاه‎هاي دلالي در امر معاملات ملکي بوده است. اين در حالي است که به جاي ورود معاملات سلف چیست؟ در اين زمينه‎ها با تجديدنظر در روش‎هاي فعلي مي‎توان ضمن استفاده از ساير ظرفيت‎ها مانند خريد دين، مرابحه و استصناع که داراي وصف قانوني است، بهره گرفت.
هم‎چنين بر خلاف باور عمومي که از جعاله صرفاً به هنگام تعمير مسكن استفاده مي کنند، مي توان با گسترش صنعت گردشگري، به توسعه اشتغال زايي و جذب گردشگران خارجي دست يافت.