سفارش محدود و شکاف قیمت

بازارساز (Maker) و بازارپذیر (Taker) کیست؟

عبارات «بازارساز» و «بازارپذیر» برای هر کسی که از صرافی‌های رمز ارز استفاده کرده باشد آشناست. همان طور که می‌بینید، واژه «بازار» در هر دوی این عبارات مشترک است. ارزهای دیجیتال هم مانند هر دارایی دیگری نیازمند محیطی برای خریدوفروش هستند. به‌بیان دیگر، برای انجام معاملات ارزهای دیجیتال، به یک بازار اختصاصی احتیاج داریم که در حال حاضر، صرافی‌های رمز ارز این بازار را در اختیار ما قرار می‌دهند.امروزه صرافی‌های رمز ارز انواع متنوعی دارند و خود به دو نوع متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند. نحوه انجام معاملات و تکمیل سفارش‌ها در این صرافی‌ها با یکدیگر متفاوت است. انواع جدیدتر و غیرمتمرکز صرافی‌های رمز ارز، برای انجام معاملات از یک نوآوری به نام «بازارساز خودکار» استفاده می‌کنند.بیشتر بخوانید: بازارساز خودکار (AMM) چیست؟ آشنایی با قلب تپنده صرافی‌های غیرمتمرکزنوآوری صرافی‌های غیرمتمرکز در دنیای ارزهای دیجیتال به‌شدت ارزشمند است؛ اما حقیقت این است که با وجود افزایش محبوبیت صرافی‌های غیرمتمرکز، هنوز هم بیشترین تعداد کاربران در صرافی‌های متمرکز فعالیت دارند. زیرا امکانات و فرصت‌هایی که این صرافی‌ها ارائه می‌کنند، بسیار متنوع است و کارکردن با آنها، هنوز هم برای اغلب کاربران ساده‌تر است.صرافی‌های متمرکز بر پایه مکانیسمی به نام «دفتر سفارشات» (Order Book) کار می‌کنند. نحوه کار این صرافی‌ها به این شکل است که ابتدا کاربران سفارش‌های خرید و فروش خود را (با ذکر مقدار و مبلغ پیشنهادی) در دفتر سفارشات ثبت می‌کنند. سپس موتور تطبیق خودکار صرافی، سفارشات خرید و فروش را بر اساس قیمت‌های پیشنهادی با یکدیگر تطبیق می‌دهد و از این طریق آنها را تکمیل می‌کند.بنابراین در این صرافی‌ها، دو نوع کاربر وجود دارد: کاربری که سفارش خرید یا فروش را ثبت می‌کند و کاربری که این سفارش را برمی‌گزیند. دسته اول از کاربران را بازارساز (market maker) یا سفارش‌‌گذار می‌خوانند و دسته دوم، بازارپذیر (market taker) یا سفارش‌‌‌بردار نامیده می‌شوند. در این مقاله که به‌کمک مطلبی از آکادمی بایننس نوشته شده، مفهوم بازارساز و بازارپذیر را بررسی خواهیم کرد.مروری بر سازوکار صرافی‌های رمز ارزصرافی‌ها در همه بازارها از جمله فارکس، اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال، جایی هستند که خریداران و فروشندگان به هم می‌رسند. اگر این نقاط تلاقی وجود نداشته باشند، افراد برای انجام معاملات خود مجبور می‌شوند در شبکه‌های اجتماعی یا جایی شبیه آن تبلیغ کنند. مثلاً اگر بخواهید بیت کوین خود را با اتریوم سفارش محدود و شکاف قیمت مبادله کنید، باید پیشنهاد خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید و امیدوار باشید که شاید کسی پیدا شود و پیشنهاد شما را بپذیرد و حاضر به معامله شود.صرافی‌های رمز ارز این مشکل را برطرف کرده‌ و محیطی نسبتاً امن را برای معاملات ارزهای دیجیتال فراهم کرده‌اند. با وجود صرافی‌های رمز ارز دیگر نیازی نیست به‌دنبال طرف معامله بگردید و شخصی را پیدا کنید که مایل به خرید ارزهای دیجیتال شما یا فروش ارزهای دیجیتال خود باشد. در صرافی‌های رمز ارز، کاربران بسیاری را پیدا می‌کنید که به‌دنبال انجام معامله هستند و به‌ همین دلیل، معاملات شما در کم‌ترین زمان ممکن و به‌راحتی انجام می‌شوند.اگر تاکنون از صرافی‌های رمز ارز استفاده کرده باشید، احتمالاً بدون اطلاع خودتان در یکی از نقش‌های بازارساز یا بازارپذیر قرار گرفته‌اید. حتی ممکن است در معاملات مختلف، هردوی این نقش‌ها را ایفا کرده باشید. معامله‌گران گاهی در یک بازار هم به‌عنوان بازارساز و هم به‌عنوان بازارپذیر عمل می‌کنند.بازارسازها و بازارپذیرها عاملی اصلی حیات بسیاری از پلتفرم‌های معاملاتی هستند و نبود یا کمبود آن‌هاست که صرافی‌های قدرتمند را از صرافی‌های ضعیف متمایز می‌کند. همان طور که اشاره کردیم، در این مقاله در مورد مفهوم بازارساز و بازارپذیر صحبت خواهیم کرد؛ اما پیش از آن، بهتر است یک ویژگی اساسی صرافی‌های رمز ارز و دارایی‌های دیجیتال را بررسی کنیم که حتماً نام آن را خیلی شنیده‌اید: نقدینگی.نقدینگی چیست؟وقتی می‌گوییم مثلاً فلان دارایی نقدینگی دارد یا یک دارایی دیگر نقدینگی ندارد، منظورمان چیست؟ نقدینگی به این معناست که یک دارایی را تا چه اندازه آسان و سریع می‌توان فروخت. هرچقدر که یک دارایی نقدینگی بالاتری داشته باشد یا به‌بیان دیگر «نقدشونده‌تر» باشد، فروش و تبدیل آن به پول نقد یا هر دارایی دیگری راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.یک اونس طلا یک دارایی با نقدینگی بالاست، یا به‌بیان دیگر، یک دارایی «نقدشونده» است؛ چراکه در مدت‌زمان کوتاهی می‌توان آن را به‌راحتی به پول نقد تبدیل کرد. در مقابل، دارایی‌های مانند املاک و مستغلات نسبت به طلا نقدشوندگی پایین‌تری دارند یا به‌عبارتی «نقدناشونده» هستند؛ چراکه زمان بیشتری برای فروش آنها لازم است. نقدینگی بازار هم تقریباً چیزی شبیه به همین موضوع است.بازار دارای نقدینگی، بازاری است که در آن می‌توانید دارایی‌ها را به‌راحتی و با قیمتی منصفانه خریدوفروش کنید. در چنین بازاری، تقاضا برای خرید دارایی موردنظر بالاست و میزان عرضه آن نیز از سوی کسانی که قصد فروش دارند بسیار زیاد است.وقتی حجم فعالیت در یک بازار تا این اندازه بالا باشد، بالاترین قیمت پیشنهادی برای فروش و پایین‌ترین قیمت پیشنهادی برای خرید در محدوده‌ای نزدیک به هم خواهند بود؛ یعنی جایی که خریداران و فروشندگان به یک نقطه مشترک می‌رسند. در نتیجه، تفاوت بین بالاترین پیشنهاد خرید و کمترین پیشنهاد فروش بسیار کم خواهد بود. این تفاوت قیمت پیشنهادی برای خرید و فروش را «شکاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش» می‌نامند.در مقابل، یک بازار با نقدینگی پایین هیچ‌یک از این خصوصیات را ندارد. اگر بخواهید یک دارایی را در چنین بازاری بفروشید، در فروش آن با قیمت مناسب مشکل خواهید داشت؛ زیرا تقاضای زیادی برای آن وجود ندارد. در نتیجه، شکاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش در بازارهای با نقدینگی پایین، معمولاً بسیار زیاد است.اکنون که با مفهوم نقدینگی آشنا شدیم، سراغ بررسی دو مفهوم بازارساز و بازارپذیر می‌رویم.بازارساز و بازارپذیرهمان‌ طور که گفته شد، به‌طور کلی بازارساز کسی است که یک سفارش خرید یا فروش را ایجاد می‌کند و از این طریق زمینه‌ را برای انجام یک معامله فراهم می‌آورد. بازارپذیر نیز کسی است که آن سفارش را با معیارهای موردنظر خود مناسب دیده و آن را می‌پذیرد تا معامله انجام شود. معامله‌گرانی که در یک صرافی فعالیت می‌کنند، یکی از این نقش‌ها را برعهده دارند. البته گاهی ممکن است یک معامله‌گر هم بازارساز باشد و هم بازارپذیر.بازارساز یا سفارش‌‌گذار کیست؟صرافی‌ها معمولاً قیمت یک دارایی را بر اساس آخرین سفارش‌های تکمیل‌شده در دفتر سفارشات تعیین می‌کنند. دفتر سفارشات جایی است که همه پیشنهادهای خریدوفروش از سوی کاربران در آن ثبت می‌شود.یک سفارش در واقع دستورالعملی است که می‌تواند چیزی شبیه به این باشد: «۲ واحد بیت کوین را در قیمت ۴۵,۰۰۰ دلار بفروش». این سفارش در دفتر سفارشات ثبت می‌شود و هر زمان که خریداری حاضر شد بیت کوین را به قیمت ۴۵٬۰۰۰ دلار بخرد، سفارش انجام می‌شود. بعد از این معامله، قیمت بیت کوین در آن صرافی ۴۵٬۰۰۰ دلار خواهد بود (تا زمانی که معامله بعدی با قیمت دیگری انجام شود).مثالی که در بالا بیان شد، نمونه‌ای از یک «سفارش محدود (Limit Order)» است. سفارش‌های محدود، سفارش‌هایی هستند که شرایط خاصی برای تحقق آنها قید می‌شود. به‌عنوان مثال، در زمان نگارش این مقاله قیمت بیت کوین کمی بیشتر از ۳۹,۰۰۰ دلار است و وقتی شما سفارشی را برای فروش بیت کوین در قیمت ۴۵,۰۰۰ دلار ثبت می‌کنید، در واقع شرطی را قید کرده‌اید که هنوز برآورده نشده است.در مقابل این نوع از سفارش، «سفارش‌های بازار (market order)» وجود دارند که شرط خاصی برای آنها قید نمی‌شود و تقریباً بلافاصله پس از ثبت سفارش (با اولین قیمت در دسترس) اجرا می‌شوند. به‌عنوان مثال وقتی که شما برای خرید ۲ بیت کوین سفارش بازار ثبت می‌کنید، به صرافی اجازه می‌دهید تا از میان پایین‌ترین سفارش‌های محدود فروش، ۲ بیت کوین برایتان بخرد.بازارسازها کاربرانی هستند که «سفارش‌های محدود» را در هم در حوزه خرید و هم در حوزه فروش در دفتر سفارشات صرافی‌ها ثبت می‌کنند و از این طریق، نقدینگی صرافی را بالا می‌برند. آنها با این کار خود در واقع «بازار خریدوفروش» را برای صرافی «ایجاد» می‌کنند و سرعت و سهولت انجام معاملات در صرافی را افزایش می‌دهند.معمولاً معامله‌گران بزرگ و مؤسسات (مانند آن‌هایی که تخصصشان انجام معاملات با حجم بالاست) نقش بازارساز را بر عهده می‌گیرند؛ اما معامله‌گران کوچک هم می‌توانند به‌راحتی با ثبت سفارش‌های محدود، نقش بازارساز را ایفا کنند.بازارپذیر یا سفارش‌‌‌بردار کیست؟نقش بازارپذیر یا سفارش‌ بردار دقیقاً عکس بازارساز است.بازارپذیرها کسانی هستند که «سفارش‌های بازار» را در صرافی ثبت می‌کنند و در کمترین زمان و با اولین قیمت در دسترس، سفارش خود را به انجام می‌رسانند. آنها در حقیقت از سفارش‌های محدودی که بازارسازها پیش‌‌تر ثبت کرده بودند برای انجام معامله خود استفاده می‌کنند.بنابراین اتفاقی که می‌افتد این‌گونه است: بازارسازها با قراردادن یک سفارش محدود در دفتر سفارشات، نقدینگی صرافی را افزایش می‌دهند؛ چراکه خریدوفروش را برای کاربران آسان‌تر می‌کنند. از سوی دیگر، بازارپذیرها از طریق یک سفارش بازار که پیش‌تر توضیح دادیم، بخشی از این نقدینگی را برداشت می‌کنند. بازارپذیرها با این کار سفارش‌های موجود در دفتر سفارشات را بلافاصله تکمیل می‌‌کنند.اگر قبلاً در صرافی‌های رمز ارز سفارش بازار (Market Order) ثبت کرده‌اید یا خریدوفروش فوری انجام داده‌اید، باید گفت که در نقش یک بازارپذیر یا سفارش‌بردار عمل کرده‌اید و اگر از سفارش‌های محدود (limit orders) استفاده کرده‌اید، در نقش بازارساز ظاهر شده‌اید.البته توجه به این نکته ضروری است که برخی از صرافی‌ها (عموماً صرافی‌های کمتر شناخته‌شده و با نقدینگی اندک)، از قابلیت «سفارش بازار» استفاده نمی‌کنند و فقط امکان ثبت «سفارش‌های محدود» را دارند. اگر در این صرافی‌ها معامله می‌‌کنید، حتماً باید یک سفارش محدود ثبت کنید؛ اما با این وجود باز هم می‌توانید یک بازارپذیر باشید. نکته اینجاست که اگر سفارش شما تکمیل‌کننده سفارش محدود دیگری باشد، شما بازارپذیر هستید.کارمزد بازارسازی و بازارپذیریصرافی‌ها بخش قابل‌توجهی از درآمد خود را با دریافت کارمزد از معاملاتی که میان کاربران انجام می‌شود کسب می‌کنند. یعنی هر بار که سفارش شما انجام می‌شود، مقدار کمی از آن را بابت کارمزد پرداخت می‌کنید؛ اما مقدار کارمزد در صرافی‌های گوناگون متفاوت است و به حجم سفارش و نقش شما در آن معامله هم بستگی دارد.معمولاً بازارسازها در صرافی‌های رمز ارز مشمول نوعی تخفیف می‌شوند؛ زیرا به تأمین نقدینگی صرافی کمک می‌کنند. بالابودنِ نقدینگی برای صرافی‌ها ویژگی بسیار حیاتی و مثبتی است. زیرا معامله در یک صرافی با نقدینگی بالا، نسبت به جایی که نقدینگی کمتر‌ی دارد، برای معامله‌گران جذاب‌تر، سریع‌تر و ساده‌تر است. بنابراین منطقی است که صرافی‌ها از بازارسازها استقبال کنند و کارمزد کمتری را برای آنها در نظر بگیرند. در مقابل، بازارپذیران در بسیاری از موارد کارمزد بالاتری نسبت به بازارسازها پرداخت می‌کنند؛ زیرا نقدینگی از سوی آنها تأمین نمی‌شود.البته برای اغلب کاربران ایرانی که در صرافی‌های خارجی احراز سفارش محدود و شکاف قیمت هویت نشده‌اند و با سطح کاربری پایه فعالیت می‌کنند، کارمزد بازارساز و بازارپذیر، تفاوتی ندارد. به‌عنوان مثال در تصویر زیر، نرخ کارمزد معاملات در صرافی بایننس را مشاهده می‌کنید که در سطح کاربری پایه (VIP0) برای بازارساز و بازارپذیر، ۰.۱ درصد از ارزش کل معامله است.نرخ کارمزد صراف بایننس در بازار آنی (Spot)جمع‌بندیدر این مقاله تلاش کردیم مفهوم بازارساز و بازارپذیر را در صرافی‌های رمز ارز توضیح دهیم و نقش آنها را در این صرافی‌ها بررسی کنیم. با مطالعه این مقاله حتماً متوجه شده‌اید که وجود بازارساز و بازارپذیر در صرافی‌هایی تعریف می‌شود که از دفتر سفارشات استفاده می‌کنند؛ وقتی می‌گوییم صرافی‌هایی که از دفتر سفارشات استفاده می‌کنند، یعنی تقریباً همه صرافی‌های متمرکز معروفی که می‌شناسیم، به‌علاوه تعداد محدودی از صرافی‌های غیرمتمرکز.تعداد بازارسازها و بازارپذیرها یکی از عواملی است که حجم معاملات یک صرافی را مشخص می‌کند و هرچه اعتبار یک صرافی بیشتر باشد، تعداد بازارسازها و بازارپذیرهای آن هم بیشتر خواهد بود.می‌دانید که همه فرایندی که در صرافی‌های رمز ارز طی می‌شود اینترنتی و آنلاین است. از همین رو، مفهوم «اعتبار» برای این صرافی‌ها بسیار اهمیت دارد و میزان قابل‌اعتمادبودن آنها را مشخص می‌کند. بنابراین دفعه بعدی که قصد داشتید از یک صرافی جدید استفاده کنید و آن را اعتبارسنجی کنید، بد نیست نگاهی به دفتر سفارشات آن بیندازید و تعداد و تنوع سفارش‌های آن را بررسی کنید.

GBK glossary

The glossary compiled from Glossary-building KudoZ is made available openly under the Creative Commons "By" license (v3.0). By submitting this form, you agree to make your contribution available to others under the terms of that license.

Wafasiri hawa wanasimamia ufasiri wa ProZ.com kwenda Kiswahili

Team Coordinators: Mpasua Msonobari
Team Members: Rehema Wanguba, Enock Nkaina, Girara Mnada
Tafadhali zingatia kwamba tovuti yote haijatafsiriwa. Kutafsiri tovuti kwa lugha za asili kunaendelea kwa vipindi, sehemu za tovuti zinazotumika zaidi zikitafsiriwa kwanza. Ukipata kosa la kutafsiri kwa sehemu yoyote ya tovuti ambaye tayari imetafsiriwa kwa lugha asili, tafadhali arifu mmoja wa wasimamizi wa kutafsiri kwa lugha asili walio orodheshwa hapo juu.

Do you want to help translate ProZ.com into your language? Become a ProZ.com Localizer

Copyright © 1999-2022 ProZ.com - All rights reserved. Privacy - Chapisha kurasa

For another site operated by ProZ.com for finding translators and getting found, go to TM-Town.

You have native languages that can be verified

You can request verification for native languages by completing a simple application that takes only a couple of minutes.

Review native language verification applications submitted by your peers. Reviewing applications can be fun and only takes a few minutes.

بازارساز (Maker) و بازارپذیر (Taker) کیست؟

عبارات «بازارساز» و «بازارپذیر» برای هر کسی که از صرافی‌های رمز ارز استفاده کرده باشد آشناست. همان طور که می‌بینید، واژه «بازار» در هر دوی این عبارات مشترک است. ارزهای دیجیتال هم مانند هر دارایی دیگری نیازمند محیطی برای خریدوفروش هستند. به‌بیان دیگر، برای انجام معاملات ارزهای دیجیتال، به یک بازار اختصاصی احتیاج داریم که در حال حاضر، صرافی‌های رمز ارز این بازار را در اختیار ما قرار می‌دهند.امروزه صرافی‌های رمز ارز انواع متنوعی سفارش محدود و شکاف قیمت دارند و خود به دو نوع متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند. نحوه انجام معاملات و تکمیل سفارش‌ها در این صرافی‌ها با یکدیگر متفاوت است. انواع جدیدتر و غیرمتمرکز صرافی‌های رمز ارز، برای انجام معاملات از یک نوآوری به نام «بازارساز خودکار» استفاده می‌کنند.بیشتر بخوانید: بازارساز خودکار (AMM) چیست؟ آشنایی با قلب تپنده صرافی‌های غیرمتمرکزنوآوری صرافی‌های غیرمتمرکز در دنیای ارزهای دیجیتال به‌شدت ارزشمند است؛ اما حقیقت این است که با وجود افزایش محبوبیت صرافی‌های غیرمتمرکز، هنوز هم بیشترین تعداد کاربران در صرافی‌های متمرکز فعالیت دارند. زیرا امکانات و فرصت‌هایی که این صرافی‌ها ارائه می‌کنند، بسیار متنوع است و کارکردن با آنها، هنوز هم برای اغلب کاربران ساده‌تر است.صرافی‌های متمرکز بر پایه مکانیسمی به نام «دفتر سفارشات» (Order Book) کار می‌کنند. نحوه کار این صرافی‌ها به این شکل است که ابتدا کاربران سفارش‌های خرید و فروش خود را (با ذکر مقدار و مبلغ پیشنهادی) در دفتر سفارشات ثبت می‌کنند. سپس موتور تطبیق خودکار صرافی، سفارشات خرید و فروش را بر اساس قیمت‌های پیشنهادی با یکدیگر تطبیق می‌دهد و از این طریق آنها را تکمیل می‌کند.بنابراین در این صرافی‌ها، دو نوع کاربر وجود دارد: کاربری که سفارش خرید یا فروش را ثبت می‌کند و کاربری که این سفارش را برمی‌گزیند. دسته اول از کاربران را بازارساز (market maker) یا سفارش‌‌گذار می‌خوانند و دسته دوم، بازارپذیر (market taker) یا سفارش‌‌‌بردار نامیده می‌شوند. در این مقاله که به‌کمک مطلبی از آکادمی بایننس نوشته شده، مفهوم بازارساز و بازارپذیر را بررسی خواهیم کرد.مروری بر سازوکار صرافی‌های رمز ارزصرافی‌ها در همه بازارها از جمله فارکس، اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال، جایی هستند که خریداران و فروشندگان به هم می‌رسند. اگر این نقاط تلاقی وجود نداشته باشند، افراد برای انجام معاملات خود مجبور می‌شوند در شبکه‌های اجتماعی یا جایی شبیه آن تبلیغ کنند. مثلاً اگر بخواهید بیت کوین خود را با اتریوم مبادله کنید، باید پیشنهاد خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید و امیدوار باشید که شاید کسی پیدا شود و پیشنهاد شما را بپذیرد و حاضر به معامله شود.صرافی‌های رمز ارز این مشکل را برطرف کرده‌ و محیطی نسبتاً امن را برای معاملات ارزهای دیجیتال فراهم کرده‌اند. با وجود صرافی‌های رمز ارز دیگر نیازی نیست به‌دنبال طرف معامله بگردید و شخصی را پیدا کنید که مایل به خرید ارزهای دیجیتال شما یا فروش ارزهای دیجیتال خود باشد. در صرافی‌های رمز ارز، کاربران بسیاری را پیدا می‌کنید که به‌دنبال انجام معامله هستند و به‌ همین دلیل، معاملات شما در کم‌ترین زمان ممکن و به‌راحتی انجام می‌شوند.اگر تاکنون از صرافی‌های رمز ارز استفاده کرده باشید، احتمالاً بدون اطلاع خودتان در یکی از نقش‌های بازارساز یا بازارپذیر قرار گرفته‌اید. حتی ممکن است در معاملات مختلف، هردوی این نقش‌ها را ایفا کرده باشید. معامله‌گران گاهی در یک بازار هم به‌عنوان بازارساز و هم به‌عنوان بازارپذیر عمل می‌کنند.بازارسازها و بازارپذیرها عاملی اصلی حیات بسیاری از پلتفرم‌های معاملاتی هستند و نبود یا کمبود آن‌هاست که صرافی‌های قدرتمند را از صرافی‌های ضعیف متمایز می‌کند. همان طور که اشاره کردیم، در این مقاله در مورد مفهوم بازارساز و بازارپذیر صحبت خواهیم کرد؛ اما پیش از آن، بهتر است یک ویژگی اساسی صرافی‌های رمز ارز و دارایی‌های دیجیتال را بررسی کنیم که حتماً نام آن را خیلی شنیده‌اید: نقدینگی.نقدینگی چیست؟وقتی می‌گوییم مثلاً فلان دارایی نقدینگی دارد یا یک دارایی دیگر نقدینگی ندارد، منظورمان چیست؟ نقدینگی به این معناست که یک دارایی را تا چه اندازه آسان و سریع می‌توان فروخت. هرچقدر که یک دارایی نقدینگی بالاتری داشته باشد یا به‌بیان دیگر «نقدشونده‌تر» باشد، فروش و تبدیل آن به پول نقد یا هر دارایی دیگری راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.یک اونس طلا یک دارایی با نقدینگی بالاست، یا به‌بیان دیگر، یک دارایی «نقدشونده» است؛ چراکه در مدت‌زمان کوتاهی می‌توان آن را به‌راحتی به پول نقد تبدیل کرد. در مقابل، دارایی‌های مانند املاک و مستغلات نسبت به طلا نقدشوندگی پایین‌تری دارند یا به‌عبارتی «نقدناشونده» هستند؛ چراکه زمان بیشتری برای فروش آنها لازم است. نقدینگی بازار هم تقریباً چیزی شبیه به همین موضوع است.بازار دارای نقدینگی، بازاری است که در آن می‌توانید دارایی‌ها را به‌راحتی و با قیمتی منصفانه خریدوفروش کنید. در چنین بازاری، تقاضا برای خرید دارایی موردنظر بالاست و میزان عرضه آن نیز از سوی کسانی که قصد فروش دارند بسیار زیاد است.وقتی حجم فعالیت در یک بازار تا این اندازه بالا باشد، بالاترین قیمت پیشنهادی برای فروش و پایین‌ترین قیمت پیشنهادی برای خرید در محدوده‌ای نزدیک به هم خواهند بود؛ یعنی جایی که خریداران و فروشندگان به یک نقطه مشترک می‌رسند. در نتیجه، تفاوت بین بالاترین پیشنهاد خرید و کمترین پیشنهاد فروش بسیار کم خواهد بود. این تفاوت قیمت پیشنهادی برای خرید و فروش را «شکاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش» می‌نامند.در مقابل، یک بازار با نقدینگی پایین هیچ‌یک از این خصوصیات را ندارد. اگر بخواهید یک دارایی را در چنین بازاری بفروشید، در فروش آن با قیمت مناسب مشکل خواهید داشت؛ زیرا تقاضای زیادی برای آن وجود ندارد. در نتیجه، شکاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش در بازارهای با نقدینگی پایین، معمولاً بسیار زیاد است.اکنون که با مفهوم نقدینگی آشنا شدیم، سراغ بررسی دو مفهوم بازارساز و بازارپذیر می‌رویم.بازارساز و بازارپذیرهمان‌ طور که گفته شد، به‌طور کلی بازارساز کسی است که یک سفارش خرید یا فروش را ایجاد می‌کند و از این طریق زمینه‌ را برای انجام یک معامله فراهم می‌آورد. بازارپذیر نیز کسی است که آن سفارش را با معیارهای موردنظر خود مناسب دیده و آن را می‌پذیرد تا معامله انجام شود. معامله‌گرانی که در یک صرافی فعالیت می‌کنند، یکی از این نقش‌ها را برعهده دارند. البته گاهی ممکن است یک معامله‌گر هم بازارساز باشد و هم بازارپذیر.بازارساز یا سفارش‌‌گذار کیست؟صرافی‌ها معمولاً قیمت یک دارایی را بر اساس آخرین سفارش‌های تکمیل‌شده در دفتر سفارشات تعیین می‌کنند. دفتر سفارشات جایی است که همه پیشنهادهای خریدوفروش از سوی کاربران در آن ثبت می‌شود.یک سفارش در واقع دستورالعملی است که می‌تواند چیزی شبیه به این باشد: «۲ واحد بیت کوین را در قیمت ۴۵,۰۰۰ دلار بفروش». این سفارش در دفتر سفارشات ثبت می‌شود و هر زمان که خریداری حاضر شد بیت کوین را به قیمت ۴۵٬۰۰۰ دلار بخرد، سفارش انجام می‌شود. بعد از این معامله، قیمت بیت کوین در آن صرافی ۴۵٬۰۰۰ دلار خواهد بود (تا زمانی که معامله بعدی با قیمت دیگری انجام شود).مثالی که در بالا بیان شد، نمونه‌ای از یک «سفارش محدود (Limit Order)» است. سفارش‌های محدود، سفارش‌هایی هستند که شرایط خاصی برای تحقق آنها قید می‌شود. به‌عنوان مثال، در زمان نگارش این مقاله قیمت بیت کوین کمی بیشتر از ۳۹,۰۰۰ دلار است و وقتی شما سفارشی را برای فروش بیت کوین در قیمت ۴۵,۰۰۰ دلار ثبت می‌کنید، در واقع شرطی را قید کرده‌اید که هنوز برآورده نشده است.در مقابل این نوع از سفارش، «سفارش‌های بازار (market order)» وجود دارند که شرط خاصی برای آنها قید نمی‌شود و تقریباً بلافاصله پس از ثبت سفارش (با اولین قیمت در دسترس) اجرا می‌شوند. به‌عنوان مثال وقتی که شما برای خرید ۲ بیت کوین سفارش بازار ثبت می‌کنید، به صرافی اجازه می‌دهید تا از میان پایین‌ترین سفارش‌های محدود فروش، ۲ بیت کوین برایتان بخرد.بازارسازها کاربرانی هستند که «سفارش‌های محدود» را در هم در حوزه خرید و هم در حوزه فروش در دفتر سفارشات صرافی‌ها ثبت می‌کنند و از این طریق، نقدینگی صرافی را بالا می‌برند. آنها با این کار خود در واقع «بازار خریدوفروش» را برای صرافی «ایجاد» می‌کنند و سرعت و سهولت انجام معاملات در صرافی را افزایش می‌دهند.معمولاً معامله‌گران بزرگ و مؤسسات (مانند آن‌هایی که تخصصشان انجام معاملات با حجم بالاست) نقش بازارساز را بر عهده می‌گیرند؛ اما معامله‌گران کوچک هم می‌توانند به‌راحتی با ثبت سفارش‌های محدود، نقش بازارساز را ایفا کنند.بازارپذیر یا سفارش‌‌‌بردار کیست؟نقش بازارپذیر یا سفارش‌ بردار دقیقاً عکس بازارساز است.بازارپذیرها کسانی هستند که «سفارش‌های بازار» را در صرافی ثبت می‌کنند و در کمترین زمان و با اولین قیمت در دسترس، سفارش خود را به انجام می‌رسانند. آنها در حقیقت از سفارش‌های محدودی که بازارسازها پیش‌‌تر ثبت کرده بودند برای انجام معامله خود استفاده می‌کنند.بنابراین اتفاقی که می‌افتد این‌گونه است: بازارسازها با قراردادن یک سفارش محدود در دفتر سفارشات، نقدینگی صرافی را افزایش می‌دهند؛ چراکه خریدوفروش را برای کاربران آسان‌تر می‌کنند. از سوی دیگر، بازارپذیرها از طریق یک سفارش بازار که پیش‌تر توضیح دادیم، بخشی از این نقدینگی را برداشت می‌کنند. بازارپذیرها با این کار سفارش‌های موجود در دفتر سفارشات را بلافاصله تکمیل می‌‌کنند.اگر قبلاً در صرافی‌های رمز ارز سفارش بازار (Market Order) ثبت کرده‌اید یا خریدوفروش فوری انجام داده‌اید، باید گفت که در نقش یک بازارپذیر یا سفارش‌بردار عمل کرده‌اید و اگر از سفارش‌های محدود (limit orders) استفاده کرده‌اید، در نقش بازارساز ظاهر شده‌اید.البته توجه به این نکته ضروری است که برخی از صرافی‌ها (عموماً صرافی‌های کمتر شناخته‌شده و با نقدینگی اندک)، از قابلیت «سفارش بازار» استفاده نمی‌کنند و فقط امکان ثبت «سفارش‌های محدود» را دارند. اگر در این صرافی‌ها معامله می‌‌کنید، حتماً باید یک سفارش محدود ثبت کنید؛ اما با این وجود باز هم می‌توانید یک بازارپذیر باشید. نکته اینجاست که اگر سفارش شما تکمیل‌کننده سفارش محدود دیگری باشد، شما بازارپذیر هستید.کارمزد بازارسازی و بازارپذیریصرافی‌ها بخش قابل‌توجهی از درآمد خود را با دریافت کارمزد از معاملاتی که میان کاربران انجام می‌شود کسب می‌کنند. یعنی هر بار که سفارش شما انجام می‌شود، مقدار کمی از آن را بابت کارمزد پرداخت می‌کنید؛ اما مقدار کارمزد در صرافی‌های گوناگون متفاوت است و به حجم سفارش و نقش شما در آن معامله هم بستگی دارد.معمولاً بازارسازها در صرافی‌های رمز ارز مشمول نوعی تخفیف می‌شوند؛ زیرا به تأمین نقدینگی صرافی کمک می‌کنند. بالابودنِ نقدینگی برای صرافی‌ها ویژگی بسیار حیاتی و مثبتی است. زیرا معامله در یک صرافی با نقدینگی بالا، نسبت به جایی که نقدینگی کمتر‌ی دارد، برای معامله‌گران جذاب‌تر، سریع‌تر و ساده‌تر است. بنابراین منطقی است که صرافی‌ها از بازارسازها استقبال کنند و کارمزد کمتری را برای آنها در نظر بگیرند. در مقابل، بازارپذیران در بسیاری از موارد کارمزد بالاتری نسبت به بازارسازها پرداخت می‌کنند؛ زیرا نقدینگی از سوی آنها تأمین نمی‌شود.البته برای اغلب کاربران ایرانی که در صرافی‌های خارجی احراز هویت نشده‌اند و با سطح کاربری پایه فعالیت می‌کنند، کارمزد بازارساز و بازارپذیر، تفاوتی ندارد. به‌عنوان مثال در تصویر زیر، نرخ کارمزد معاملات در صرافی بایننس را مشاهده می‌کنید که در سطح کاربری پایه (VIP0) برای بازارساز و بازارپذیر، ۰.۱ درصد از ارزش کل معامله است.نرخ کارمزد صراف بایننس در بازار آنی (Spot)جمع‌بندیدر این مقاله تلاش کردیم مفهوم بازارساز و بازارپذیر را در صرافی‌های رمز ارز توضیح دهیم و نقش آنها را در این صرافی‌ها بررسی کنیم. با مطالعه این مقاله حتماً متوجه شده‌اید که وجود بازارساز و بازارپذیر در صرافی‌هایی تعریف می‌شود که از دفتر سفارشات استفاده می‌کنند؛ وقتی می‌گوییم صرافی‌هایی که از دفتر سفارشات استفاده می‌کنند، یعنی تقریباً همه صرافی‌های متمرکز معروفی که می‌شناسیم، به‌علاوه تعداد محدودی از صرافی‌های غیرمتمرکز.تعداد بازارسازها و بازارپذیرها یکی از عواملی است که حجم معاملات یک صرافی را مشخص می‌کند و هرچه اعتبار یک صرافی بیشتر باشد، تعداد بازارسازها و بازارپذیرهای آن هم بیشتر خواهد بود.می‌دانید که همه فرایندی که در صرافی‌های رمز ارز طی می‌شود اینترنتی و آنلاین است. از همین رو، مفهوم «اعتبار» برای این صرافی‌ها بسیار اهمیت دارد و میزان قابل‌اعتمادبودن آنها را مشخص می‌کند. بنابراین دفعه بعدی که قصد داشتید از یک صرافی جدید استفاده کنید و آن را اعتبارسنجی کنید، بد نیست نگاهی به دفتر سفارشات آن بیندازید و تعداد و تنوع سفارش‌های آن را بررسی کنید.

جزئیات خبر

صندوق های بازارگردانی یکی از انواع بازارگردان ها هستند که به شکل صندوق فعالیت می کنند. صندوق بازارگردانی قسمت عمده ای از سهام شرکت را در اختیار دارد و زمانی که سهم در صف خرید قفل باشد اقدام به فروش و زمانی که سهم در صف سفارش محدود و شکاف قیمت فروش قفل باشد اقدام به خرید می کند و با این کار روند عرضه و تقاضا را برای سهم متعادل می کند. بازارگردان ها می توانند به شکل شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود داشته باشند. در یکی از مطالب گذشته گفتیم بازارگردان کیست و چه وظایفی دارد اما در این پست می خواهیم درباره صندوق های بازارگردانی بیشتر صحبت کنیم. در ادامه در مورد عملکرد صندوق های بازارگردانی بیشتر توضیح خواهیم داد:

بازارگردانی چیست؟

بازارگردان، کارگزار یا معامله گری است که با کسب مجوز لازم، با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به خرید و فروش اوراق می پردازد. به عقیده برخی، بازارگردان ها نجات دهندگان بازار هستند. این افراد با کمک دانش و تخصص کافی که دارند عرضه و تقاضا را کنترل کرده و بر بازار مسلط می شوند. پس وظایف اصلی بازارگردان ها عبارت است از:

• افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضا در بازار
• کنترل قیمت اوراق بهادار در محدوده مشخص و جلوگیری از نوسانات شدید آن

نحوه عملکرد بازارگردان

بازارگردان ها همواره طرف مقابل حجم معاملات سرمایه گذار قرار سفارش محدود و شکاف قیمت می گیرند. برای مثال، اگر سرمایه گذاران به دنبال فروش سهم خود باشند، بازارگردان ها این سهم را خریداری می کنند تا زمانی که همه فروشندگان تامین شوند و برعکس، اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید سهمی باشند، بازارگردان ها حجم مورد نیاز از سهم را به فروش می رسانند تا تمام سفارشات انجام شود.

در حقیقت بازارگردان ها، براساس مجوزی که از سازمان بورس دریافت کرده اند که در آن حداقل حجم معاملاتی که باید صورت بگیرد ذکر شده است ، اقدام به تامین عرضه و تقاضای بازارهای مالی می کنند و اوراق بهادار را در بین فروشندگان و خریداران دست به دست می نمایند.

بازارگردان ها چگونه سود می کنند؟

بازارگردان ها همواره با ریسک از دست دادن ارزش یک اوراق بهادار پس از خرید آن از فروشنده و قبل از فروش آن به خریدار مواجه هستند. به همین خاطر از شکاف قیمتی بین سفارش های خرید و فروش برای کسب سود استفاده می کنند. یعنی به عنوان مثال، سهمی را در قیمت ۱۳۰۰ تومان می خرند و در قیمت ۱۳۰۵ تومان برای فروش می گذارند. این شکاف های قیمتی در حجم معاملات بالا، سود روزانه خوبی ایجاد می کنند. گرچه هدف از تشکیل صندوق های بازارگردانی کسب سود نیست اما عملا با سود همراه است.

یکی از مزایایی که برای صندوق های بازارگردانی و به طور کلی بازارگردانان بورس در نظر گرفته شده این است که: مطابق ماده ۳۳ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، تمام نقل ‌و انتقالات اوراق بهادار که توسط بازارگردانان دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات مقطوع نیم درصد معاف هستند.

شرایط ثبت سفارش توسط بازارگردان:

1. قیمت های پیشنهادی در سفارش هایی که بازارگردان ثبت می کند باید در دامنه نوسان مجاز قیمت سهم باشد.
2. اختلاف بین کمترین قیمت خرید در سفارش های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش های فروش بازاگردانان، حداکثر برابر دامنه مظدامنه مظنه اختلاف قیمت سفارش خرید و سفارش فروش ثبت شده توسط بازارگردان را نشان می دهد و به عنوان درصد بیان می شود.به عنوان مثال دامنه مظنه ۳% یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان می تواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۳% بیشتر از سفارش خرید است.
3. حجم سفارش های خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هریک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد.

فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۲۰۰۰۰۰ سهم در نظر گرفته شده است، یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۲۰۰۰۰۰ سهم در سفارش خرید و ۲۰۰۰۰۰ سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش سفارش محدود و شکاف قیمت را افزایش دهد تا حجم سفارش برابر با همان ۲۰۰۰۰۰ سهم شود.

صندوق‌های بازارگردانی چیست؟

شرکت هایی که وارد بازار سرمایه می شوند برای اینکه عملکرد بهتری داشته باشند و در شرایط بحرانی بازار حالت رهاشدگی پیدا نکنند نیاز به نوعی بازارگردان دارند تا در شرایط مختلف بازار از سهام شرکت حمایت کنند. این موضوع به خصوص برای شرکت های بزرگ و دولتی که موظف شده اند سهام خود را در بورس عرضه کنند. صندوق های بازارگردانی مقدار قابل توجهی از سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه را در اختیار دارند و هر زمان که لازم باشد با ان خرید و فروش انجام می دهند.

صندوق های بازارگردانی یکی از ابزارهایی هستند که هدف آن ها متعادل نگه داشتن سهام و کنترل نوسانات قیمت سهم است و علاوه بر این از تشکیل صف های خرید و فروش جلوگیری می کنند. صندوق بازار گردانی از مجموعه ای از سهام مرتبط به هم تشکیل شده و توسط همان ها هم اداره می شود. افراد حقوقی در صندوق های بازارگردانی سرمایه گذاری می کنند.

صندوق اختصاصی بازارگردانی وجوه سرمایه‌گذاران را جمع آوری نموده و آن ها را به خرید انواع اوراق بهادار تخصیص می دهند. هدف از انجام این کار انجام تعهدات بازارگردانی اوراق بهادار، بهره‌گیری از صرفه‌جویی‌های ناشی از مقیاس و تأمین منافع سرمایه‌گذاران می باشد. صندوق های بازارگردانی دارای امیدنامه هستند و جزئیات مربوط به تعهدات و شرایط بازارگردانی صندوق در امیدنامه صندوق ذکر می شود.

همچنین در صورتی‌که صرفه و صلاح صندوق ایجاب کند، صندوق در قبال دریافت کارمزد در تعهد پذیره‌نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار موضوع بازارگردانی مشارکت می کند که در این صورت وجوه جمع‌آوری شده و سایر دارایی‌های صندوق، پشتوانۀ این تعهد خواهد بود. به عبارتی این نوع از صندوق ها با هدف بازارگردانی مجموعه‌ای از سهام اعلام‌شده در امیدنامه تأسیس می گردند. بنابراین این صندوق تنها در سهام و حق تقدم خرید سهام موضوع بازارگردانی سرمایه گذاری می کند.

مزایای صندوق های بازارگردانی چیست؟

سهامداران حقوقی همان طور که گفته شد از شکاف قیمتی بین قیمت خرید و قیمت فروش کسب سود می کنند. اما وجود صندوق های بازارگردانی به نفع همه است و به خصوص سهامدراران خرد و سهامدران حقیقی نیز از مزایای آن بهره مند می شوند. برخی از مزیت های صندوق های بازارگردانی عبارتند از:

• کاهش کارمزد و هزینه‌های معاملات صندوق به ‌واسطه معافیت‌هایی که برای صندوق های بازارگردانی در نظر گرفته شده است.
• کاهش محدودیت‌های اعطای اعتباردهی و تسهیلات به صندوق
• در اختیار قرار دادن ایستگاه معاملاتی برای انجام معاملات
• ایجاد تعادل در بازار و دور کردن بازار از نوسانات شدید
• از بین رفتن صف های قفل شده خرید و فروش و افزایش نقدشوندگی

در حال حاضر در بازار سرمایه ایران شرایط به نحوی بود که با صف های خرید و یا فروش مواجه بودیم و به همین دلیل قدرت نقدشوندگی بازار کاهش پیدا کرده بود و بسیاری از افرادی که قصد فروش سهم خود را داشتند قادر به این کار نبودند. با ورود صندوق های بازارگردانی این شرایط متعادل خواهد شد. در کشور ما ۳۸ صندوق بازارگردانی اختصاصی در حال فعالیت هستند.

نظرات دارابی کارشناس بازار سرمایه در خصوص نقش بازارگردان ها در بورس:

جای بازارگردان در بازار ما بسیار خالی است، بازارگردان‌ها اجازه نمی‌دهند عرضه و تقاضا به‌صورت رها شده در بازار قرار گیرد. بازارگردانی نباید فقط برای سهم های بزرگ و شاخص ساز انجام شود بلکه تمام شرکت ها نیاز به بازارگردان دارند و این در همه دنیا رایج است. هر شرکتی که وارد بورس می شود باید یک یا چند بازارگردان داشته باشد. حضور بازارگردانان نباشد مقطعی و محدود به یک دوره خاص باشد. بازارگردان ها باید همیشه حضور داشته باشند. باید قوانین تشویقی برای بازارگردان ها و صندوق های بازارگردانی در نظر گرفته شود مانند تخفیفات کارمزدی، حق اطلاع از قوانین مهم شرکت، حق رای در جلسات هیات مدیره شرکت‌ها و …. اگر بازارگردانی درست انجام و سودآوری آن تضمین شود می‌توان شاهد این بود که همه نمادها به‌صورت داوطلبانه بازارگردان داشته باشند.

استانداردهای معاملاتی در بازار سرمایه

عباس گمار کارشناس ارشد بازار سرمایه یکی از وظایف مقام ناظر بازار سرمایه هر کشور، اعمال قوانین، مقررات و بعضا محدودیت‌ها برای کنترل بازار و جلوگیری از اعمال فریبکارانه در زمان شکست بازار است. از محدودیت‌های اصلی در معاملات بورس تهران می‌توان به حداکثر حجم سفارش مجاز در هر معامله (Maximum Order Volume)، حداقل اندازه هر سفارش (Lot Size)، حداقل گام مجاز افزایش قیمت (Tick Size)، وجود دامنه مجاز نوسان و نحوه محاسبه آن و حجم مبنا اشاره کرد که در ادامه به تشریح برخی از این محدودیت‌های معاملاتی، مزایا، نواقص و راهکارهای حل آنها می‌پردازیم.

حجم سفارش

در بورس تهران، آستانه‌ای در تعداد سهم برای ورود هر سفارش وجود دارد که معامله‌گران موظف به رعایت آن هستند. این محدودیت در حجم هر سفارش برای سهام با قیمت پایین، سبب می‌شود که تعداد سفارش‌های ورودی به سیستم معاملاتی افزایش یابد و گاهی سبب مختل شدن سیستم معاملاتی مخصوصا در حرکت شتابان قیمت سهم‌های بازار شود. در واقع، در این شرایط، معامله‌گر برای خرید یا فروش سهم خود مجبور به ورود تعداد سفارش‌های بیشتری می‌شود. البته باید گفت که محدودیت حجمی در هر سفارش از اعمال فریبکارانه در بازار سرمایه می‌کاهد، اما با بررسی تاریخی حجم معاملات انجام شده برای برخی از سهام می‌توان این آستانه را تغییر داد، مشابه آنچه در بازارهای توسعه یافته صورت می‌پذیرد.

به‌عنوان مثال، محدودیت حجمی در بورس نزدک برابر با ۲۵هزارم کل سهام است که با درخواست فعالان بازار و بررسی گذشته سهم این مقدار قابل تغییر خواهد بود. از دیگر ابزار‌های کنترل بازار هنگام ورود یا خروج شدید نقدینگی به آن می‌توان به محدودیت در ورود تجمعی سفارش‌ها به سیستم معاملات در بازارهای توسعه یافته اشاره کرد؛ به این صورت که در یک بازه زمانی، سیستم تنها تعداد مشخصی از سفارش‌ها را قبول می‌کند. این میزان در بورس نزدک معادل ۵/ ۹ میلیون سهم در هر ۵ ثانیه است. محدودیت در تعداد ورود سفارش‌ها برای هر معامله‌گر در بازه خاصی از زمان هم می‌تواند نقش موثری در کنترل هیجانات بازار داشته باشد. به‌عنوان مثال سیستم معاملاتی تنها یک سفارش از هر معامله‌گر در هر ۵ ثانیه را قبول کند و بقیه سفارش‌های ورودی به‌صورت خودکار مردود شود.

برای جلوگیری از دستکاری بازار نیز می‌توان حجم ورود هر سفارش را به تعداد خاصی محدود کرد. این تعداد را می‌توان به حداقل کارمزد ارتباط داد. به‌طوری که حداقل حجم مجاز در هر سفارش برابر با حجم کمترین کارمزد ممکن باشد تا از دستکاری قیمت جلوگیری شود. همین طور با ابزار کارمزدها می‌توان به کنترل بازار پرداخت. به‌عنوان مثال از مشتریانی که تعداد سفارش‌های زیاد و در حجم کم دارند کارمزدهای بیشتری گرفت.

حداقل گام افزایش مجاز قیمت

حداقل گام افزایش مجاز قیمت در سهام در بورس‌های دنیا به طُرق مختلف اعمال می‌شود، در حالی‌که در بورس ایران همه سهام صرف‌نظر از قیمت آن برابر با یک ریال است. به‌عنوان مثال، در بورس نیویورک، برای سهام با ارزش بیش از یک دلار برابر با ۰۱/ ۰ دلار (یک سنت) و سهام با ارزش کمتر از یک دلار ۰۰۰۱/ ۰ (۰۱/ ۰ سنت) است.

تحقیقات در بازارهای مالی نشان داده است که اعمال گام‌های متفاوت می‌تواند به افزایش یا کاهش تحرک قیمت سهام در بازارهای ساکن منجر ‌شود. علاوه بر این فعالان بازار به خصوص بازارگردان‌ها توانایی برنامه‌ریزی دقیق‌تری روی سود یا زیان احتمالی خود خواهند داشت. مثلا اگر در سهام با قیمت بالای ۱۰هزار ریال، گام تغییر قیمت از یک ریال به ۱۰۰ ریال تغییر یابد، کوچک‌ترین افزایش قیمت هر سهم، سود ۱۰۰ ریالی را برآورد خواهد کرد.

دامنه مجاز نوسان قیمت

اعمال محدودیت بر دامنه مجاز نوسان قیمت نیز از ابزارهای کنترلی بازار سرمایه ایران است که از نقدشوندگی بازار می‌کاهد و سبب ایجاد صفوف خرید و فروش می‌شود. این محدودیت دلیل اصلی ایجاد بازار که همان کشف قیمت تعادلی در کوتاه‌ترین زمان ممکن است را با تهدید و فرآیند تعیین قیمت از طریق عرضه و تقاضا را با کندی مواجه می‌کند. صفوف خرید و فروش، معامله‌گران تازه‌وارد به بازار را گمراه کرده، تحلیل در بازار را بی‌ارزش و این صفوف، معیار تصمیم‌گیری فعالان بازار می‌شوند.

به‌طوری که هر سهمی دارای صف خرید باشد ارزنده و هر سهم دارای صف فروش، غیر ارزنده تلقی خواهد شد. همین طور ایجاد صف در سهام از گردش نقدینگی در بازار کاسته و باعث حبس آن در صفوف مذکور می‌شود. البته، در سال‌های اخیر، تمهیداتی نظیر افزایش دامنه به ۱۰‌درصد و غیره به منظور رفع صفوف اندیشیده شده، اما شواهد موجود موید این موضوع است که سازوکارهای موجود، کافی نیست.

محاسبه قیمت مبنا

محاسبه قیمت مبنای سهام جهت اعمال دامنه نوسان مجاز روزانه در بورس کشور نیز با مشکل همراه است. قیمت کنونی براساس میانگین معاملات روز گذشته بوده که وضعیت دقیق بازار را در روز گذشته منعکس نمی‌کند. به‌عنوان مثال اگر در طول معاملات روز قبل سهم با قیمت‌های بالا معامله می‌شده و میانگین قیمت را با خود افزایش می‌دهد، اما در لحظات پایانی معاملات به علتی قیمت ریزش داشته باشد، این کاهش در آخرین قیمت معاملاتی در محاسبه دامنه نوسان مجاز قیمتی روز آتی اثری نمی‌گذارد. در بورس‌های توسعه یافته قیمت شروع معامله در هر روز برابر با آخرین قیمت معاملاتی دیروز است.

حجم مبنا

حجم مبنا نیز از ویژگی‌های بازار سهام ایران است؛ به این معنی که حداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد. این محدودیت نیز از کارآیی بورس کشور کاسته و از به تعادل رسیدن سریع قیمت جلوگیری می‌کند. این موضوع در مواقعی که بازار با کاهش نقدینگی مواجه است، خود را با شدت بیشتری نشان می‌دهد. نمونه موفقی از حذف حجم مبنا در بازار ایران را می‌توان فرابورس ایران نام برد که حجم مبنا در این بازار برابر یک است.