تعریف اوراق مضاربه

اوراق بدهی چیست؟

سرمایه گذاری در اوراق بدهی یکی از گزینه هایی برای سرمایه گذاری است که ، قرار در مورد اوراق بدهی چیست؟ ، لیست اوراق بدهی ، انواع اوراق بدهی ، بهترین اوراق بدهی بورس و محاسبه سود بدهی اوراق بدهی برای شما به زبان ساده خدمت شما توضیح بدهم پس ، اگر شما دنبال یک سرمایه گذاری با ریسک کمترید در ادامه این مطلب با ما در همراه باشید.

لیست عناوین در مورد اوراق بدهی :

اوراق بدهی چیست؟

خوب امروزه افرادی هستند که برای زندگی کردن علاوه بر تهیه خوراک و پوشاک مهمترین آن خرید مسکن یا ماشین است. خوب بعضی از افراد کسانی هستند که پول کامل برای پرداخت ماشین یا مسکن رو ندارن و مجبور می‌شوند وام از بانک بگیرن.البته بعضی از وام ها این قپر زیاد است که نمی‌توانند وام بدهند بخواطر همین اوراقی در این کار به نجات بانک ها برای گرفتن وام آمد به نام اوراق بدهی که ، باعث می‌شود که کارمزدی که بابت وام میگیرن کمتر باشد و بتوان وامی را به دلخواه برای خرید مسکن و ماشین به سادگی تهیه کرد.
< “h2 >مشخصات اوراق بدهی :

همه‌‌ی مشخصات مشترکی در اوراق بدهی است که ، بتعریف و وژیگی های شناخته می‌شوند.در ادامه این مطلب در مورد آن توضیح جامع تری خدمت شما عرض می‌کنم.

۱)نرخ سود تا سررسید (YTM) :

وقتی فردی در اولین روز انتشار اوراق بدهی خریداری کند ، نرخ سود آن قزد نرخ سود اسمی آن فرد می‌شود. ولی اگر آن فرد هنگامی که ، بعد از انتشار اوراق بدهی که قیمت آن مشخص شده و خریداری کند که به آن YTM نامده می‌شود ، زمان فروش آن به روز است یعنی اگر قیمت اوراق بدهی پایین بیاید یعنی در خریدن اوراق بدهی ضرر کرده استت اگر قیمت اوراق بدهی بالا برود یعنی سود کرده است.

۲)قیمت فروش :

هنگامی که یک فرد اوراق بدهی خود نخواد باید منتظر سر رسید آن اوراق شود و هنگامی که ، اوراق یدهی سررسید آن آمد می‌تواند آن را بفروشد لازم به ذکر است که ، قیمت اوراق بدهی بروز است.

۳)نرخ سود اسمی :

همان طور که ، از اسم نرخ سود اسمی معلوم است که یک نرخ بهره ای گفته می شود که به طور مثال اگر فردی تا قبل از این که اوراق بدهی قیمت مشخص بشود ، به مبلغ 200 هزار تومان خریداری کند علاوه این که قیمت گزاری شد 20درصد سود می‌کند و 10 درصد هم جداگانه سود می‌کند که روی هم رفته می‌شود 30درصد.

۴)ارزش اسمی :

تا زمانی که یک فرد وام بانکی می‌گیرد تا قبل از این که قیمت اوراق بدهی مشخص شود خریداری می‌کنید تا زمان پرداخت وام خود اوراق بدهی پیش پرداخت وام شمارا انجام می‌دهد.

۵)تاریخ سر رسید :

تاریخ سررسید به تاریخ پایان یک دوره‌ در اوراق بدهی گفته می‌شود. در این تاریخ صاحبان اوراق بدهی، ارزش اسمی اوراق خود را دریافت می‌کنند.

انواع اوراق بدهی :

اوراق قرضه :

اوراق قرضه خودش انواع مختلفی دارد که ما می‌خواهیم مهمترین آن ها که در بورس و کار های ما مهم است نام ببریم.

سررسید ، نرخ بهره ، میزان انتشار ، ماهیت وام‌گیرنده ، شدت قابلیت تبدیل ، نوسانات ، نوع وثیقه ، نوع وابستگی وام‌گیرنده یا بدهی ، هدف انتشار و نوع پولی که اوراق با آن انتشار می‌‌‌یابد. نرخ بهره اوراق بدهی به دو دسته تقسیم می شود.

• اوراق قرضه با نرخ بهره شناور
• اوراق قرضه با نرخ بهره‌ ثابت

اوراق قرضه با نرخ بهره شناور :

در برخی اوراق قرضه نرخ بهره در هر دوره (عمدتاً سه ماه) مورد تجدید نظر قرار گرفته و جزو اوراق قرضه با نرخ شناور درنظرگرفته می‌شود. بانک‌ها نیز اوراق بهادار با نرخ شناور منتشر کرده و به آن گواهی‌ سپرده با نرخ شناور می‌‌‌گویند.

اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت :

اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

اوراق قرضه درآمدی ، اوراق قرضه رهنی ، اوراق قرضه قابل تبدیل و اوراق قرضه تضمین شده.

نکته مهم سرمایه گذاری در اوراق قرصه در شکرت بورسی ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری در شرکت های مختلف است. اما در قسمت خصوصی در شرکت بورس ریسک خیلی بالایی دارد پس برای سرمایه گذاری در اوراق قرضه کسانی که نمی‌خواهند ریسک نکنند تو قسمت سرمایه گذاری خصوصی نرن.

اوراق صکوک :

اوراق صکوک سه نوع دارد که ما قرار آن هارا نام ببریم و در مرود آن توضیح خدمت شما بدهیم.

اوراق اجاره :

یکی از مهمترین اوراق صکوک ، صکوک اجاره است که ، از اسم آن معلوم است که یک شخصی یک جایی را صاحب می‌شود ولی با این تفاوت شخص تا زمانی که پول در دسترس دارد می تواند مال ملک خودش باشد و شرایط پرداختی آن میتوان ماهانه یا سالانه پرداخت کند.

اوراق مضاربه :

مضاربه در لغت یعنی تجارت با سرمایه دیگری و در اصطلاح عبارت است از اینکه شخصی (مالک) ، مالی (سرمایه) را به دیگری (عامل) بدهد و درمقابل، سهم معینی از سود آن را دریافت کند. شایان ذکر است سود اوراق مضاربه به‌صورت کامل به سود فعالیت تجاری بستگی خواهد داشت. با اینکه سود فعالیت تجاری تا حدودی قابل پیش‌بینی است، اما در عمل تابع عوامل مختلفی بوده که احتمال دارد با پیش‌بینی مغایرت داشته باشد. درنتیجه سود این اوراق کاملاً متغیر و در پایان دوره مالی قطعی می‌شود.
علمای شیعه برخلاف اهل تسنن عقد مضاربه را منحصر در تجارت می‌دانند و به همین جهت در ایران این عقد تنها در تجارت منعقد می‌گردد.

اوراق مراحبه :

یکی از انواع قرارداد بیع، بیع مرابحه است که از زمان­­های قدیم بین مردم رایج بوده و مقصود از آن بیعی است که فروشنده قیمت تمام‌شده­ کالا اعم از قیمت خرید، هزینه‌های حمل‌ونقل، نگهداری و سایر هزینه‌های مربوطه را به اطلاع مشتری می­رساند و در مرحله بعد تقاضای مبلغ یا درصدی اضافی به‌عنوان سود می‌کند. برای مثال اعلان می­کند این کالا را به هزار تومان خریده و حاضر است به هزار و صد تومان یا با ده درصد سود به مشتری بفروشد. در بیع مرابحه چنانچه بایع در بیان قیمت خرید یا هزینه‌های مربوطه دروغ بگوید مشتری خیار فسخ می­کند. بیع مرابحه می­تواند به‌صورت نقد یا نسیه منعقد شده و درصورتی‌که نسیه باشد به‌طورمعمول نرخ سود آن بیشتر است.

تعریف اوراق مضاربه

گروه بورس- در کشورهای توسعه یافته، بازارهای مالی از جایگاه خاصی برخوردارند، در حالی که در ایران، بانک ها نقش محوری در اقتصاد دارند؛ به این معنا که مردم حضور در بانک ها و سرمایه گذاری در سپرده ها را به واسطه دریافت سود تضمین شده (هرچند کم باشد) مطمئن ترین روش برای حفظ ارزش سرمایه خود می دانند.

برخی از خدمات سایت، از جمله مشاهده متن مطالب سال‌های گذشته روزنامه‌های عضو، تنها به مشترکان سایت ارایه می‌شود.
شما می‌توانید به یکی از روش‌های زیر مشترک شوید:

در سایت عضو شوید و هزینه اشتراک یک‌ساله سایت به مبلغ 700,000ريال را پرداخت کنید.
همزمان با برقراری دوره اشتراک بسته دانلود 100 مطلب از مجلات عضو و دسترسی نامحدود به مطالب روزنامه‌ها نیز برای شما فعال خواهد شد!
پرداخت از طریق درگاه بانکی معتبر با هریک از کارت‌های بانکی ایرانی انجام خواهد شد.
پرداخت با کارت‌های اعتباری بین‌المللی از طریق PayPal نیز برای کاربران خارج از کشور امکان‌پذیر است.

به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی همه کاربران به متن مطالب خریداری نمایند!

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟ تعریف انواع صکوک به طور جامع

وظیفه بازارهای مالی پشتیبانی از بخش واقعی اقتصاد میباشد همه مؤسسات، شرکت‌ها و سازمان‌ها برای راه اندازی، تجهیز نمودن و گسترش فعالیت‌هایشان، به منابع مالی نیاز دارند که در بازارهای مالی این نیاز با استفاده از انتشار اوراق قرضه رفع میشود. اوراق قرضه ای که بر پایه قرض است با بهره میباشد که این مسئله از دید اسلام ربا و حرام است و برای تامین مالی از راه حلال و اسلامی اندیشمندان مسلمان در ابتدا به فکر ایجاد یک نظام بانکداری اسلامی و سپس به فکر طراحی یک بازار سرمایه اسلامی افتادند که در کشورهای اسلامی امروزه از ابزارهای مالی اسلامی یا صکوک در نظام تأمین مالی اسلامی، استفاده میشود. اما صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟ تعریف انواع صکوک به طور جامع؟

ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) چیست؟

صکوک به معنای سفته یا سند و مُعَرَّب واژه‌ی چک در فارسی میباشد که اعراب این کلمه را وسیع کرده بر کلیه‌ی انواع حوالجات، تعهدات و اسناد مالی بکار میبرند. صکوک، یک اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی میباشد که طراحی آن بر پایه‌ی یکی از قرارداد‌های مورد تأیید اسلام بوده است و دارندگان اوراق به صورت مشاع مالک یک یا تعدادی از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها هستند

ساختار اجمالی اوراق بهادار اسلامی (صکوک)

۱-ابزارهای مالی غیر انتفاعی صکوک:

اوراق وقفی: اوراق بهاداری با نام میباشد که به یک قیمت اسمی معین برای یک مدت زمان معین، مثلا مدت احداث بک پروژه منتشر خواهد شد و به وقف کنندگانی که قصد دارند در طرح‌های عام المنفعه شرکت کنند واگذار می‌شود.

۲-ابزارهای مالی انتفاعی صکوک:

ابزارهای مالی انتفاعی که سود و بازدهی معینی دارند و قابل فروش در بازار ثانوی میباشند:

ابزارهای مالی انتفاعی با سود و بادهی انتظاری:

انواع ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)

۱-اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق قرض الحسنه اوراق بهاداری است که طبق قرارداد این قرض بدون بهره منتشر خواهد شد و بر اساس قرارداد وضع شده، بدهکاری ناشر اوراق به دارندگان اوراق به میزان ارزش اسمی اوراق میباشد که باید در سر رسید به آن ها پرداخت شود.

انواع اوراق قرض الحسنه:

1. اوراق قرض الحسنه بدون جایزه
2. اوراق قرض الحسنه با جایزه

اوراق قرض الحسنه در ۳ زمینه با عملکرد کارآمد و موفق همراه میباشد:

1. تأمین مالی برای طرح های عام المنفعه
2. تأمین سرمایه ایجاد شغل برای اقشار کم درآمد
3. اعطای وام قرض الحسنه جهت نیازهای ضروری به افراد

۲-اوراق اجاره

از مهمترین انواع صکوک میتوان به صکوک اجاره اشاره کرد. صکوک اجاره اوراق بهاداری میباشد که دارندگان آن به صورت مشاع، مالک قسمتی از دارایی میباشند که منافع حاصل آن طبق قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی آن واگذار شده است. مدت زمان قرارداد اوراق اجاره تعیین شده است و می توانید اجاره بها را در هر دوره مانند با سررسیدهای ماهانه، ابتدای دوره، انتهای دوره، فصلی یا سالانه پرداخت نمایید. بر این اساس که صکوک اجاره اوراق بهاداری میباشد که مشخص کننده مالکیت مشاع فرد است، امکان اینکه آن را در بازار ثانویه و به قیمت تعیین شده توسط عامل های بازار معامله کرد، وجود دارد.

انواع اوراق اجاره:

انواع اوراق اجاره را میتوان بر سه اساس تقسیم بندی نمود: ۱-اوراق اجاره را بر اساس نوع عقد قرارداد:

1. اوراق اجاره عادی
2. اوراق اجاره به شرط تملیک

۲-اوراق اجاره را بر اساس نوع بانی:

1. شرکت های عادی
2. موسسات مالی

۳-اوراق اجاره را بر اساس نوع انتشار:

1. اوراق اجاره تأمین دارایی
2. اوراق اجاره رهنی
3. اوراق اجاره تامین نقدینگی

۳-اوراق مرابحه

اوراق مرابحه یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که دارندگان این اوراق بطور مشاع، مالک دارایی مالی (دینی) که حاصل شده بر اساس قرارداد مرابحه است و دارنده­ ورق مالک و طلبکار این اوراق دین میباشد. این اوراق بازدهی ثابتی دارند و قابل فروش در بازار ثانوی هستند.

انواع اوراق مرابحه

مهمترین انواع اوراق مرابحه عبارتند از:

1. اوراق مرابحه تشکیل سرمایه شرکت های تجاری
2. اوراق مرابحه رهنی
3. اوراق مرابحه تأمین مالی
4. اوراق مرابحه تأمین نقدینگی

۴-اوراق مضاربه

اوراق مضاربه یکی از انواع صکوک میباشد. مضاربه به معنی تجارت با سرمایه دیگری است و به زبان ساده اوراق مضاربه یعنی شخصی (مالک) ،مالی یا سرمایه ای را به شخص دیگری که همان عامل است، بدهد و در ازای آن، سهم مشخصی از سود آن سرمایه را بگیرد، سود اوراق مضاربه بستگی کامل به سود فعالیت تجاری دارد. سود اوراق کاملا متغیر و در پایان دوره مالی قطعی می شود به این دلیل که سود فعالیت تجاری تا حدودی قابل پیشبینی میباشد، اما در عمل عوامل مختلفی روی آن تاثیر میگذارد که احتمال دارد مغایر با پیشبینی درآید.

انواع اوراق مضاربه:

1. اوراق مضاربه خاص
2. اوراق مضاربه عام باسررسید
3. اوراق مضاربه عام بدون سرسید

ویژگی های صکوک مضاربه

۱-قرارداد صکوک مضاربه براساس بیانیه ثبت میباشد که همه اطلاعات مشخص شده در شریعت مثل درصد تقسیم سود، ماهیت سرمایه و سایر اطلاعات مربوط به انتشار را در بر دارد. ۲- در صورتی که بازار اولیه و بازار ثانویه اوراق مضاربه بطور سالم رقابت داشته باشند و بر این اساس اداره شود، نرخ های بازدهی این اوراق به سمت نرخ های بازدهی بخش بازرگانی سوق داده شود و نرخ آن بخش به سمت نرخ بازدهی سرمایه در کل اقتصاد حرکت کند اوراق مضاربه ابزار مناسبی برای توزیع عادلانه ارزش اقزوده در کل اقتصاد خواهد بود.

۵-اوراق منفعت

اوراق منفعت یکی از انواع صکوک میباشد. یکی از راه هایی که برای جایگزینی اوراق قرضه، پیشنهاد شده اوراق بهاداری در بازار مالی اسلامی میباشد تحت عنوان اوراق بهادار منفعت، که می‌تواند با استفاده از قراردادهای مجاز شرعی طراحی شود و در توسعه کمی و کیفی بازار مالی کمک نماید. اورق منفعت اوراق بهاداری است که بیان میکند دارنده آن مالک مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام میباشد که در ازای پرداخت مبلغ مشخصی به او منتقل شده مانند حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین.

کاربردهای اوراق منفعت

اوراق بهادار منفعت در دو بخش عمده می تواند به کار گرفته شود:

1. واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام
2. واگذاری خدمات آینده

فواید اوراق منفعت برای دارندگان آن

1. یک نوع رزرو منافع و خدمات برای زمانی مشخص میباشد که شخص قادر خواهد بود طبق آن برنامه ریزی نماید
2. استفاده کننده از منافع و خدمات با استفاده از اوراق منفعت اگر به نقدینگی نیاز داشته باشد یا تصمیم بگیرد از استفاده منافع و خدمات صرف نظر کند، قادر خواهد بود اوراق منفعت را به شخص دیگری واگذار نماید.

فواید ذکر شده باعث خواهد شد تا برای اوراق بهادار منفعت، عرضه و تقاضا و به دنبال آن بازار شکل گیرد. در صورتی بازار ثانویه از رونق بیشتری برخوردار خواهد بود که اوراق منفعت منافع و خدمات شفاف تر و انتشار دهندگان آن در ارائه منافع و خدمات پایبندتر به حقوق دارندگان اوراق باشند. میزان قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از معامله آن ها به عوامل زیادی مانند قیمت اسمی منافع و خدمات، زمان و مکان ارائه منافع و خدمات اعتبار صاحبان دارایی و شرکت های خدماتی، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه بستگی خواهد داشت

۶-اوراق مزارعه

اوراق مزارعه یکی از انواع صکوک میباشد. مزارعه قراردادی میباشد که بر تعریف اوراق مضاربه اساس آن، یکی از طرفین قرارداد، زمینی را برای یک مدت زمان مشخص در اختیار شخص دیگر قرار می دهد که آن را کشت کرده و سود حاصل شده را با هم تقسیم نمایند. در قرارداد مزارعه، صاحب زمین ( اگر وکیل یا ولی مالک نیز باشد کفایت می کند)، مزارع و کسی که روی زمین کار می کند، عامل یا زارع نامیده میشود.

شیوه اجرایی استفاده از اوراق مزارعه:

شیوه اجرایی استفاده از اوراق مزارعه باید اینگونه باشد که یک مؤسسه مالی فعال در بخش کشاورزی با مطالعات اولیه و شناسایی اراضی مناسب زراعت، متناسب با ارزش خرید و آماده سازی آن اراضی، اوراق مزارعه منتشر و در اختیار متقاضیان قرار می دهد، سپس با وجوه حاصل از واگذاری اوراق، آن اراضی را خریداری و برای زراعت آماده سازی مینماید سپس اراضی آماده زراعت را به قرارداد مزارعه به زراعین و کشاورزان بدون زمین می دهد تا روی آن زراعت و در پایان سال زراعی، محصول به دست آمده را طبق قرارداد تقسیم نمایند. مؤسسه مالی بعد از تحویل گرفتن سهم صاحبان اراضی از محصول و فروش آنها در بازار محصولات کشاورزی، ابتدا حق الوکاله خود را برداشته، سپس باقی مانده سود را بین صاحبان اوراق تقسیم خواهد کرد. این رویه تا زمانی که مؤسسه مالی منحل نشده است همه ساله تکرار خواهد شد.

۷-اوراق مساقات

اوراق مساقات یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق مساقات اوراق بهاداری میباشد که طبق قرارداد مساقات طراحی شده است، ناشر اوراق مساقات با واگذاری اوراق مساقات، وجوه متقاضیان این اوراق را جمع نموده و با استفاده از آنها باغات قابل بهره برداری را خریداری مینماید و به وکالت از طرف دارندگان اوراق به قرارداد مساقات به باغبانان واگذار کرده تا به آنها رسیدگی نمایند و در آخر محصول حاصل شده را با هم تقسیم نمایند، در اوراق مساقات دارنده اوراق نقش مالک، ناشر نقش وکیل و باغبان نقش عامل در قرارداد مساقات را ایفا مینماید و اوراق مساقات سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر باغات معین میباشد. سود حاصل شده از اوراق مساقات بصورت متعارف سالانه میباشد و به عوامل مختلفی مانند قیمت محصولات و هزینه های انجام گرفته مقدار تولید (برداشت محصول)، بستگی دارد، بر این اساس ناشر اوراق با اینکه می تواند بر اساس تجربه حاصل شده از سالیان گذشته و پیش بینی آینده، دامنه سود انتظاری را تخمین بزند، اما سود واقعی در پایان سال مالی مشخص خواهد شد.

۸-اوراق استصناع

اوراق استصناع یکی از انواع صکوک میباشد. استصناع در لغت به معنای طلب و سفارش ساخت کالایی میباشد و در عمل عرفی یعنی کسی، ساخت شی‌ای را از صنعت‌گر یا هنرمندی تقاضا نماید و در اصطلاح حقوقی و فقهی، استصناع قراردادی میباشد که بر اساس آن یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی مشخص، ساخت و تحویل چیز مشخصی را در مدت زمان مشخص نسبت به طرف دیگر به عهده خواهد گرفت. در قرارداد استصناع سه نکته وجود دارد که آن را از سایر قراردادها جدا مینماید:

1. در قرارداد استصناع به طور معمول کالای مورد نظر موجود نیست و سازنده در آینده آن را ساخته و تحویل خواهد داد
2. در قرارداد استصناع تهیه مواد اوّلیه و لوازم کار به عهده سازنده آن میباشد
3. به‌طور معمول در زمان انعقاد قرارداد کل ثمن پرداخت تعریف اوراق مضاربه نخواهد شد بلکه بخشی از آ‌ن به عنوان پیش پرداخت داده می‌شود و بخش دیگر به صورت دفعی یا تدریجی تا زمان تحویل کالا یا حتی بخشی از آن به بعد از تحویل پرداخت خواهد شد

تأمین مالی از طریق اوراق استصناع

شرکت های دولتی، دولت، شهرداری ها، و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح های عمرانی و توسعه ای می توانند از طریق استصناع اقدام نمایند. این عمل به دو روش استصناع مستقیم و غیر مستقیم قابل اجرا خواهد بود.

۹-اوراق سلف (سلم)

اوراق سلف (سلم) یکی از انواع صکوک میباشد. در ساختار صکوک سلف(سلم)، یک مؤسسه با مؤسسه دیگری به عنوان نماینده از طرف خریداران صکوک سلف وارد قرارداد خواهد شد و هدف از این قرارداد، این میباشد که بین کالاها و خریداران واسطه شود و تحت عنوان یک رابط جهت آسان نمودن فعالیت اقدام نماید. توجه داشته باشید کالاهایی که در صکوک سلف قرار می‌گیرند نباید جزء کالاهایی باشد که برای این عقود در شرع مجاز دانسته نشده‌اند بنابراین انواع طلا و سکه را نمی‌توان جهت انتشار صکوک سلف به عنوان دارایی پایه قرار داد. در ساختار صکوک سلف، متعهد قرارداد می‌بندد که از طرف دارندگان نهایی صکوک، کالا را خریداری و جهت فراهم کردن سود دارندگان صکوک، این دارایی را به فروش برساند. متعهد در قبال انجام این خرید و فروش، کمیسیون کارگزاری و حق‌الزحمه عاملیت دریافت مینماید. در واقع با انتشار اوراق سلف، شرکت ها می‌توانند نیاز نقدینگی خود را رفع نمایند و سرمایه‌گذاران هم با خرید اوراق سلف این فرصت را دارند که کالای مورد نیاز خود را در تاریخ سررسید به قیمت مناسبی تهیه نمایند و در صورتی که قیمت کالا در بازار در تاریخ سررسید بالاتر از قیمت توافقی در قرارداد سلف باشد آنگاه مابه‌التفاوت این دو مبلغ، سود سرمایه‌گذاران را تشکیل خواهد داد.

کاربردهای مهم اوراق سلف

1. تأمین مالی بنگاه های اقتصادی
2. جبران کسری بودجه

۱۰-اوراق مشارکت

اوراق مشارکت یکی از انواع صکوک میباشد در واقع یکی از ابزارهای مالی قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی، اوراق بهادار مشارکت است که براساس قرارداد شراکت منتشر خواهد شد. اوراق مشارکت سندی میباشد که گویای مالکیت دارنده آن، نسبت به بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق به دولت، شرکت‏های تعاونی یا خصوصی است و تا سررسید اوراق، هر نوع تغییر قیمت دارائی متوجه صاحب اوراق مشارکت میباشد.

۱۱-اوراق جعاله

اوراق جعاله یکی از انواع صکوک میباشد. جعاله یعنی پاداشی که برای عامل عمل قرار می دهند و معنی آن در بیان فقها، به این صورت است که جعاله عقدی (قراردادی) میباشد که بر اساس آن، جاعل متعهد خواهد شد تا در برابر عملی که برای وی انجام می شود، پاداش معینی را به عامل پرداخت کند. اوراق جعاله اوراق بهاداری میباشد که دارندگان آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی میباشند که این دارایی ها طبق عقد جعاله در پروژه ها استفاده خواهد شد.

رویکرد نوین اسلامی در تامین مالی

همزمان با گسترش بازارهاي مالي اسلامي، طيف وسيعي از ابزارهاي مالي منطبق با قوانين و مقررات اسلامي نيز طراحي شد که يکي از رايج‌ترين آنها، صکوک (Sukuk) نام دارد.

«گواهی‌هایی با ارزش اسمی یکسان که پس از اتمام عملیات پذیره‌نویسی، بیانگر پرداخت مبلغ اسمی مندرج در آن توسط خریدار به ناشر است و دارنده آن مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، منافع حاصل از دارایی و یا ذی‌نفع یک پروژه یا یک فعالیت سرمایه‌گذاری خاص می‌شود.»

در فرآيند انتشار اوراق صکوک يک دارايي ملموس مورد معامله قرار مي‌گيرد که اين معامله مي‌تواند بر اساس يکي از عقود اسلامي باشد. سازمان حسابداري و حسابرسي موسسه‌هاي مالي اسلامي، با در نظر گرفتن عقود اسلامي، استانداردهايي را براي ۱۴ نوع صکوک تعريف کرده است تعریف اوراق مضاربه که با توجه به شرايط و نياز مالي از تنوع لازم برخوردار است و از اوراق با سود ثابت تا متغير را شامل مي‌شود.

حجم انتشار صکوک در جهان حدود ۱۱۰۰ ميليارد دلار می‌باشد که بخش عمده آن در بخش‌هايي از آسيا و کشورهاي عضو «شوراي همکاري خليج فارس» متمرکز شده است. البته در سال‌های اخير، کشورهاي خارج از محدوده آسيا و کشورهاي عضو «شوراي همکاري خليج فارس» نيز فعاليت خود را در زمینه انتشار صکوک آغاز کرده‌اند و به عنوان مثال می‌توان به انتشار انواع صکوک در کشورهای آلمان، انگلستان و ايالات‌متحده آمريکا اشاره نمود.

نمودار شماره ۱، نحوه توزیع انواع صکوک را نشان می‌دهد. در این نمودار مشاهده می‌شود که صکوک اجاره، صکوک مشارکت و صکوک مضاربه، پرکاربردترین انواع صکوک محسوب می‌شوند.

همچنین نمودار شماره ۲، به توزیع صکوک در میان کشورهای اسلامی می‌پردازد. براساس این نمودار، می‌توان مشاهده کرد که کشورهای مالزی و امارات‌متحده عربی، پیشروترین کشورهای اسلامی در زمینه انتشار انواع صکوک محسوب می‌شوند.

سرانجام در نمودار شماره ۳، روند انتشار صکوک در سطح دنیا (به صورت تجمعی) بررسی شده است. در این نمودار می‌توان روند رشد سریع انتشار صکوک را مشاهده نمود: مجموع ارزش صکوک منتشرشده از سال ۲۰۰۴ تا به امروز تقریبا ۲۰ برابر شده و از حدود ۱۰ میلیارد دلار به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار رسیده است.

اوراق صکوک نه تنها ابزاري براي تامين مالي پروژه‌ها منطبق بر فقه اسلامي هستند، بلکه دارای قابليت رقابت در سرمایه‌گذاری به دليل تطابق آن با استانداردهاي بين‌المللی به خصوص در جوامع مسلمان است. علاوه‌‌بر اين، تنوع اوراق صکوک، امکان مديريت ريسک و مديريت دارايي را به فعالان بازار مالي مي‌دهد. يکي ديگر از مزاياي اين اوراق قابليت نقدشوندگي به دليل وجود بازار ثانويه آن مي‌باشد که عامل مهمی در جهت کاهش هزينه‌هاي انتشار محسوب می‌شود.

تاریخچه صکوک

ایده اولیه انتشار اوراق قرضه اسلامی به دهه ۱۹۸۰ بر می‌گردد. در آن زمان تلاش‌های زیادی توسط بانک‌های اسلامی جهت غلبه بر مساله نقدینگی صورت گرفت. در جولای ۱۹۸۳ بانک مرکزی مالزی به عنوان پيشگام در این زمینه، از اوراق بهادار دولتی یا اسناد خزانه که بهره پرداخت می‌کردند استفاده نکرد و به جای آن از اوراق بدون ‌بهره به نام «گواهی سرمایه‌گذاری دولتی» استفاده نمود. این اوراق نرخ بهره از پیش تعیین شده نداشتند، بلکه نرخ بازدهی آنها توسط دولت و به تشخیص آن اعلام می‌شد. نرخ سود از رابطه ثابتی تبعیت نمی‌کرد و بیشتر بر ملاحظات کیفی طرح تاکید می‌شد. برای تعیین نرخ بازدهی، معیارهای مختلفی مانند شرایط کلان اقتصادی، نرخ تورم و نرخ بازدهی سایر اوراق بهادار مشابه مورد توجه قرار داشت؛ بدین ترتیب شبه ربوی بودن سود به ظاهر بر طرف می‌شد و افراد مسلمان اقدام به خرید این اوراق می‌نمودند. (پهلوان، ۱۳۸۶)

در دهه ۱۹۹۰ همزمان با گسترش ساختارهای مختلف معاملات مالی توسط بانک‌های اسلامی ایده استفاده از ابزارهای مالی اسلامی نیز تقویت شد. به دنبال آن متخصصان مالی در کنار علمای دینی اقدام به مطالعه راهکارهای مناسب نمودند. ایده انتشار صکوک اجاره برای نخستین بار توسط «منذر کهف» در مقاله معروف وی با عنوان «استفاده از اوراق اجاره دارایی برای پوشش شکاف بودجه» در سال ۱۹۹۷ مطرح شد و پس از بررسی جزئیات عملیاتی، انتشار این اوراق آغاز شد.

پس از استقبال سرمايه‌گذاران در سراسر جهان از اوراق صکوک، سازمان بورس و اوراق بهادار ايران نيز مطالعاتي را به منظور استفاده از اين ابزار مالي آغاز کرد و در نهايت در اواخر سال ۱۳۸۶ مصوبه ابزار مالي اوراق «صکوک اجاره» و ضوابط آن توسط شوراي عالي بورس به تصويب رسيد. بر اساس اين مصوبه تعاريف، ارکان و ضوابط انتشار اوراق صکوک اجاره مشخص شده است.

انواع صکوک

«سازمان حسابرسي و بازرسي نهادهاي مالي اسلامي» در استاندارد شريعت شماره ۱۷ خود، انواع مختلفي براي صكوك سرمايه‌گذاري (Investment Sukuk) ارائه مي‌دهد که در جدول شماره ۱ ذکر شده است. (پهلوان و رضوی، ۱۳۸۶)

از بين ۱۴ نوع صکوکی که در جدول شماره ۱ به آنها اشاره شده، عمدتا استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدي صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه معمول است.

از سوی دیگر می‌توان اوراق صکوک را بر حسب نوع ناشر به دو نوع تقسیم کرد:
صکوک دولتی: بر اساس آمار حجم صکوک دولتی منتشره از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ بیش از ۶.۶ میلیارد دلار بوده است. این اوراق صکوک توسط دولت‌های بحرین، مالزی، پاکستان، قطر و آلمان منتشر شده است. تمامی این اوراق صکوک دولتی توسط موسسات رتبه‌بندی اعتباری رتبه‌بندی شده‌اند. البته دولت بحرین برای رتبه‌‌بندی اولین سری اوراق صکوک منتشره خود اقدامی نکرد، زیرا عرضه اوراق در سطح داخلی انجام شد. مالزی اولین کشوری بود که توانست صکوک جهانی با رتبه‌بندی بین‌المللی به نام «صکوک اجاره جهانی» را طراحی و منتشر کند.

صکوک شرکتی: حجم اوراق صکوک منتشره توسط شرکت‌ها تا پایان سال ۲۰۰۶ بیش از ۴۷ میلیارد دلار بوده است. در پایان همین سال تعداد صکوک منتشره به ۷۷ عدد رسید و ارزش کل صکوک منتشره به بیش از ۵۳ میلیارد دلار رسید. جدول شماره ۲ میزان انتشار صکوک را به تفکیک نشان می‌دهد. (سروش، ۱۳۸۹)

نکته جالب توجه، استقبال گسترده شرکت‌ها برای تامین مالی از طریق انتشار صکوک است؛ به نحوی که در سال‌های مختلف، همواره میزان انتشار صکوک شرکتی بسیار بالاتر از صکوک دولتی قرار داشته است (بین ۵ تا ۱۰ برابر)

انواع اوراق بهادار اسلامي

از دیدگاه کمیته تخصصی فقهی بورس اوراق بهادار تهران
امروزه انديشمندان مالي اسلامي با استفاده از عقود اسلامي و ظرفيت‌هاي علم فقه، توانسته‌اند متناسب با نيازهاي مالي جوامع اسلامي گونه‌هاي مختلفي از اوراق بهادار اسلامي طراحي كنند. كه به سه گروه عمده ابزارهاي مالي غير انتفاعي جهت تامين مالي اهداف خيرخواهانه، ابزارهاي مالي انتفاعي با سود معين براي سرمايه‌گذاران ريسك گريز و ابزارهاي مالي انتفاعي با سود انتظاري براي سرمايه‌گذاران ريسك‌پذير تقسيم مي‌شوند. كميته فقهي متناسب با نيازهاي بازار سرمايه ايران برخي از اين ابزارهاي مالي را مورد بررسي فقهي قرارداده و برخي را نيز در دستور كار دارد. اوراقي كه تا به امروز در كميته بررسي و به تصويب رسيده‌اند عبارتند از:

اوراق اجاره: اوراق اجاره، اوراق بهاداري است كه براساس عقد اجاره منتشر مي‌شود و نشان دهنده مالكيت مشاع دارندگان آن، در دارايي مبناي انتشار اوراق است كه اجاره داده مي‌شود. اوراق اجاره داراي انواعي است.

اوراق مرابحه: از آنجا كه اوراق مرابحه انواع مختلف دارد، نمي‌توان تعريف جامعي از اين اوراق ارائه كرد؛ اما در نگاه عام مي‌توان گفت: اوراق مرابحه، اوراق بهاداري هستند كه دارندگان آنها به صورت مشاع مالك دارايي مالي (ديني) هستند كه بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است. اين اوراق بازدهي ثابت داشته و قابل خريد و فروش در بازار ثانوي مي‌باشند. اوراق مرابحه نيز انواع مختلفي دارد بعد از توضيح هر يك از آنها، نظر كميته فقهي ارائه مي‌شود.

اوراق رهني: از منظر فقهي، اكثر تسهيلات اعطايي از طرف بانك‌هاي بدون ربا قابل تبديل به اوراق بهادار هستند لكن از اين ميان تسهيلات فروش اقساطي و اجاره به شرط تمليك به دلايل زير از اولويت برخوردارند: اين تسهيلات داراي بازدهي ثابت و معين هستند و براي افراد ريسك‌گريز و براي تبديل كردن دارايي‌هاي بانكي به اوراق بهادار شروع مناسبي به حساب مي‌آيند.

در اين تسهيلات يا دارايي تا پرداخت آخرين اجاره بها در مالكيت بانك مي‌ماند يا بانك مي‌تواند معادل آن را به عنوان رهن دريافت نمايد، بنابراين، اين تسهيلات از كمترين ريسك برخوردارند. اين تسهيلات داراي زمان‌بندي كاملا معلوم بوده بانك‌ها مي‌توانند متناسب با شرايط بازار، بسته‌هاي مناسب تسهيلات را از جهت سررسيد انتخاب و به بازار عرضه كنند.

اوراق استصناع: وزارتخانه‌ها، شهرداري‌ها، شركت‌هاي دولتي و خصوصي كه درصدد احداث يا توسعه پروژه خاصي چون احداث مسكن به صورت انبوه هستند و اعتبار مالي لازم براي انجام آن را به صورت نقد ندارند، مي‌توانند با استفاده از اوراق بهادار استصناع، به احداث پروژه اقدام كنند و قيمت آن را طبق زمان‌بندي معيني از محل بودجه سالانه يا از طريق واگذاري واحدهاي ساخته شده به تدريج بپردازند.

قرارداد استصناع به معناي سفارش ساخت است و در اصطلاح فقهي و حقوقي، قراردادي «صنع» است كه به موجب آن يكي از طرفين قرارداد، در مقابل مبلغي معين، ساخت و تحويل كالا يا طرح مشخصي را در زمان معين نسبت به طرف ديگر به عهده مي‌گيرد.

اوراق مضاربه: اوراق مضاربه اوراق بهاداري است كه براساس عقد مضاربه طراحي مي‌شود. ناشر اوراق مضاربه با واگذاري اوراق، وجوه متقاضيان اوراق را جمع‌آوري كرده به عنوان مضاربه در اختيار باني قرار مي‌دهد، باني در فعاليت اقتصادي سودآور (بازرگاني) به كار مي‌گيرد و در پايان هر معامله يا پايان هر دوره مالي سود حاصله را براساس نسبت‌هايي كه روي اوراق نوشته شده، ميان خود و صاحبان اوراق تقسيم مي‌كند. دارندگان اوراق نقش مالك و باني نقش عامل قرارداد مضاربه را دارند. اوراق مضاربه را مي‌توان با كاربري‌هاي مختلف طراحي كرد.

اوراق جعاله: اوراق جعاله، اوراق مالكيت مشاع دارايي (كار، خدمت يا كالايي) است كه براساس قرارداد جعاله تعهد انجام و تحويل شده است. بعد از پايان عمل (موضوع قرارداد جعاله)، صاحبان اوراق، مالك مشاع نتيجه عمل خواهند بود. نتيجه عمل ممكن است خدمت يا دارايي فيزيكي باشد. اوراق جعاله كاربردهاي متنوع دارد.

ريسک‌‌‌‌هاي مرتبط با اوراق صکوک

ريسک مربوط به اوراق صکوک را به طرق مختلفي مي‌توان دسته‌بندي کرد. مهم‌ترين ريسک‌هايي که دارندگان اوراق صکوک با آن مواجه هستند را مي‌توان به صورت زير بيان کرد:

ريسک از بين رفتن دارايي‌ها: چنانچه به دارايي مورد اجاره در فرآيند انتشار اوراق صکوک به هر دليل خسارتي وارد آيد، آنگاه از ارزش آن دارايي کاسته شده و در نتيجه دارندگان صکوک متضرر مي‌شوند. البته اين ريسک را مي‌توان از طريق بيمه کردن دارايي‌ها به طور کامل حذف کرد.

ريسک نرخ سود: مبلغ اجاره بها معمولا ثابت تعيين مي‌شود و دارندگان اوراق صکوک در هر دوره اجاره بهاي ثابتي را دريافت مي‌کنند؛ بنابراين چنانچه نرخ سود متداول در بازار افزايش يابد آنگاه آنها در مقايسه با نرخ سود بازار، سود کمتري را دريافت مي‌کنند.

ريسک کاهش قيمت دارايي: چنانچه ارزش دارايي‌ها در تاريخ سررسيد (پايان مدت اجاره) به هر دليل کاهش يابد، آنگاه دارندگان اوراق صکوک با زيان سرمايه‌اي مواجه مي‌شوند. البته اين ريسک را مي‌توان از طريق اعطاي اختيار فروش(Put Option) به دارندگان اوراق صکوک حذف کرد زيرا در اين صورت آنها مي‌توانند با اعمال(Exercise) اختيار فروش خود، اوراق صکوک را به قيمت مندرج در برگه اختيار فروش به شرکت با مقصد خاص يا باني بفروشند.

مزايا و محدوديت‌‌هاي اوراق صکوک

برخي از مزاياي انتشار اوراق صکوک را مي‌توان به شرح زير بيان کرد:

۱- صکوک، نقدينگي شرکت مالک دارایی (باني) را افزايش مي‌دهد؛

۲- دارايي‌هايي که نقدينگي پاييني دارند يا غيرنقد هستند از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جايگزين آن مي‌شود؛

۳- با اينکه قسمتي از دارايي‌ها از شرکت باني (مالک دارایی) جدا مي‌شود، اما با اين حال باز هم باني مي‌تواند از دارايي‌ها استفاده کند؛

۴- از آنجا که صکوک با پشتوانه دارايي منتشر مي‌شود لذا داراي ريسک کمتري است و هزينه تامين مالي را نيز کاهش مي‌دهد. يک راه ديگر کاهش هزينه تامين مالي استفاده از افزايش اعتبار(Credit Enhancing) است؛

۵- صکوک با فراهم کردن امکان تبديل دارايي‌ها به اوراق بهادار به توسعه بازار سرمايه کمک مي‌کند؛

۶- چنانچه براي تعریف اوراق مضاربه دادوستد اوراق صکوک يک بازار ثانويه فراهم شود، آنگاه قابليت نقد شوندگي اين اوراق هم افزايش مي‌يابد.

برخي از محدودیت‌های موجود در انتشار اوراق صکوک را مي‌توان به شرح زير بيان کرد:

۱- فقدان بازارگردان و در نتيجه، کاهش نقدشوندگي بازار ثانويه؛
۲- فقدان معيارهاي مناسب ارزيابي پرتفوي سرمايه‌‌گذاري متشکل از ابزارهاي مالي اسلامي؛
۳- عدم کفايت حجم بازار اوليه و در نتيجه کمتر بودن رونق بازار ثانويه در مقايسه با ساير بازارهاي مالي جهان؛
۴- عدم اطلاع کافي بازارها و سرمايه‌‌گذاران غربي از تنوع و ويژگي‌‌هاي ابزارهاي مالي اسلامي؛
۵- زيرساخت‌هاي لازم براي توسعه بازار صکوک؛
۶- استاندارد کردن دارايي‌هايي که مي‌تواند در اين فرآيند مورد استفاده قرار بگيرد؛
۷- استاندارد کردن فرآيند ارزيابي قيمت‌گذاري اين دارايي‌ها؛
۸- تسهيل امور مربوط به رتبه‌بندي اوراق؛
۹- تسهيل فرآيند ارزيابي و تاييد شرعي ساختار اوراق صکوک؛
۱۰- استاندارد کردن فرآيند انتشار و عرضه اوراق؛

نتیجه گیری

صکوک ابزاری جدید، آزمون شده و مناسب برای فرآیند تامین مالی اسلامی است. با توجه به رونق استفاده از این ابزار در سایر کشورهای اسلامی و بویژه در کشورهای همسایه ایران، انتشار صکوک می‌تواند روشی مناسب برای تامین مالی باشد. با توجه به تحریم‌های مالی و اقتصادی و محدودیت‌های نهادها و شرکت‌های ایرانی برای دسترسی به بازار سرمایه بین‌المللی، ایجاد و توسعه این ابزار باید از اولویت‌های اصلی دولت و نهادهای تصمیم‌گیرنده باشد.
برخی از انواع اوراق صکوک که در کمیته تخصصی فقهی بورس مورد بررسی قرار گرفته‌اند، دارای مشکلات فقهی نبوده و استفاده از آنها بنا به شریعت مجاز است.
با توجه به آنچه که شرح داده شد، می‌توان گفت برنامه‌ریزی و ایجاد بسترهای استفاده از صکوک به عنوان نوآوری صورت گرفته در زمینه تامین مالی اسلامی(Islamic Finance)، ضروری است.

تجزیه و تحلیل اوراق مشارکت و اوراق بهادار

بخش چهارم اوراق قرضه و اوراق مشارکت مواد ۵۱ تا ۷۱ لایحه در رابطه با اوراق قرضه می باشد اوراق قرضه معرف مبلغی وام و بهره معین بوده و تنها توسط شرکت سهامی عام منتشر می شود مثلاً شخصی مبلغ ۱۰ میلیون را به مدت یک سال به شرکت واگذار می کرد و ماهانه مبلغ سود دریافت می نمود پس از یک سال نیز اصل مبلغ یعنی ۱۰ میلیون تومان را دریافت می کرد اوراق قرضه دیگر منتشر نمی‌شود زیرا شورای نگهبان به دلیل ربوی بودن و دریافت بهره معین و مغایرت با اصل ۴۴ قانون اساسی آنرا غیر شریف اعلام کرده است که امروزه به جای اوراق قرضه و اوراق مشارکت تعریف اوراق مضاربه منتشر می‌شود قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۶ و آیین نامه اجرایی مصوب سال ۱۳۷۷ مقررات اوراق مشارکت را مشخص کرده است در صورتی که مجوز انتشار اوراق مشارکت صادر می‌شود که شرکت طرح عمرانی داشته یا در شرکت های پذیرفته شده در بورس طرحی برای نوسازی و توسعه داشته باشد.

دسترسی آسان به مطلب

ماهیت اوراق مشارکت

گرچه به عقیده برخی مقررات اوراق مشارکت با عقد مضاربه سازگار می باشد اما اوراق مشارکت ماهیت آن عقد شرکت می باشد تضمین اصل مبلغ و سود در ماده ۵ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت پیش‌بینی شده است بر خلاف مقتضای ذات عقد شرکت نمی باشد و تعهد حسن انجام مشارکت است.

ویژگی های اوراق مشارکت

به موجب ماده ۲ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت و اوراق بهادار به نام یا بی نام است که به موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می‌شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های موضوع ماده یک را دارند واگذار می گردد دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود

سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب تعیین می شود و سود قطعی تنها پس از پایان دوران مشارکت قابل مطالبه خواهد بود سود اوراق مشارکت ممکن است از سود سهام شرکت بیشتر یا کمتر باشد.

نکته ویژگی‌های اوراق مشارکت

اوراق بهادار می تواند با نام یا بی نام باشد با قیمت اسمی معین منتشر می شود به منظور ایجاد سرمایه گذاری به صورت مشارکتی در طرح‌های زیربنایی تولیدی و ساختمانی است

شرکت های مجاز به انتشار اوراق مشارکت

به موجب ماده ۱ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت اوراق مشارکت توسط شرکت‌های دولتی دولت شهرداری ها و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و موسسه‌های آموزش منفعه و همچنین شرکت سهامی عام و خاص و تعاونی و تولید و منتشر می‌شود اما اوراق قرضه طبق ماده ۵۱ لایحه فقط توسط شرکت سهامی عام قابل انتشار بوده است.

شرایط مشارکت منتشر کننده اوراق مشارکت

به موجب ماده ۱۵ تا ۱۷ آیین نامه اجرایی ماده ۱۷ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور شرایط زیر باید در اوراق مشارکت رعایت شود.

حداقل ۲ سال از تاریخ پذیرش شرکت در بورس گذشته باشد و در دو سال مالی پیش از انتشار اوراق مشارکت سودآور بود و امکان سود آوری در آینده وجود داشته باشد بعلاوه اینکه زیان انباشته نشده باشد

صورت های مالی دو دوره پیش از تقاضا انتشار باید به تصویب مجمع عمومی رسیده و سوابق گزارش دهی و شفافیت نیز به تایید سازمان بورس رسیده باشد.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت به دو دسته عادی و مرکب تقسیم می‌شود دارنده اوراق مشارکت عادی حقیقی جز دریافت اصل و سود و سایر حقوق مالی ندارند اوراق مشارکت مرکب به دو دسته اوراق مشارکت قابل تبدیل و قابل تعویض با سهام تقسیم می‌شود انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل و تعویض با سهام فقط توسط شرکت سهامی عام امکان پذیر است.

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام

به موجب مواد ۳۰ و ۳۱ آیین نامه اجرای قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت در اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام شخص می‌تواند به جای دریافت اصل مبلغ و سود اوراق مشارکت خود را با سهام شرکت تبدیل نماید با انتشار این نورا شرکت باید افزایش سرمایه دهد اما لازم نیست که در زمان تصمیم به انتشار اوراق مشارکت اقدام به افزایش سرمایه نماید و می تواند مهلتی که دارندگان این‌گونه سهام قصد تبدیل اوراق با سهام شرکت را دارند افزایش سرمایه دهد پس از صدور سهام جدید در نتیجه افزایش سرمایه سهامداران شرکت حقی نسبت به آن ندارند زیرا حق دریافت سهام جدید شرکت برای دارندگان اوراق مشارکت قابل تبدیل تعریف اوراق مضاربه با سهام است. انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام به تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام می رسد زیرا انتشار این نوع را با افزایش سرمایه همراه است و هر نوع تغییر سرمایه منحصراً در صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده می‌باشد.

اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام

مثلاً شرکت آب ساز شمال اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام شرکت منتشر می نماید و پس از سررسید به جای آنکه سهام شرکت خود را به دارنده بدهد سهام شرکت خود در شرکت راهسازی قزوین را به دارنده اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام می دهد و به موجب ماده ۲۹ آیین نامه اجرای قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت این صورت ناشر یعنی همان شرکت آب ساز شما موظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض موجودی سهام شرکت‌های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری نماید و به همین دلیل نیازی به افزایش سرمایه وجود ندارد در مثال ما شرکت آب ساز شمال که صادر‌ کننده اوراق مشارکت است سهام خود در شرکت راهسازی قزوین را تعویض می نماید پس نیازی به افزایش سرمایه وجود ندارد. تصمیم انتشار اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام به عقیده دکتر اسکینی باید به تصویب مجمع عمومی عادی برسد زیرا منتج به افزایش سرمایه نمی‌شود.

هم اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام و اوراق قرضه قابل تعویض با سهام با افزایش سرمایه همراه می باشد طبق ماده ۶۱ لایحه مجمع عمومی فوق‌العاده مقارن با اجازه انتشار اوراق قرضه قابل تعویض با سهام باید افزایش سرمایه شرکت و اقلام برابر مبلغ اوراق قرضه تصویب کند و همچنین طبق ماده ۶۹ لایحه مجمع عمومی فوق‌العاده در زمان تصمیم راجع به انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام باید اجازه افزایش سرمایه را به هیئت مدیره بدهد.

مرجع صدور مجوز برای انتشار اوراق مشارکت

امروزه با توجه به ماده ۲۳ قانون بازار اوراق بهادار و صدور مجوز اوراق مشارکت دیگر با بانک مرکزی نمی باشد و در صلاحیت سازمان بورس است اما مراجع مندرج در ماده ۲۷ این قانون از کسب مجوز از سازمان بورس معاف هستند