بورس کالا در ایران

اهمیت بورس کالا در اقتصاد ایران

در طول یک دهه فعالیت بورس کالای ایران، این بورس به جایگاه مهمی در اقتصاد کشور دست یافته و تا کنون نقش موثری در اقتصاد داشته و اقدامات مثبتی در زمینه کشف واقعی قیمت ها و شفافیت در آمارها انجام داده است.

به گزارش ایکنا، جهان اقتصاد نوشت: در طی چند ماه گذشته نوسانات قیمت ارز سبب شد شاهد تغییراتی متعددی در قیمت کالاهای داخلی باشیم. به گفته کارشناسان اقتصادی، در این بین برخی از افراد با سوء استفاده از فضای ایجاد شده اقدام به ایجاد بسترهایی در جهت افزایش قیمت مواد اولیه و سبب اخلال هایی در فعالیت های بورس کالا شدند. اما با همت مسئولان، بورس کالا تلاش کرد با ایجاد فضایی مثبت در جهت انجام معاملات به صورت شفاف، زمینه توزیع و تخصیص بهینه مواد اولیه تولید را نیز فراهم نماید. بورس کالا در تنظیم بازارهای گوناگون بسیار تاثیرگذار است و شفافیت خوبی را در خصوص معاملات عرضه می دارد. طبق نظر کارشناسان اقتصادی به هر میزان شفافیت و سلامت اقتصادی افزایش یابد، آرامش و ثبات اقتصادی نیز ایجاد و زمینه جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی افزایش خواهد یافت. «بورس» به صورت عمومی و «بورس کالا» به صورت خاص، از ارکان اساسی در شفاف سازی اقتصادی هستند. طبق نظر کارشناسان اقتصادی، عدم وجود بازاری سازمان یافته به منظور تقابل آزاد عرضه و تقاضای کالا، سبب شد بورس فلزات در سال ۱۳۸۲ و بورس کشاورزی در سال۱۳۸۳ تاسیس شود. این بورس با اهدافی همچون جلوگیری از نوسانات کاذب قیمت محصولات ناشی از ارتباط نامناسب میان عرضه و تقاضا، مدیریت ریسک و کنترل نوسانات آتی قیمت، اجرای یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار، ایجاد یک سیستم اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله، پیاده سازی یک سیستم جمع آوری و پردازش و تحلیل اطلاعات و آمار تولید، واردات، صادرات و مصرف در جهت اطلاع رسانی به بازار و تصمیم گیری مطلوب، هماهنگی میان بخش بورس کالا در ایران های تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف شکل گرفت و همچنین با تجمیع بورس‌ های فوق الذکر در راستای ورود کالاهای گروه محصولات فرآورده های نفتی و پتروشیمی، در سال۱۳۸۶ شرکت بورس کالای ایران فعالیت خود را آغاز کرد. در این بازار عده کثیری از عرضه‌کنندگان، محصولات و کالاهای خود را به خریداران عرضه می کنند. هرچند از نظر تئوری، طبقه ‌بندی ‌های متعددی برای بورس کالا وجود دارد لکن با گسترش و توسعه بازارها، عملا چندین نوع، از نظام های اقتصادی بورس کالا، در قالب یک تشکل متمرکز قرار گرفته است. به طور معمول بورس ‌های کالایی را در راستای بورس‌های اوراق بهادار تعریف می‌کنند. بنابراین می توان اذعان کرد بورس کالا بازاری است سازمان‌یافته که در آن به طور منظم کالاهای معینی از جمله مواد خام و فرآوری ‌نشده همانند فلزات و مواد معدنی (کانی‌ها)، انرژی، محصولات کشاورزی، گندم، پنبه و … با چارچوب خاصی مورد معامله و داد و ستد قرار می‌گیرد.

در طی فعالیت بورس کالا از ابتدای تاسیس تا به امروز، تعداد عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان و تنوع محصولات و در نهایت ارزش معاملات افزایش خوبی داشته است. طبق آمار منتشر شده، بورس کالا پس از گذشت حدود یک دهه فعالیت یکی از بهترین عملکردهای خود را در سال ۱۳۹۶ از خود به جای گذاشت. امید است با حمایت بیشتر مسئولان و همه صنعتگران و تامین کنندگان از بورس کالای ایران در راستای ایجاد بستری شفاف و مناسب به منظور داد و ستد و عرضه و تقاضای محصولات و مواد اولیه، بیش از گذشته شاهد رونق این بورس باشیم.

تأثیر متغیرهای منتخب اقتصادکلان بر نوسانات قیمت محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران (مطالعه موردی جو دامی)بورس کالا در ایران

بورس‌کالای ایران از سال 1386، در جهت کاهش ناکارآمدی‌های بازار محصولات کشاورزی، شروع به فعالیت کرده و یکی از اهداف آن، کنترل نوسانات قیمت محصولات کشاورزی است. هدف این مطالعه بررسی نوسانات قیمت یکی از محصولات کشاورزی در بورس‌کالای ایران با استفاده از روش‏های خودتوضیح‌برداری(VAR) و خودتوضیح واریانس ناهمسان شرطی تعمیم یافته(GARCH) و بررسی تأثیر متغیرهای منتخب اقتصادکلان روی آن است. به این منظور، ابتدا نوسانات قیمت یکی از این محصولات یعنی جو دامی با در نظر گرفتن برخی متغیرهای منتخب اقتصاد کلان (از جمله نرخ ارز و قیمت نفت) و سپس با مقایسه بازار کالایی بورس شیکاگو، کارایی بازار بورس کالا در ایران در مورد این محصول بررسی شده است. نتایج نشان بورس کالا در ایران بورس کالا در ایران داد که نوسانات قیمت جو در بازار بورس کالای ایران از نوسانات قیمت بازار آزاد ایران و بورس‌کالای شیکاگو بیشتر است که این موضوع منعکس‌کننده پایین بودن درجه کارایی بازار بورس کالای ایران است. در ضمن تغییرات قیمت نفت خام و نرخ ارز اثرات معنی‌داری روی بورس کالا در ایران تغییرات قیمت جودامی در بورس‌کالای ایران داشته‌اند.

طبقه‌بندی JEL: E31، Q11، Q13

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Macroeconomic Variables on the Volatility of Agricultural Prices in the Iran Mercantile Exchange (The Case of Barley)

نویسندگان [English]

• M. Mohammadi
• H. Mohammadi
• B. Fakari

Iran Mercantile Exchange begins in 2007 in order to reduce market inefficiencies for agricultural products to the market place and one of its objectives is to control price fluctuations of agricultural products. The aim of this study was to evaluate fluctuations in prices of agricultural products in the Iran Mercantile Exchange by using vector autoregressive (VAR) and GARCH models. This study analyses and compares the price volatility of barley in Iran Mercantile Exchange by the domestic traditional market and the Chicago Mercantile Exchange. The results show more fluctuations in barley prices in Iran Mercantile Exchange compared with the Chicago Mercantile Exchange. The changes of crude oil prices and exchange rate caused significant changes on barley prices in Mercantile Exchange is Iran.

JEL بورس کالا در ایران Classification: E31, Q11, Q13
Keywords:
Exchange rate, Oil Price, Iran Mercantile Exchange, GARCH, VAR, Impulse Response Function, Variance Decomposition

رشد حجم و ارزش معاملات در بورس کالای ایران

طی دی ماه، ۲ میلیون و ۸۹۳ هزار تن انواع کالا به ارزش بیش از ۳۳۸ هزار میلیارد ریال در بازار فیزیکی بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار گرفت که نسبت به آذر ماه به ترتیب افزایش ۵ و ۷ درصدی حجم و ارزش معاملات را تجربه کرد.

به گزارش برنا به نقل از بازارسرمایه، تالار محصولات صنعتی و معدنی بورس کالای ایران، طی ماه گذشته میزبان معامله یک میلیون و ۱۷۶ هزار تن انواع کالا به ارزش ۱۶۷ هزار و ۷۴ میلیارد ریال بود.

در این تالار یک میلیون و ۹۳ هزار تن انواع فولاد، ۵ هزار و ۱۶۰ تن انواع مس، ۳۰ تن کنسانتره فلزات گرانبها، ۴۸۰ تن کنسانتره مولیبدن، ۱۵ هزار و ۹۵۵ تن آلومینیوم، ۸۰۰ تن کک، ۲۰ هزار و ۵۰۰ تن خاک روی، ۴۰ هزار تن کنسانتره سنگ آهن، ۳۰۰ تن بورس کالا در ایران بورس کالا در ایران چدن و ۵۴ کیلو گرم شمش طلا از سوی مشتریان خریداری شد.

همچنین در تالار فرآورده های نفتی و پتروشیمی بورس کالای ایران نیز طی دی ماه افزون بر یک میلیون و ۷۰۷ هزار تن انواع کالا به ارزش ۱۶۹ هزار و ۷۴ میلیارد ریال در دو بخش داخلی و صادراتی معامله شد.

در این تالار بالغ بر ۶۰۲ هزار و ۸۵۵ تن انواع قیر، ۲۵۷ هزار و ۵۱۱ تن انواع مواد پلیمری، ۱۲۴ هزار و ۹۶۵ تن مواد شیمیایی، ۶ هزار و ۳۰۰ تن سلاپس واکس و ۵۰۳ هزار و ۷۶۰ تن وکیوم باتوم به فروش رسید.

از دیگر کالاهای معامله شده در این تالار می توان به دادوستد ۱۱ هزار و ۸۲۵ تن روغن پایه، ۶۹ هزار و ۷۲۵ تن گوگرد، ۲۰۰ تن آرگون و ۱۲۹ هزار تن لوب کات اشاره کرد.

بازار فرعی بورس کالای ایران نیز طی مدت مذکور معامله ۹ هزار و ۵۱۰ تن انواع کالا را تجربه کرد.

همچنین ۱۰ تن و ۵۰۰ کیلوگرم زعفران نیز در تالار محصولات کشاورزی بورس کالای ایران به فروش رسید.

بورس کالای ایران بین المللی می‌شود

مشاور سازمان بورس از انجام اقداماتی برای بین الملی شدن معاملات در بورس کالای ایران خبر دادبه باور کارشناسان بورس کالای ایران از مزیت‌های رقابتی جذابی برای فروش محصولات کشاورزی، فلزی، معدنی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی برخوردار است.

به گزارش همشهری آنلاین، وجود محدودیت هایی در ابعاد داخلی و همین طور اعمال تحریم های یک جانبه علیه ایران، در طول سال‌های اخیر، چالش‌های زیادی را برای بسیاری از شرکت‌های صادرکنندده ایرانی برای صدور کالاهایشان به وجود آورده است. ایران از مزیت رقابتی زیادی برای فروش بسیاری از کالاها برخودار است و می‌تواند صادرات بسیاری از محصولاتش را در حوزه های مختلف افزایش دهد. به طور مثال ایران در حال حاضر بزرگترین تولیدکننده پسته، زعفران، خاویار، زرشک، فیروزه، میوه‌های شفتی مانند زردآلو و فرش دستباف در جهان است. ایران همچنین هشتمین تولیدکننده میوه، چهارمین تولیدکننده سیمان، نهمین تولیدکننده آهن، هشتمین تولیدکننده مرغ، سومین تولیدکننده گاز طبیعی، هفتمین تولیدکننده پشم و سیزدهمین تولیدکننده آهک در جهان است. ایران همچنین بزرگترین ذخیره روی در جهان را دارد و در زمره بزرگ ترین دارندگان منابع انرژی یعنی نفت و گاز است.

با وجود این حجم از تولیدات و منابع طبیعی سهم ایران از صادرات جهانی اندک است و در طول سال های گذشته به دلیل اعمال تحریم های آمریکا محدودیت های بیشتری در زمینه صادرات کالاهای ایرانی به وجود آمده در حالی که به باور کارشناسان علت اصلی محدودیت در صادرات فقط تحریم ها و یا فقدان بازار های صادراتی نیست بلکه علت اصلی نبود سازو کار مناسب یا بازارهای کارا برای عرضه محصولات ایرانی است. کارشناسان بر این باورند که بورس کالا قادر است زمینه هایی را از طریق توسعه روابط بین الملل فراهم کند تا عرضه صادراتی محصولات ایرانی به بازار های جهانی از طریق یک بازار کارا افزایش یابد.

در طول سال های گذشته بورس کالا توانسته توجه سرمایه گذاران خارجی را هم جلب کند به طوری که در حال حاضر محصولات صنعتی، معدنی، پتروشیمی و فرآورده های نفتی که در بورس کالا عرضه می شود و مشتریان خارجی هم در این بازار حضور دارند. حتی در یک دوره قبل از اعمال تحریم های آمریکا، عرضه قیر در بورس کالا به سرعت توانست توجه سرمایه گذارانی را در آسیا و اروپا جلب کند و بورس کالا به مرجعی برای قیمت گذاری این محصول در سطح جهان تبدیل شد. در چنین شرایطی کارشناسان معتقدند افزایش توجه دولت به بورس کالا برای توسعه معاملات در رینگ بین المللی بورس کالا می تواند به توان صادراتی ایران اضافه کند و در تامین منابع ارزی به دولت کمک کند. بر همین اساس مشاور سازمان بورس از انجام اقداماتی برای توسعه معاملات بین المللی بورس کالا خبر داده اما به نظر می رسد برای توسعه رینگ بین المللی بورس کالا به تصویب قوانین و مقررات جدیدی در دولت و نهاد های تصمیم گیر نیاز باشد تا زمینه تسهیل عرضه کالاها در بورس کالا فراهم شود.

• امکان صادرات محصولات ایرانی

بهادر بیژنی مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در امور بین الملل در این باره گفت: بورس کالا در چند سال گذشته تحولات بسیار مهمی داشته و به نظر می‌رسد با توجه به ظرفیت های موجود، شاهد افزایش نقش بورس کالا در اقتصاد ایران باشیم. همچنین بورس کالا علاوه بر گسترش حوزه فعالیت خود در بازار داخلی، اقداماتی را برای توسعه فعالیت ها در سطوح بین المللی در دستور کار قرار داده است.

او ادامه داد: محصولات قابل توجهی در بورس کالا عرضه می شود که مصرف کنندگان خارجی به عنوان مشتریان اصلی این کالا در حال استفاده از آن‌ها هستند و در برخی مواقع این خریداران خارجی از طریق طرف های ایرانی اقدام به خرید محصولات مورد نیاز خود از بورس کالا می کنند.

بیژنی تاکیدکرد: در صورتی که زمینه تعامل و همکاری معاملاتی بورس کالای ایران با بورس دیگر کشورها فراهم شود، می توان چندین محصول ایرانی را به طور مستقیم و با قیمت شفافیت به کشورهای خارجی عرضه کرد تا نقش بورس کالا به یک نقش فراملی و بین المللی تبدیل شود.

او افزو: در حوزه بین المللی، بورس کالا از چند سال پیش مذاکرات متعددی را با بازارهای هدف خود انجام داده که برخی از آن با امضا موافقتنامه و تعریف پروژه بین بورس کالای ایران و دیگر کشورها همراه بوده است؛ اکنون هم مذاکراتی در حال انجام است تا نقش بورس کالا فراملی شود.

۱۲ محصول جدید در بورس کالای ایران پذیرفته شد

بورس کالای ایران از پذیرش ۱۲ کالا و همچنین محصولات متعلق به ۹ شرکت در قالب برنامه‌های پذیرش هفتگی در این بورس خبر داد.

به گزارش کارآفرین نیوز، طبق اطلاعیه های جدید مدیریت پذیرش بورس کالای ایران، کنسانتره سنگ آهن، شمش روی و نخ پلی استر (poy) ۳ شرکت برای عرضه در بازار اصلی پذیرش شدند.

پذیرش کالاها و محصول‌های مذکور پس از بررسی مدارک و مستندات در سیصد و چهل و هشتمین جلسه کمیته عرضه در تاریخ ۲۸ بورس کالا در ایران بورس کالا در ایران تیر به تصویب رسید.

به این ترتیب، کنسانتره سنگ آهن شرکت پدیده کاوش ایرانیان و شمش روی شرکت الماس روی زنجان راهی بازار اصلی بورس کالای ایران می شوند.

همچنین نخ پلی استر (poy) شرکت تولیدی انواع الیاف مصنوعی الیاف پرسپولیس دلیجان در بازار اصلی بورس کالا پذیرش شد.

مدیریت پذیرش بورس کالای ایران همچنین در اطلاعیه های جداگانه دیگری از پذیرش ضایعات آهنی، روغن کارکرده لوکوموتیو، ضایعات فلزی، قراضه فولادی، ضایعات قیر، تیشو، ظروف پلی پروپیلن، محصولات یکبار مصرف پلی استایرن و کاغذ تحریر ۶ شرکت در بازار فرعی بورس کالا خبر داد.

پذیرش کالاها و محصول‌های مذکور پس از بررسی مدارک و مستندات در سیصد و چهل و هشتمین جلسه کمیته عرضه در تاریخ ۲۸ تیر به تصویب رسید.

به این ترتیب، ۲۰ هزار تن ضایعات آهنی شرکت اقتصاد بنیان شریف و ۶۰۰ هزار لیتر روغن کارکرده لوکوموتیو و ۸ هزار تن ضایعات فلزی شرکت راه آهن راهی بازار فرعی بورس کالا می شوند.

علاوه بر این، ۲ هزار بورس کالا در ایران تن قراضه فولادی و ۲ هزار تن ضایعات قیر شرکت پالایش نفت جی، ۲ هزار تن تیشو شرکت حریر خوزستان و ۶۰ میلیون عدد ظروف پلی پروپیلن و ۶۰۰ میلیون عدد محصول‌های یکبار مصرف پلی استایرن شرکت تولیدی طب پلاستیک نوین برای عرضه در بورس کالا پذیرش شدند.

همچنین ۹۱۲.۰۷۶ کیلیوگرم کاغذ تحریر شرکت Pt.indah Kiat Pulp&Paper Tbk کشور اندونزی در بازار فرعی بورس کالا پذیرش شد. از این میزان ۷۴۵.۳۷۸ کیلوگرم توسط شرکت صدر تامین و ۱۶۶.۶۹۸ کیلوگرم از سوی شرکت توسعه تجارت بنیان ساز عرضه می شود.